Bijrage Wassenberg SO gean­no­teerde agenda L&V Raad (Bijen­richt­snoer, Boer tot bord)

Inbreng Partij voor de Dieren SO geannoteerde agenda L&V-raad van 20 juli

Bijenrichtsnoer

De leden van de Partij voor de Dierenfractie zijn zeer ontsteld en teleurgesteld over de passage over het bijenrichtsnoer in de Kamerbrief over de Standing Committee on Plants, Animals, Food and Feed (SCoPAFF) gewasbescherming vergadering van juli 2020. Deze leden constateren dat de minister de Kamer onvolledig informeert over het discussiepunt betreffende de benadering om beschermdoelen voor bijen vast te stellen in het kader van de herziening van het bijenrichtsnoer.

De minister weidt uit over “een door de EFSA voorgestelde benadering” voor het vaststellen van een acceptabel effect van landbouwgif op bijen. Vervolgens stelt de minister dat het Ctgb positief adviseert over deze benadering, en sluit zij af door te schrijven dat de Nederlandse delegatie voornemens is positief te reageren op deze benadering. Hier wordt volgens de leden zeer belangrijke informatie weggelaten. Kan de minister bevestigen dat de door haar gepresenteerde benadering slechts één van de vier door de EFSA voorgestelde benaderingen was?

Kan de minister bevestigen dat de EFSA verschillende benaderingen heeft voorgesteld, elk met de eigen voors en tegens, waaruit de afvaardigingen van de lidstaten een keuze dienen te maken? Kan de minister deze verschillende voorstellen van de EFSA met de Kamer delen? Kunnen de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren uit de kamerbrief opmaken dat de keuze van de minister reeds gevallen is voor de benadering waarbij een acceptabel effect voor bijen bepaald wordt aan de hand van de natuurlijke variabiliteit van de grootte van de bijenkolonie? Waarom verzwijgt de minister dat dit een keuze was, en presenteert zij het alsof het de enige optie was? Waarom vertelt de minister niet het hele verhaal in haar brief aan de Kamer over de SCoPAFF vergadering?

Kan de minister bevestigen dat één van de opties die de EFSA voorstelt de originele benadering is, zoals voorgesteld in het bijenrichtsnoer uit 2013? Zo ja, waarom heeft de minister dit niet vermeld in haar SCoPAFF-brief?

Kan de minister zich herinneren dat de Kamer haar middels de aangenomen motie van het lid Ouwehand (Kamerstuk 21501-32, nr. 1175) heeft opgeroepen om zich in te zetten voor de benodigde aanscherping, en dus voor inwerkingtreding van het bijenrichtsnoer als geheel, inclusief de tests op het gebied van chronische toxiciteit en de gevolgen voor solitaire bijen en hommels, uiterlijk eind 2019? In lijn met deze oproep van de Kamer zou de minister haar volledige steun moeten uitspreken voor de optie van de originele benadering uit het bijenrichtsnoer, die nu ook door de EFSA is voorgelegd. Erkent de minister dat zij met de positieve reactie en voorkeur van de Nederlandse delegatie op een alternatief voorstel dat de bescherming van (wilde) bijen en hommels juist afzwakt t.a.v. het originele bijenrichtsnoer, deze uitspraak van de Kamer negeert?

Kan de minister bevestigen dat de optie voor de benadering waarbij een acceptabel effect voor bijen bepaald wordt aan de hand van de “natuurlijke variabiliteit” afwijkt van de benadering in het originele bijenrichtsnoer zoals dat in 2013 door de EFSA is ontwikkeld? Kan de minister bevestigen dat in het originele bijenrichtsnoer het acceptabele effect vooraf werd vastgesteld, namelijk op een niveau van 7%? Verschillende experts hebben destijds uitgesproken dat een limiet van 7% sterfte in een bijenkolonie de maximaal toelaatbare schade is van landbouwgif. De leden van de Partij voor de Dierenfractie stellen dat deze limiet geenszins strikt is. Kan de minister bevestigen dat imkers rond 2013 geprotesteerd hebben tegen deze grens van 7%, omdat zij dat een te laag beschermingsniveau vonden?

Kan de minister bevestigen dat in de benadering die zij in haar SCoPAFF-brief uiteenzet, het acceptabele effect van landbouwgif op bijen gedefinieerd wordt aan de hand van de variabiliteit die ook op een natuurlijke manier voor kan komen in bijenpopulaties? Kan de minister bevestigen dat deze “natuurlijke variabiliteit” gemodelleerd wordt op basis van veldmetingen? Kan de minister uitsluiten dat (een deel van) deze veldmetingen gedaan zijn in landbouwgebieden waar reeds gespoten wordt? Deelt de minister het inzicht dat dat geen natuurlijke situatie zou zijn en dat een model dat daarop gebaseerd is niet de “natuurlijke variabiliteit” aangeeft? Kan de minister bevestigen dat zo’n model hele ruime marges op kan leveren, omdat de grootte van kolonies inderdaad kan schommelen? Deelt de minister de mening dat dat in het licht van de huidige uitstervingsgolf en de dramatische afname van insecten zeer onwenselijk is, en dat (solitaire) bijen en hommels juist strengere bescherming nodig hebben? Kan de minister uitsluiten dat het beschermingsniveau met deze benadering losser wordt dan de 7% uit het originele bijenrichtsnoer? Zo ja, hoe? Hoe lang denkt de minister dat het duurt voordat een insectensoort is uitgeroeid, wanneer bij elke spuitbeurt meer dan 7% van de populatie zou mogen sterven?

Kan de minister bevestigen dat de door haar genoemde benadering volledig gebaseerd is op een model dat is ontwikkeld is door de chemische industrie, genaamd Beehave? Vindt de minister het wenselijk dat voor de bescherming van bestuivers een model gebruikt wordt dat ontwikkeld is door een bedrijf dat baat heeft bij de verkoop van landbouwgif, en dus niet onafhankelijk is? Kan de minister bevestigen dat bijenonderzoeker Noa Simon Delso heeft gewaarschuwd dat juist met het Beehave-model ‘vergiftiging door pesticiden onzichtbaar kan worden’?[1] Kan de minister uitleggen waarom er bijvoorbeeld geen door de EFSA ontwikkeld model is voorgesteld?

Kan de minister bevestigen dat wanneer gekozen wordt voor de optie met een vaststaand percentage (van bijvoorbeeld 7%), deze ook toepasbaar is voor solitaire bijen, omdat gekeken kan worden naar de omvang van de gehele populatie in plaats van naar de kolonie? Deelt de minister het inzicht dat dit dus een nuttige benadering is voor honingbijen, hommels en solitaire bijen? Waarom stelt de minister dan dat de Nederlandse delegatie bij de EC en EFSA zal vragen om aanvullende voorstellen om de beschermdoelen voor solitaire bijen vast te stellen? Kan de minister bevestigen dat een dergelijk voorstel reeds sinds 2013 bestaat, omdat dit namelijk het vaststellen van een vast percentage behelst, zoals dat in het originele bijenrichtsnoer was opgenomen?

Gaat de minister de reactie van de Nederlandse delegatie in lijn brengen met de uitspraak van de Kamer en positief reageren op het voorstel van de EFSA voor een vooraf vastgesteld percentage (van maximaal 7%) en niet voor een benadering op basis van de “natuurlijke variabiliteit”?

Tot slot vragen de leden de minister of zij –gelet op de urgentie- deze vragen wil beantwoorden voor aanvang van het SCoPAFF-overleg van 16 en 17 juli.

Productie en consumptie van vlees en zuivel

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn verheugd dat het belang van het overstappen naar een meer plantaardig voedselpatroon nu ook is vastgelegd in de Farm to Fork strategie, ofwel de van-Boer-tot-bordstrategie. Toch worden er geen maatregelen voorgesteld om de (over)productie en overconsumptie van vlees en zuivel aan te pakken. Niet alleen wordt het enorme aantal dieren in de Europese veehouderij ongemoeid gelaten, op het allerlaatste moment werd zelfs een voorstel om te stoppen met subsidies voor vleespromotie geschrapt uit de plannen van de Europese Commissie.[2] Subsidies voor het aanmoedigen van vleesconsumptie terwijl er al te veel vlees wordt gegeten en de rapporten waaruit blijkt dat vanwege klimaat, het milieu, dierenwelzijn en de volksgezondheid zich blijven opstapelen. De leden vinden dit volstrekt onverantwoord.

De Europese vee-industrie fokt, gebruikt en slacht elk jaar meer dan zeven miljard dieren. Ieder jaar weer.

De afgelopen zeven jaar ontving de landbouwsector in de EU zo’n 363 miljard euro. Volgens berekeningen van Greenpeace ging daarvan zo’n 196 miljard euro naar de vee-industrie. En ook in de landbouwplannen voor de komende zeven jaar lijkt het subsidieaandeel voor de vee-industrie niet significant te verminderen.

Daarnaast heeft de EU in de afgelopen jaren tientallen miljoenen euro subsidie verstrekt voor ‘voorlichting en afzetbevorderingsacties’ binnen de EU van onder andere kalfsvlees, schapen- en geitenvlees, konijnenvlees, parelhoenders, wild, rundvlees, kip, varkensvlees en vleeswaren, bleek eerder dit jaar uit een rapport van Wakker Dier.[3]

Kan de minister bevestigen dat zij geen voorstander is van subsidies voor het bevorderen van de afzet voor vleesproducten, omdat “juist de eiwittransitie een belangrijk beleidspunt [is] van het ministerie”, zoals een woordvoerder van het ministerie in reactie op dit bericht heeft gesteld? In antwoord op schriftelijke vragen stelde de minister “Dit neemt niet weg dat ik in voorkomende gevallen in EU-verband mijn bezwaren tegen EU-financiering voor promotie van landbouwproducten naar voren blijf brengen”.[4] De leden vragen de minister hoe vaak en op welke wijze zij bezwaar heeft gemaakt tegen EU-subsidies voor vleespromotie.

De leden vragen de minister of zij heeft gehoord van de nieuwe campagne 'Let's talk about pork from Europe' die de Europese Commissie nu heeft gelanceerd om de consumptie van varkensvlees te promoten in Zuid-Europese landen.[5] Hoe beoordeelt de minister het feit dat deze campagne zich richt op jongeren tot 30 jaar omdat zij in de afgelopen jaren minder varkensvlees zijn gaan eten door berichten over milieu, voedselveiligheid en dierenwelzijn?

Heeft de minister in Europa haar bezwaren kenbaar gemaakt tegen deze nieuwe campagne? Zo nee, waarom niet?

Kan de minister bevestigen dat bij de campagne “Pork Lovers Europe” als reden voor het voeren van deze campagne onder meer het IARC-rapport wordt genoemd, waarin een verhoogd risico op kanker bij de consumptie van rood en bewerkt vlees werd vastgesteld?[6]

Kan de minister bevestigen dat mede op basis van dit IARC-rapport het Voedingscentrum aanraadt minder rood en bewerkt vlees, zoals varkensvlees te consumeren?[7],[8]

Herinnert de minister zich dat zij bij vragen over uw doelstellingen en aanpak voor de transitie naar een meer plantaardig en ook gezonder voedingspatroon, steevast verwijst naar de adviezen van het Voedingscentrum?

Erkent de minister dat een daling van de consumptie van varkensvlees door een groter bewustzijn van consumenten over de risico’s hiervan in lijn is met de adviezen van het Voedingscentrum, en eveneens haar eigen doelstellingen dichterbij brengt?

Erkent de minister dat een promotiecampagne om het eten van varkensvlees te stimuleren, volledig in strijd is met haar eigen doelstellingen voor de eiwittransitie en voor een gezonder voedingspatroon?

Kan de minister bevestigen dat rundvlees in het Werkprogramma 2019 en 2020 als specifiek te promoten product is aangewezen, omdat de vraag naar rundvlees mede daalt vanwege de zorgen van consumenten over het klimaat?[9]

Erkent de minister dat een dalende consumptie van rundvlees, onder meer vanwege zorgen van consumenten over het klimaat, een positieve ontwikkeling is die helemaal in lijn ligt van de doelstellingen van het Nederlandse klimaatakkoord?

Kan de minister bevestigen dat de gesubsidieerde campagne rond de afzetbevordering van kip, als doel heeft om in de 6 landen waar de campagne wordt gevoerd, waaronder Nederland, de kipconsumptie in algemeenheid, ongeacht land van herkomst, met 1,22% te verhogen?[10]

Kan de minister bevestigen dat het kabinet consumenten wil aanmoedigen om minder vlees te eten en dat dit onder meer is vastgelegd in de transitieagenda circulaire economie- biomassa en voedsel, het klimaatakkoord en het preventieakkoord?

Kan de minister bevestigen dat de campagne “Er is meer dan vlees” van het Voedingscentrum, waarin wordt gewezen op het feit dat de gemiddelde Nederlander veel meer vlees eet dan gezond voor hem/haar is, door de overheid is betaald?[11]

Erkent de minister dat subsidies voor reclamecampagnes voor vlees in Nederland, gesubsidieerd door de EU, rechtstreeks ingaan tegen de doelstelling van deze campagne van het Voedingscentrum?

Vindt de minister het enerzijds steken van belastinggeld in reclamecampagnes waarin vleesconsumptie wordt gepromoot en anderzijds in voorlichtingscampagnes waarin vleesvermindering wordt gestimuleerd een doelmatige besteding van overheidsgeld?

Klopt het dat de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland RVO stelt dat Nederland akkoord is gegaan met het werkprogramma voorlichting- en afzetbevorderingacties 2019, dat de basis vormde voor de goedkeuring door de Europese Commissie van de bovengenoemde reclamecampagne voor kip in Nederland? Hoe verklaart de minister dit in het licht van haar eigen eerdergenoemde doelstellingen?

Gaat de minister zich in Europa voortaan actief verzetten tegen (subsidies voor) campagnes die als doel hebben om de vleesconsumptie in de EU -en in het bijzonder in Nederland- te stimuleren? Zo ja, wat gaat de minister hier concreet tegen doen?

[1] https://www.ftm.nl/artikelen/dit-afgezwakte-bijenrichtsnoer-mag-de-tweede-kamer-niet-zien?share=1&utm_source=Twitter&utm_medium=social&utm_campaign=TKBijen&utm_content=FTM0615

[2] https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/20/europese-commissie-stopt-toch-niet-met-subsidie-vleespromotie-a4000367

[3] De Volkskrant, 13 februari 2020: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/we-eten-te-veel-vlees-en-de-eu-betaalt-tientallen-miljoenen-euro-s-om-dit-zo-te-houden~bd375cb3/

[4] Tweede Kamer, vergaderjaar 2019–2020, Aanhangsel van de Handelingen nr. 2950

[5] https://www.boerenbusiness.nl/varkens/artikel/10888351/brussel-gaat-karbonade-s-promoten-in-zuid-europa

[6] https://ec.europa.eu/chafea/agri/en/campaigns/pork-lovers-europe.

[7] https://www.voedingscentrum.nl/nl/gezond-eten-met-de-schijf-van-vijf/wat-staat-er-in-de-vakken-van-de-schijf-van-vijf/vis-peulvruchten-vlees-ei-noten-en-zuivel.aspx

[8] https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/vergroot-rood-vlees-de-kans-op-kanker.aspx

[9] https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/food-farming-fisheries/key_policies/documents/annex-commission-decision-c2019-8095_en.pdf,

pagina 5: “European producers of beef are faced with decreasing demand, trade pressure from major competitors, Brexit, environmental and climate change challenges.”

[10] https://www.avec-poultry.eu/news/open-call-for-evaluation-body-evaluation-of-the-promotion-campaign-eu-poultry-874712/

“3/ Outline of the project. (…) The objectives of the campaigns are: (…) 2) Support European poultry sales by maintaining a 1,22% Annual Growth Rate of the EU poultry consumption in volume up to 2021 compared with baselines of the 2020 and 2021 growth rates without the programme in the EU.

[11] https://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/voedingscentrum-lanceert-er-is-meer-dan-vlees-en-geeft-100-shirts-weg.aspx