Inbreng Partij voor de Dieren – SO informele Mili­euraad 9 mei

Global Assessment over Biodiversiteit en Ecosyteemdiensten

De achteruitgang van de biodiversiteit is een grote bedreiging voor al het leven op aarde. Het rapport van de Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services (IPBES), opgesteld door 150 wetenschappers uit 50 landen, luidt de noodklok; menselijk handelen bedreigt meer soorten met uitsterven dan ooit tevoren. Habitatverlies, overbevissing, ontbossing, bevolkingsgroei en het gebruik van fossiele brandstoffen dragen allen bij aan het dramatische verlies. Toch heeft het rapport ook een hoopvolle boodschap; omdat mensen de oorzaak zijn, hebben zij ook de sleutel in handen om het tij te keren. De wetenschappers van IPBES pleiten voor een radicale omwenteling in ons denken. Er moet minder waarde gehecht worden aan economische groei en een omschakeling inzetten naar een duurzame economie, waarbij de draagkracht van de natuur centraal staat.

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn verheugd te lezen dat het kabinet toegeeft dat extra inspanningen nodig zijn om de mondiale achteruitgang in biodiversiteit te keren. De leden van de PvdD-fractie zijn, net als de opstellers van het IPBES rapport, van mening dat zonder structurele economische veranderingen de achteruitgang niet te stoppen is. Erkent het kabinet dat onze manier van leven, met een eenzijdige focus op economische groei, deze ramp heeft veroorzaakt? Erkent het kabinet dat we de biodiversiteitscrisis niet op kunnen lossen door vast te houden aan business as usual? Op welke wijze is het kabinet van plan dit in te brengen bij de onderhandelingen over een nieuw mondiaal biodiversiteitsakkoord en in het Nederlandse biodiversiteitsbeleid? Welke verwachtingen heeft de staatssecretaris van de onderhandelingen? Hoe is het kabinet van plan de Kamer op de hoogte te houden van de Nederlandse inzet en de vorderingen bij de onderhandelingen, en op welke termijn? Op welke manier is zij in aanloop naar de top in Beijing al bezig om andere landen het ambitieniveau omhoog te laten schroeven?

De leden van de PvdD-fractie zijn zeer teleurgesteld dat het kabinet aangeeft in te zetten op vrijwillige afspraken (voluntary commitments) binnen het mondiale biodiversiteitsverdrag. Hét moment om de wereldwijde crisis in de biodiversiteit te stoppen is nu. Bij het verschijnen van het Living Planet Rapport in oktober 2018, waaruit bleek dat populaties wilde dieren wereldwijd met gemiddeld 60 procent zijn gedaald en dat consumptie de drijfkracht is achter deze ongeziene globale verandering, door verhoogde vraag naar energie, water en land, waarschuwde het Wereld Natuur Fonds dat de periode tot 2020 weleens een beslissend moment kan zijn in onze geschiedenis. .

Sinds de eerste internationale afspraken in de jaren negentig is de situatie voor de natuur niet verbeterd, maar zelfs sterk verslechterd, zo laat het IPBES rapport zien. Binnen het huidige raamwerk van het biodiversiteitsverdrag, de Aichi doelen, houdt niemand in de gaten of landen zich wel aan de afspraken houden. Bovendien wordt de voortgang slecht gemonitord en laat de implementatie van papieren afspraken te wensen over. De wetenschappers van IPBES concluderen dan ook dat de mondiale biodiversiteitsdoelen voor 2020 zo goed als allemaal niet gehaald zullen worden.

Kan het kabinet reflecteren op het feit dat de 2020 doelen niet gehaald zijn en sterker nog, dat de biodiversiteit sinds de jaren negentig met rasse schreden achteruit is gegaan?

De leden van de PvdD-fractie hebben hier al jaren voor gewaarschuwd. De EU-doelstelling uit 2001 om het verlies aan biodiversiteit per 2010 te stoppen, werd niet gehaald. Het beleidsprogramma dat werd ontwikkeld door kabinet Balkenende IV om deze EU-doelstelling voor Nederland te behalen, dat er voor had moeten zorgen dat de achteruitgang van de biodiversiteit in Nederland per 2010 – en daarna – zou zijn gestopt en dat er in 2020 duurzame condities zouden zijn voor het voortbestaan van alle soorten en populaties die in het recente verleden (1982) van nature in ons land voorkwamen, heeft onvoldoende resultaten opgeleverd. Verbazingwekkend is dit niet, volgens de leden, aangezien de achtereenvolgende kabinetten sindsdien ruim baan hebben gegeven aan de veehouderij, daarmee het mestoverschot en de grootschalige import van veevoer in stand hebben houden, en tevens het gebruik van landbouwgif vrijwel ongemoeid hebben gelaten. Grote veroorzakers van het verlies aan biodiversiteit.

De doelstelling voor 2010 werd dus niet behaald. En ook de doelen voor 2020 zullen volgens de wetenschappers van IPBES niet worden behaald. En wat doet het kabinet? Nieuwe, vrijblijvende doelstellingen formuleren voor 2030. Weer tien jaar uitstel.

Kan het kabinet toelichten hoe zij de biodiversiteit denkt te beschermen en te herstellen, zonder voorwaarden te stellen aan de manier waarop? Kan het kabinet toelichten of en zo ja, op basis waarvan zij het vertrouwen heeft dat deze afspraken betere resultaten zullen opleveren dan de afspraken uit 2001?

De leden van de PvdD-fractie zijn van mening dat opnieuw vertrouwen in vrijwillige afspraken de rampzalige achteruitgang van de biodiversiteit verder zal faciliteren en een dekmantel vormt voor het uitblijven van concrete stappen. Het IPBES rapport laat duidelijk zien dat een eenzijdige focus op duurzame initiatieven vanuit de maatschappij niet genoeg is. De Partij voor de Dieren is van mening dat bindende afspraken nodig zijn om ervoor te zorgen dat doelen haalbaar, controleerbaar en afrekenbaar worden. Zodat vervuilende productie en consumptieketens, overbevissing en ontbossing echt aangepakt wordt, en land wat nu gebruikt wordt voor het verbouwen van veevoer en palmolie terug gegeven kan worden aan de natuur. Erkent het kabinet dat zij met vrijwillige afspraken de rekening van het verlies van de natuur doorschuift naar volgende generaties? Wat gaat het kabinet doen om ervoor te zorgen dat de doelen voor 2030 wel gehaald zullen worden? De leden van de PvdD-fractie hopen van harte dat het kabinet haar cruciale fout om in te zetten op vrijwillige afspraken herziet, en met de verzekering komt dat zij in zal zetten op bindende afspraken. Graag een reactie.

De leden van de PvdD-fractie zijn bezorgd dat het kabinet vooral een ‘aanjagende’ rol wil spelen en daarbij de verantwoordelijkheid voornamelijk bij de maatschappij legt. De leden zijn van mening dat de voortschrijdende ramp alleen beteugeld kan worden door een sturende rol van de overheid, waarbij duidelijke grenzen gesteld worden aan de hoeveelheid vervuiling, ontbossing, gif en overbevissing die de natuur aankan. Het IPBES rapport geeft duidelijk aan dat de industriële landbouw en veehouderij de grote boosdoeners zijn. Zo vond de helft van de mondiale uitbreiding van de landbouw en de veeteelt plaats in (tropisch) bos. Nederland is het meest vee-dichte land ter wereld, heeft een torenhoog gifgebruik en is mega-importeur van palmolie en veevoer-soja. Een radicale koerswijziging in het kabinetsbeleid is daarom noodzakelijk. Graag een reactie. Het kabinet schrijft dat het in wil zetten op nationale commitments en snellere concrete stappen. Welke nationale commitments gaan dat zijn en welke snelle concrete stappen kan het kabinet nu al nemen?

IPBES waarschuwt dat een derde van de mondiale vispopulaties zijn overbevist en dat het gehele ecosysteem in de oceanen bedreigd wordt door klimaatverandering en vervuiling. Het aanwijzen van natuurreservaten, waar de menselijke impact tot een minimum beperkt wordt, en het terugdringen van klimaatverandering en vervuiling moet onze eerste prioriteit zijn, waarschuwen de wetenschappers van IPBES. De leden van de Partij voor de Dieren fractie zijn van mening dat de minimale inzet van het kabinet om 10 tot 15% van de Noordzee te vrijwaren van ‘noemenswaardige’ bodemberoering niet ver genoeg gaat. Bovendien staat Nederland op nummer zes van Europa’s grootste overbevissers; meer dan 31.910 ton vis boven het maximale duurzame niveau haalde Nederland vorig jaar nog uit het water. Is het kabinet bereid de aanbevelingen van het IPBES ter hand te nemen en zo ja, welke concrete stappen gaat het kabinet zetten om het ambitieniveau omhoog te brengen?

Watermanagement: verontreinigende stoffen, plastics en micro-plastics van rivier tot zee

Plastics en andere afvalstoffen die in het milieu terechtkomen hebben zeer schadelijke gevolgen voor mens, dier en natuur. De leden van de Partij voor de Dierenfractie zijn van mening dat, in lijn met het meest recente IPBES-rapport, er fundamentele systeemwijzigingen nodig zijn om de natuur, de biodiversiteit en de leefomgeving op een verantwoorde wijze in stand te houden of te herstellen. Zij zijn daarom teleurgesteld in de beperkte inzet van de Nederlandse regering bij dit agendapunt. Graag horen zij van de staatssecretaris op welke wijze de inzet gewijzigd gaat worden na kennis te hebben genomen van het IPBES-rapport. Is de staatssecretaris van mening dat daarmee recht wordt gedaan aan de oproep tot fundamentele systeemwijziging?

Aangezien het IPBES-rapport ook (plastic) zwerfafval en de uitspoeling van afvalstoffen via rivieren als specifieke problemen beschrijft hebben de leden hebben hierover nog enkele vragen.

1) Kan de staatssecretaris aangeven welke fundamentele systeemwijziging zij voor ogen heeft om te voorkomen dat plastics en andere schadelijke stoffen in het milieu belanden?

2) Kan de staatssecretaris aangeven welke concrete extra maatregelen zij gaat nemen om plastic vervuiling te voorkomen nu duidelijk is geworden dat plastic vervuiling sinds 1980 vertienvoudigd is?

3) Welke concrete extra maatregelen gaat de staatssecretaris nemen om te voorkomen dat gifstoffen in het milieu belanden nu duidelijk is geworden dat jaarlijks 300 tot 400 miljoen ton zware metalen, oplosmiddelen, giftige slik en andere gifstoffen uit industriële faciliteiten geloosd worden?

4) Welke concrete extra maatregelen gaat de staatssecretaris, in overleg met de minister van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit, nemen om de uitspoeling van meststoffen te voorkomen, nu duidelijk is geworden dat de uitspoeling van meststoffen geleid heeft tot 400 dode zones in de oceanen met een gezamenlijk oppervlakte dat groter is dan dat van Groot Brittannië?

De leden van de Partij voor de Dieren hebben verder nog enkele opmerkingen over de inzet van Nederland in de Raad.

Kan de staatssecretaris beschrijven welke ‘Nederlandse aanpak jegens plastic zwerfvuil’ zij voornemens is te delen in de Raad? De leden zijn van mening dat de staatssecretaris geen aanpak moet delen die al decennia geen wezenlijk resultaat oplevert, aangezien het gaat om vrijwillige convenanten die niet hebben voorkomen dat het plastic zwerfafvalprobleem alleen maar groter is geworden. Zij vragen daarom de staatssecretaris deze vrijblijvende en falende aanpak niet als een werkende aanpak ter sprake te brengen.

De leden vragen verder wat de waarde van Europese samenwerking is als de goede voorbeelden uit andere landen, zoals landen die een verregaand statiegeld systeem hebben, niet gevolgd worden.

Kan de staatssecretaris aangeven hoe het staat met het voornemen van de Commissie om het gebruik van opzettelijk toegevoegde microplastics (microbeads) te beperken? Is de staatssecretaris bereid in de Raad op te roepen tot een zo breed mogelijk verbod op het toevoegen van microplastics?

Tot slot vragen de leden de staatssecretaris naar haar positie aangaande bioplastics. De leden van de Partij voor de Dieren juichen het toe dat er alternatieven gevonden worden voor fossiele olie maar maken zich zorgen over het beeld dat lijkt te bestaan dat bioplastics eenvoudig in de natuur vergaan, terwijl dit allerminst het geval is. Ook bioplastics blijven lang aanwezig in de natuur en kunnen bijvoorbeeld dieren verstikken. Bioplastics moeten daarom niet gezien worden als oplossing voor het bestrijden van zwerfafval en de plastic soep.

De leden van de Partij voor de Dieren vragen mede daarom de staatssecretaris om voor de aanpak van het plastic probleem vooral in te zetten op een aanpak bij de bron, op een reductie van het gebruik en de productie van plastics en op hergebruik van plastics, waar het gebruik niet vermeden kan worden.