Inbreng PvdD SO restricties aan het gebruik van drie neoni­co­ti­noïden

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben met blijdschap kennisgenomen van de Europese restricties aan het gebruik van de drie neonicotinoïden imidacloprid, clothianidin en thiamethoxam. De leden danken de minister voor haar steun aan dit voorstel van de Europese Commissie. Het is een stap in de goede richting. Zoals ook Professor Dave Goulson van de Universiteit Sussex namens een groep van 233 internationale wetenschappers deze week betoogt in het wetenschappelijk tijdschrift Science[1], is wereldwijd dringend actie nodig om het gebruik van neonicotinoïden verder terug te dringen en te voorkomen dat middelen met vergelijkbare schadelijke effecten in de toekomst worden toegelaten. De leden vragen de minister of zij dit pleidooi voor de uitbreiding van het verbod ondersteunt en onderschrijft.

Het gedeeltelijke verbod op drie neonicotinoïden kwam er natuurlijk niet voor niets. Het is immers al jaren bekend dat deze bestrijdingsmiddelen een groot aandeel hebben in de dramatische afname van het aantal insecten. In Nederland alleen al staat 55% van de bijen op de Rode lijst[2]. Bij recent onderzoek werden in maar liefst 75% van de honingmonsters die wereldwijd werden verzameld en onderzocht, sporen van neonicotinoïden aangetroffen[3]. En sporen van neonicotinoïden zijn nu ook gevonden in de wespendief, die vooral larven, poppen, volwassen wespen, bijen, hommels eet[4].

Zowel in Nederland als in het buitenland staat de biodiversiteit ernstig onder druk vanwege de jarenlange vergiftiging van de natuur. De gedachteloze exportdrang bracht grootschalige monoculturen, met in veel gebieden een ecologische woestijn als gevolg. Zowel bodem als water werden in rap tempo opgeofferd om maar zo lang mogelijk vast te kunnen houden aan op exportgerichte bulkproductie.

Dat kan zo niet langer. De conservatieve reflex van LTO en Cosun om, ondanks de grote schade aan het milieu, dit verbod aan te vechten is daarom ook betreurenswaardig.[5] Dat geldt ook voor de oproep tot een uitzonderingspositie die onder andere te horen was vanuit de landbouwgifpartij bij uitstek, het CDA[6]. De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vertrouwen er op dat de minister voet bij stuk houdt en haar verantwoordelijkheid neemt in de strijd tegen bestrijdingsmiddelen. Deze leden rekenen er ook op dat de minister in de meest heldere bewoordingen bezwaar zal maken tegen het verzoek van België om een uitzondering op het Europese verbod[7]

Deelt de minister de mening, zoals ook verwoord door professor Goulson[8], dat nu een verdere beweging nodig is richting werkelijk duurzame landbouwmethoden, gericht op bescherming van biodiversiteit een gezonde bodem? Welke concrete doelstellingen mag de Kamer van de minister verwachten op dit punt?

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie wijzen de minister op de conclusie van bietenteler Harry Schreuder in Trouw[9]. Het Europese verbod geldt voor boeren in alle lidstaten, dus het is niet zo dat Nederlandse boeren worden benadeeld. “Niet elke verandering is een verslechtering”: misschien gaat de prijs van suiker wel omhoog als er minder bieten kunnen worden geleverd, aldus de heer Schreuder. De leden vragen de minister of zij deze lezing kan onderschrijven.

De heer Vermue, akkerbouwer, schrijft in een column in de Boerderij[10] dat de waarschuwingen voor de gevolgen van het verbod voor bietenboeren hem doen denken aan de ophef over het verbod op propachloor in 2000, wat ook werd gezien als het einde van de uienteelt in Nederland. Terwijl vorig jaar een recordareaal aan uien is gezaaid.

Alternatieven zijn al lang voorhanden. Denk aan de biologische en biodynamische boeren die winstgevende bedrijven leiden met oog voor natuur en biodiversiteit. Erkent de minister dat dit de boeren van de toekomst zijn en dat zij een veel houdbaarder werkwijze hanteren voor de lange termijn, gelet op bodemkwaliteit, schoon water en behoud van ecosysteemdiensten? Zo nee, waarom niet? De leden van de Partij voor de Dieren-fractie staan voor een gezonde gifvrije landbouw en roepen de minister nogmaals op om hierin nadrukkelijk de leiding te nemen. Is zij bereid om, bovenop de reeds bestaande inspanningen, het tempo op te voeren en te pleiten voor een totaalverbod op neonicotinoïden, niet alleen voor open teelten, maar ook voor de glastuinbouw? Want ook een verbod op gif in de glastuinbouw is hard nodig.

Het hoogheemraadschap Delfland moest recent nog concluderen dat de doelen voor 2027 nog verre van binnen handbereik zijn. Nog steeds worden verboden middelen als dichloorvos en carbendazim geloosd in het oppervlaktewater.[11] [12] Erkent de minister dat dit een hardnekkig probleem is dat zij zich zou moeten aantrekken? Wat is de boodschap van de minister aan deze telers die zich wel netjes aan de regels houden? Erkent de minister dat gesprekken niet genoeg zijn om dit probleem op te lossen? Erkent de minister dat het jarenlang straffeloos gebruiken en lozen van illegale middelen afbreuk doet aan de status van een dergelijk verbod? Zo nee, waarom niet?

Deze berichtgeving past precies in de lijn die we kennen van de glastuinbouw. De zuiveringsplicht van door imidacloprid vervuild afvalwater uit kassen werd massaal genegeerd. Toenmalig staatssecretaris Van Dam stelde in 2016 dat het gezien de normoverschrijdingen niet anders kon dan dat gebruiksvoorschriften niet werden nageleefd. Kan de minister bevestigen dat er nog steeds geen sprake is van volledig correcte naleving?

Van Dam moest tot zijn spijt concluderen dat de zuiveringsplicht niet heeft gewerkt en er met de sector kennelijk geen fatsoenlijke afspraken te maken zijn. De betreffende bedrijven kregen uitstel tot 2018 om te voldoen aan de zuiveringsplicht. Hoe staat de sector er anno 2018 voor met de installatie van de verplichte zuiveringsinstallaties? Is de minister bereid om, zoals toenmalig staatssecretaris Van Dam zeer nadrukkelijk in overweging had, met een gebruiksverbod te komen in specifieke gif-hot spots, zoals de glastuinbouwgebieden? Zo nee, welke aanleiding heeft de sector gegeven om hen nogmaals te belonen voor het niet naleven van de regels?

Hoe gaat de minister voorkomen dat dergelijke scenario’s zich zullen herhalen bij de open teelten waar men binnenkort geen gebruik meer mag maken van imidacloprid, clothianidin en thiamethoxam? Welke garanties kan de minister geven dat het verbod ook daadwerkelijk zal worden nageleefd? Hoe gaat de minister voorkomen dat het ook hier jarenlang gaat duren voordat we ook maar enigszins in de buurt komen van correcte naleving?

[1] http://science.sciencemag.org/content/360/6392/973.1

[2] http://www.bestuivers.nl/rodelijst

[3] http://science.sciencemag.org/content/358/6359/109?ijkey=a4336f52441ed54a8a49f97da066519d9251b319&keytype2=tf_ipsecsha

[4] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969718318345

[5] https://www.boerderij.nl/Akkerbouw/Nieuws/2018/5/LTO-en-Cosun-derogatie-op-verbod-neonicotinoiden-285943E/

[6] http://www.boerenbusiness.nl/artikel/10878651/kamervragen-over-derogatie-neonicotinoiden

[7] http://www.boerenbusiness.nl/artikel/10878555/belgie-vraagt-om-derogatie-neonicotinoiden

[8] http://www.sciencemediacentre.org/expert-reaction-to-eu-ban-on-outdoor-use-of-three-neonicotinoid-pesticides/

[9] https://www.trouw.nl/groen/kan-de-bietenboer-zonder-bijengif-~af4de6fd/

[10] https://www.boerderij.nl/Akkerbouw/Blogs/2018/6/Bietennepnieuws-292323E/

[11] https://www.ad.nl/westland/nog-steeds-verboden-bestrijdingsmiddelen-in-water-geloosd~a9aa7f25/

[12] https://www.ad.nl/westland/plant-en-dier-hebben-het-zwaar-in-vervuild-delflands-water~adfc44cc/