Inbreng Algemeen Overleg Verkeer en Water­staat over Wandel­wegen

Voorzitter,

Wandelen in Nederland begint steeds meer te lijken op hordenlopen of hinkstapsprong. Overal hekken, overal bordjes verboden toegang, overal particulier ontmoedigingsbeleid om mensen te weerhouden van een stevige wandeling.

Tachtig procent van de Nederlanders wandelt graag. Wandelliefhebbers die in de stad wonen, krijgen het steeds moeilijker. Door stadsuitbreiding en ruilverkavelingen is in de afgelopen decennia 35.000 kilometer aan voetpaden verdwenen.
Een zaak van gewicht, letterlijk, want overgewicht is een kwaal van deze tijd. Die omgekeerd evenredig toeneemt met het afnemen van wandelpaden. Daarnaast komt het wandelen door de natuur en het boerenlandschap ten goede aan zowel de respect voor de natuur als aan het imago van het platteland.
Wandelaars in het buitengebied komen steeds meer voor barrières te staan als kruisingen met wegen en spoorwegovergangen en hekken.
Met name bij deze hekken wil ik even stilstaan, zoals heel veel wandelaars dat dag in dag uit noodgedwongen doen.

Hekken
Hekken (en wildroosters waar ouderen moeilijk overheen kunnen lopen) bepalen nog steeds het beeld van onze natuur en ons platteland; storend vanwege de barrière die ze vormen voor wandelaars en voor het aanzicht van het landschap. Hekken worden met name geplaatst vanwege het belang van de jagers. Want wie bijvoorbeeld het hek aantreft dat loopt tussen het Vierhouterbos en het Kroondomein in Emst, op de Veluwe, ziet dat daarmee maar één doel gediend kan zijn. Het uit elkaar houden van de jachtbuit van de Koninklijke familie aan de ene kant, en een jachtcombinatie die kanonnenvlees fokt onder toeziend oog van Staatsbosbeheer en de gemeente Nunspeet aan de andere kant van het hek. Jagers zien hun jachtbuit niet graag uit hun schootsveld verdwijnen, en alleen om die reden staan er vele duizenden kilometers hekken in de vrije natuur. In het voorbeeld dat ik u noem heeft het hek geen enkele betekenis voor de verkeersveiligheid of welke andere praktische reden dan ook. Het is gewoon een uiting van ordinaire territoriumdrift waar de natuur, de dieren maar ook de wandelende mens het slachtoffer van zijn.

• Is de minister bereid te kijken naar de functie van hekken in wandelgebieden en deze versneld te verwijderen waar mogelijk?

Zonering
De verschillende functies van een natuurgebied (leefgebied voor wilde dieren, recreatieterrein, hondenlosloopterrein) botsen soms met elkaar. Wandelaars, mountain bikers en loslopende honden moeten geweerd worden uit kwetsbare natuurgebieden of in gebieden waar kwetsbare soorten leven of broeden. Duidelijke zonering is dus van groot belang. Daarbij kunnen ontoegankelijke kerngebieden afgewisseld worden met gebieden voor lichte recreatie zoals wandelen en kunnen aan de randen zwaardere vormen van recreatie mogelijk zijn.

• Op welke manier kent u functies toe aan natuurgebieden en in hoeverre maakt u gebruik of wilt u gebruik maken van zonering? Bent u bereid te inventariseren hoe de zonering van natuurgebieden en wandelgebieden verbeterd kan worden ?

Toegankelijkheid en vergoeding daarvan
Toegankelijkheid agrarische gebieden is een speerpunt voor de Partij voor de Dieren: 69% van Nederland bestaat uit agrarisch gebied; boeren kunnen veel meer doen voor het vergroten van de toegankelijkheid van hun land. Zij zetten daarmee ook in op vergroting van begrip en betrokkenheid van burgers bij het platteland. Met de regeling wandelpaden op boerenland is al een stap in de goede richting gezet.

• Wat zijn de plannen van de minister om boeren nog meer te stimuleren om hun land open te stellen voor wandelaars?
• Heeft de minister al inzicht in de barrières die boeren ondervinden en op welke wijze deze kunnen worden weggenomen?
• Kan er een spoedige evaluatie plaatsvinden naar het effect van de regeling wandelpaden boerenland? Welke criteria zullen hierbij worden gehanteerd?
• Zal er bij tegenvallende resultaten naar alternatieve maatregelen worden gezocht om de toegankelijkheid van boerenland te bevorderen, met het oog op de doelen van bewustwording en betrokkenheid bij de burger?

De evaluatie van het gemeenschappelijk landbouwbeleid is pas in 2008 (health check) en helaas wordt dan pas duidelijk hoe de modulatie, de afroming van de directe inkomenssteun, kan worden ingezet voor groene diensten. Er liggen mooie kansen om met behulp van modulatie boeren te stimuleren hun land open te stellen voor wandelaars. Op deze wijze kan de steun van 45 cent per meter wellicht worden verhoogd waardoor het voor meer boeren aantrekkelijk wordt paden aan te leggen.

• We willen vragen of de minister de mogelijkheden van modulatie en het leveren van groene diensten ook koppelt aan het vergroten van de toegankelijkheid van agrarische gebieden. Heeft zij hier al ideeen over?

Gemeenten
Volgens de Commissie van Advies inzake de Waterstaatswetgeving (CAW) moet de openbaarheid van de wegen betere bescherming krijgen in een nieuwe wegenwet

• Op welke manier zal de minister wandelorganisaties en andere belangenorganisaties raadplegen bij de totstandkoming van de nieuwe wegenwet?

Landgoedeigenaren
Ons bereiken veel klachten van wandelaars over het feit dat beheerders van bosgebieden en landgoederen bomen kappen en die over wandelpaden laten liggen, hekken in strijd met de voorschriften op slot doen of blokkeren met valhout, kortom dat er een weinig gastvrije indruk gemaakt wordt op de wandelaar en alles in het werk gesteld wordt om het wandelen feitelijk onmogelijk te maken.
Vanuit de AID hebben wij klachten gehoord dat er sprake is van een sterke onderbezetting waar het gaat om uitoefening van de controletaak en dat handhaving op dit dossier een wassen neus is.

• Kan de minister aangeven om de hoeveel jaar een bos- of landgoedeigenaar controle mag verwachten op de openstellingsverplichting en hoe vaak in de afgelopen 3 jaar verbaliserend is opgetreden bij geconstateerde overtreding en hoe vaak volstaan is met een waarschuwing?
• Kan de minister aangeven hoe lang het duurt voordat na zo’n waarschuwing er een nieuwe controle te verwachten is.
• Is de minister bereid deze controle op te voeren?
• Kan de minister ook aangeven hoe ze de wildgroei beoordeelt van zogenoemde “rustgebieden voor het wild” die in de praktijk veelal laatste rustplaatsen voor het wild blijken te zijn?

Als in deze gebieden alle ruimte geboden wordt aan jagers die zich kunnen onttrekken aan elke vorm van sociale controle omdat wandelaars er niet welkom zijn, zou het nuttig kunnen zijn het aantal rustgebieden in te perken en de jacht daarin verboden te verklaren.

• Graag uw reactie daarop.
• Kan de minister aangeven op welke wijze zij wil toezien op het feit dat landgoederen die onder de Natuurschoonwet vallen niet alleen profiteren van de daarbij behorende voordelen, maar ook daadwerkelijk ruimte bieden aan wandelaars via naleving van de plicht tot openstelling?

Waterschappen
Waterschappen hebben in totaal 55.000 kilometer aan waterlopen in eigen beheer; Deze zijn zeer interessant voor recreatief medegebruik, bijvoorbeeld door het aanleggen van wandelpaden op schouwoevers. Steeds meer waterschappen zijn al bereid om de paden onder voorwaarden open te stellen, maar hebben te maken met financiele (onderhoudskosten) of juridische (pachters) beperkingen.

Recreatieorganisaties geven aan dat vooral in het westen waterschappen niet meewerken aan openstelling. Dit komt doordat hier veel grond verpacht wordt aan boeren. Deze kunnen niet worden gedwongen wandelaars toe te laten op hun land, maar kunnen mogelijk wel door stimuleringsmaatregelen pachters enthjousiast maken voor openstelling. Doordat recreatief medegebruik geen kernactiviteit is van een waterschap wordt hier echter weinig aandacht aan besteed.

Er is een inventarisatie gedaan door de Unie van Waterschappen in 2005, waar veel waterschapsinitiatieven in kaart zijn gebracht om het recreatief medegebruik van waterschapsobjecten actief te bevorderen. De belangrijkste conclusie was dat aansturing en stimulering door het ministerie bij de operationalisering van toegankelijkheid wenselijk is. Ook de Stichting Wandelplatform LAW zet zich hiervoor in.

• Op welke wijze zal de minister zich inzetten voor de aansturing, stimulering en coördinatie van recreatief medegebruik door waterschappen?
• Welke instrumenten kan de minister inzetten om openstelling van grond van pachters te bevorderen?