Bijdrage Thieme Debat over de uitkomsten van de Europese Top van 28 en 29 juni 2016

Voorzitter. Niets is wat het lijkt in het Brexit debat. De laatste keer dat we elkaar spraken over dit onderwerp werd door de meeste politici en media met overtuiging gesteld dat Brexit een ramp zou betekenen voor Groot-Brittannië en Europa. Geluiden als dat Britse ouderen, die gemiddeld nog maar een jaar of 10 te leven hebben, het voor al die Britse jongeren die in de EU hadden willen blijven, grondig hebben verknald. Groot Brittannië zou worden teruggeworpen naar de middeleeuwen. Er werd met bezorgdheid gesproken over de bedrijven die uit Groot-Brittannië zouden vertrekken met alle gevolgen van dien voor de Britse bevolking.

Voorzitter, dat was het beeld van pakweg een week geleden. Hoe anders ziet de wereld er een week later uit. Bij nader inzien bleek het Brexit onder jongere kiezers breder gedragen dan onder oudere kiezers, zo rekende Ionica Smeets ons afgelopen zaterdag voor in de Volkskrant.

En de angst dat internationale bedrijven het Verenigd Koninkrijk zouden verlaten na de Brexit… Nou, voorzitter, die bleek vooral ingegeven te zijn door opportunistische wensdromen op het Europese vasteland.

De Belgische premier Michel spande de kroon. Hij begrijpt de bezorgdheid van Britse bedrijven over hun toegang tot de Europese markt en hij kondigde maandag aan dat België zo snel mogelijk een reclamecampagne begint om Britse en Internationale bedrijven weg te lokken uit het Verenigd Koninkrijk. Het Parool kopte maandag: ‘Amsterdam veilige haven na Brexit’ en schreef dat in de Stopera wordt vergaderd om de jacht te openen op Britse bedrijven. En onze minister president beloofde een oogje dicht te knijpen als het ging om de bonusregelingen.

Voorzitter, als dát het gezicht is van Europese solidariteit, dan lijkt dat eerder op uitstotingsreacties die we kennen van sektarische verbanden en verzuurde huwelijken.

Volgens Heleen Mees kon de Brexit gebeuren doordat de Britse winnaars van mondialisering, met name de bankiers, systematisch hebben geweigerd de verliezers van mondialisering, in haar woorden de arbeidersklasse, te compenseren. Sterker nog, de rekening van de wanprestaties van de financiële sector is voor een groot deel bij hen neergelegd. Deelt de Minister President haar mening?

En is het kabinet bereid om de volgende stap in mondialisering tegen te houden? In deze onzekere tijden pas op de plaats te maken bij het sluiten van vrijhandelsakkoorden zoals CETA en TTIP? En ook in Brussel zo’n pas op de plaats te bepleiten? Het Kabinet zou zich nu vrijer kunnen voelen nu Nederland geen Europees voorzitter meer is.

Voorzitter, de Nederlandse kiezer heeft NEE gezegd in het Oekraïne referendum. Maar het kabinet gaat vervolgens in Brussel zoeken naar mogelijkheden om het verdrag alsnog te ratificeren. De minister president gaat in zijn analyse van het NEE volledig voorbij aan het feit dat de discussie ook ging over de import van Oekraïense legbatterijeieren die in de Europese lidstaten verboden zijn.

Voorzitter, het referendum ging helemaal niet over een middenweg, maar over een duidelijk ja of nee. Kan de Minister President toezeggen dat hij inderdaad de uitslag zal respecteren en met een intrekkingswet zal komen?

Voorzitter, we hebben referenda gehad over de Europese grondwet in Frankrijk en Nederland, een Deens referendum over justitiesamenwerking, het Nederlandse Oekraïne referendum, en het Brexit referendum in het Verenigd Koninkrijk; telkens opnieuw moet de EU gezinde traditionele politiek bakzeil halen.

Moeten we niet eens af van het idee dat iedereen die heil ziet in deze EU een weldenkende burger is, die staat voor orde en recht, vrede en veiligheid…. En dat EU-critici per definitie starre, door populisten verleide impulsievelingen zouden zijn, die zich laten leiden door onderbuikgevoelens zoals nationalisme en xenofobie?

Wordt het geen tijd te erkennen dat er altijd weldenkende, oprechte burgers, wetenschappers en politici zijn geweest die gewaarschuwd hebben tegen de ondemocratische en roekeloze wijze waarop de EU vorm heeft gekregen en bestuurd wordt? Die hebben aangegeven dat de onvrede onder burgers wordt aangewakkerd door onder andere

het maandelijkse verhuiscircus naar Straatsburg, de machtsoverdracht, de doorgeschoten subsidiecultuur, waarin bijvoorbeeld een Nederlandse kalverhouder 92% van z’n inkomen uit de EU-ruif krijgt, en de Euro die gezien wordt als heilige graal.

De regeringsleiders erkennen dat er onvrede is bij de burger over de huidige stand van zaken in de EU en dat de burgers terecht vragen om het beter te doen. Ze zeggen vandaag te beginnen met een politiek denkproces… Vanwaar die verrassing, vanwaar die late reactie, voorzitter? En dat denkproces, voorzitter, moet, en ik citeer uit de verklaring, “een impuls geven aan verdere hervormingen die -jawel, voorzitter- stroken met onze strategische agenda en aan de ontwikkeling van de EU”. einde citaat. Voorzitter, hervormingen die stroken met onze strategische agenda. Is dat niet exact waar de burger tabak van heeft? Welk reden heeft de minister president om aan te nemen dat deze aanpak door burgers beleefd zal worden als meer dan holle retoriek die duidelijk maakt dat de zorgen van de burgers niet gehoord zijn? Graag een reactie.

Het is hoog tijd om na te denken over een ander Europa. Een ander soort Europese samenwerking. Een Europa dat bestaat uit zelfstandige landen die democratisch besluiten om grensoverschrijdende onderwerpen samen aan te pakken. Die belangrijke waarden delen en afspreken om die waarden samen te verdedigen, denk aan milieu- en natuurbescherming. Waar duurzaamheid en mededogen staan boven economisch gewin op de korte termijn. Waarin burgers een grotere rol in de besluitvorming spelen dan banken, multinationals en Brusselse ambtenaren.

Voorzitter, zo’n Europese samenwerking waarin mededogen en duurzaamheid centraal staan zou voorts betekenen dat er een einde komt aan de bio-industrie. Dank u wel.