Inbreng Schrif­telijk Overleg Biotech­no­logie

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben kennis genomen van de verschillende brieven over biotechnologie die recent aan de Kamer zijn gestuurd. Uit al deze brieven blijkt dat de regering de teelt en het gebruik van gentech wil stimuleren, en de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren keuren dit sterk af. Gentech brengt risico’s met zich mee, en levert op geen enkele wijze een bijdrage aan een duurzamere wereld. Het gebruik van gentech wijzen de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren dan ook af. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren willen een aantal vragen stellen over de voorliggende brieven.

Teelt van gentech in Nederland
De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben met veel zorg kennis genomen van het voornemen van BASF om gentech-aardappels te gaan telen in Nederland. Deze aardappels zijn gemanipuleerd ten behoeve van industriële productie, en bevatten antibioticaresistente genen. Volgens deskundigen bestaat het risico dat deze genen zich verspreiden, en dat is gezien de groeiende problematiek van antibioticaresistentie, ook in de bodem, een zeer serieus probleem naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren. Bij een veldproef in Zweden bleek BASF al niet in staat de gentechaardappels te scheiden van niet-gentech aardappels. De staatssecretaris gaf ook al eerder toe dat een vermenging van gangbare en biologische aardappels niet uitgesloten kan worden. Dit vormt naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren een groot risico voor de productie van pootaardappelen in Nederland, deelt de regering die zorg? Kan de regering daarbij ook ingaan op de mogelijke gevolgen van vermenging van de Amflora met biologische en gangbare (poot)aardappelen, die naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zeer desastreus kan uitpakken, ook omdat de Amflora-aardappel niet geschikt is voor consumptie?

De huidige co-existentieafspraken zijn naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren volstrekt onvoldoende om biologische en gangbare producenten te beschermen tegen vervuiling van hun productie met gentech, deelt de staatssecretaris die mening? Op welke wijze wil de regering deze vermenging voorkomen? Deelt de regering de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren dat juist bij aardappels, die op grote schaal, ook als pootgoed, worden geteeld in Nederland, vervuiling met genetisch gemanipuleerde aardappels een groot risico is, en dat dit soort uitgangsmateriaal extra bescherming behoeft? Is de regering bereid de teelt van gentech-aardappels in Nederland te verbieden om de biologische en gangbare teelten te beschermen?

EFSA
Dat de Amflora-aardappel goedgekeurd is door de EFSA is zwaar omstreden, juist ook vanwege de antibtioticaresistente genen in de aardappel. Volgens Corporate Europe Obsorvatory (CEO), een ngo in Brussel die onderzoek doet naar de lobby-activiteiten van grote bedrijven in Brussel, was er sprake van belangenverstrengeling meer dan de helft van het panel van de EFSA dat adviseerde over deze toelating, en zeer gebrekkig wetenschappelijk onderzoek naar de risico’s van deze toelating^[1] . CEO onthulde tevens dat BASF zeer agressief gelobbyd heeft voor toelating van deze omstreden aardappel, dat zij dreigden hun activiteiten in Europa te staken en dat zij zelfs gedreigd hebben met juridische actie tegen de Europese Commissie. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zien dat het zeer vaak het geval is bij de EFSA dat zij toegeeft aan de belangen van de industrie, zoals zij ook dit keer weer gedaan hebben. Deze zorgen zijn ook al vaker in de Kamer geuit. In reactie op deze zorgen heeft de EFSA de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu een brief geschreven waarin zij verzekert dat alles bij de EFSA er keurig aan toegaat. De regering geeft in haar reactie daarop aan de Kamer aan dat de EFSA naar haar mening voldoende duidelijk heeft gemaakt hoe de onafhankelijkheid en transparantie wordt gewaarborgd. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vinden dit een zeer naïeve reactie van de regering. Uiteraard zegt de EFSA zelf dat er geen sprake van belangenverstrengeling is. Maar keer op keer blijkt dat dit wel het geval is. Onlangs hebben de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren ook vragen^[2] gesteld over de verdenkingen van belangenverstrengeling rond het veilig bevinden van het gebruik van aspartaam in voedingsmiddelen. Ook hier bleek dat leden van het panel van de EFSA dat hierover adviseerde, banden hadden met producenten die gebruik maken van deze stof. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben tot heden nog geen antwoord mogen ontvangen op deze vragen. Zo simpel zit het kennelijk dus niet in elkaar, dat de onafhankelijkheid en transparantie van de EFSA volledig te vertrouwen is. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren krijgen graag een reactie op de bevindingen van CEO inzake de toelating van de Amflora, en de toezegging dat de regering zelf onderzoek zal doen naar de transparantie en mogelijke belangenverstrengeling bij de EFSA.

Sociaal-economische aspecten van ggo’s
De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren begrijpen ook niet dat de regering op dit moment akkoord gaat met de teelt van gentech in Nederland. Er is door de Kamer uitgesproken dat de toelaatbaarheid teelt van gentech niet alleen op milieurisico’s beoordeeld zou moeten worden, maar ook op de sociaal-economische aspecten van ggo’s. Ook in de andere lidstaten van de EU wordt dit gevoel breed gedeeld, en in Brussel is er nu een proces gaande om dit concreet vorm te geven. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vragen de regering dan ook een moratorium in te stellen op de teelt van gentech in Nederland, in ieder geval totdat er bruikbare criteria zijn om ook de sociaal-economische gevolgen van gentechteelt mee te wegen in de besluitvorming, is de regering hiertoe bereid? Zo nee, waarom niet? Kan de regering aangeven wat de huidige stand van zaken is rond de Europese besluitvorming over de sociaal economische aspecten van ggo’s en welk tijdpad zij hierover verwacht?

Nationale teeltverboden
De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren volgen met veel belangstelling de gang van zaken rond het invoeren van de mogelijkheid dat lidstaten zelf mogen beslissen of zij teelt van gentech op hun grondgebied al dan niet toestaan. Elk lidstaat moet naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren het recht hebben om de teelt van genetisch gemanipuleerde gewassen op zijn grondgebied te verbieden op gronden die hijzelf belangrijk vindt. Dat verbod moet standhouden in een rechtszaak, ook als de World Trade Organization (WTO) een zaak aanhangig maakt. Ook de milieu- en sociale gevolgen van genetisch gemanipuleerde gewassen een grond moeten naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren grond kunnen zijn voor een verbod, deelt de regering die mening?

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn blij met de aangenomen amendementen van het Europese Parlement waardoor ook de milieugevolgen van ggo’s kunnen worden meegewogen in deze besluitvorming. Het meewegen van milieudoelen in deze besluitvorming betekent naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren ook dat bijvoorbeeld gewassen die zo gemanipuleerd zijn dat ze resistent zijn tegen landbouwgif, geweerd kunnen worden, deelt de regering die mening? Deze milieugevolgen worden niet meegenomen in de Europese besluitvorming en kunnen dus, anders dan de regering aan lijkt te geven in haar reactie op de aangenomen amendementen, zeer wel op nationaal niveau een aanvullende grond zijn om teelt van gentech te weren, deelt de regering die mening? Betekent dit dus ook dat het in de toekomst mogelijk wordt om een generiek verbod voor herbicidenresistente ggo’s– zoals RoundupReady mais en suikerbieten – kan worden ingesteld in Nederland?
Graag krijgen de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren een nadere reactie op de andere aangenomen amendementen van het Europees Parlement. De amendementen die de regering in de ‘tweede categorie’ schaart zijn naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren ook zeer waardevolle aanvullingen op het voorstel dat er lag. Kan de regering nader aangeven wat deze amendementen betekenen voor het intellectueel eigendom, de aansprakelijkheid voor schade en de noodzaak voor co-existentiemaatregelen, en haar standpunt hierover geven? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben er in de discussies hierover steeds op gewezen dat een verplichting tot co-existentiemaatregelen essentieel is voor deze discussie, deelt de regering deze mening? In de brief over de amendementen van het EP aan het commissievoorstel voor renationalisering staat dat ‘co-existentiemaatregelen, intellectueel eigendom en aansprakelijkheid voor schade los staan van het renationaliseringvoorstel’. Kan de regering uitleggen waarom dit geen sociaaleconomische gevolgen van ggo-teelt zouden zijn? In eerdere debatten is aan de orde geweest dat er overleg nodig is met onze buurlanden in verband met eventuele ggo teelt in de grensgebieden. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren willen graag weten of dit overleg reeds plaats heeft gevonden en wat hiervan de uitkomsten zijn. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren willen hun grote waardering uitspreken voor de gemeente Tilburg die ervoor heeft gekozen een gentech-vrije gemeente te worden. Zij zien in meer delen van het land dit sentiment leven, en vragen de regering regio’s die de teelt van gentech willen weren hiertoe in staat te stellen en hierin te ondersteunen, is de regering hiertoe bereid?

Klonen van dieren
De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn zeer bezorgd over de trend naar steeds meer genetisch gesol met dieren. Genetische manipulatie en klonen leidt tot heel veel dierenleed. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren willen graag de laatste stand van zaken weten rond de instelling van een verbod op de import van nakomelingen van gekloonde dieren te komen. Deze wens heeft de Kamer met het aannemen van een motie van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren bekrachtigd. Uit een advies van de juridische dienst van de Raad voor Dierenaangelegenheden bleek hoe dergelijk verbod kan worden geregeld. Ethische gronden kunnen een reden kunnen zijn voor een dergelijk verbod, deze zouden geaccepteerd worden door de WTO. Is de regering bereid zich, ondanks het uitblijven van maatregelen van de Europese Commissie, voor een dergelijk verbod in te spannen? Welke mogelijkheden ziet zij hiertoe?

Cogem
Graag willen de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren weten waarom de Cogem onlangs een congres organiseerde over genetisch gemanipuleerde dieren. De Cogem nam daar de stelling in dat het huidige nee-tenzij beleid met betrekking tot het knutselen aan dieren op de schop moest, vanwege internationale ontwikkelingen op dit vlak. Deelt de regering die mening van de Cogem? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren keuren deze opstelling van de Cogem sterk af. Zij vinden geknutsel aan de genen van dieren onaanvaardbaar, en zij weten zich hierin gesteund door een ruimte meerderheid van de Kamer. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren willen benadrukken dat het nee-tenzij beleid gegrond is in ethische overwegingen, en dat dit onder geen enkele omstandigheid mag wijzigen, ook zeker niet onder economische druk, deelt de regering dit standpunt?
Dat de Cogem dit soort standpunten zo ferm ventileert is naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren tekenend voor de veel te politieke opstelling van de Cogem. Deze opstelling bleek ook uit de evaluatie van de Cogem, naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren. Is de staatssecretaris bereid de Cogem hierop aan te spreken? Zo nee, waarom niet?

Kwekersrecht
De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben begrepen dat het Europese Patentbureau momenteel onderzoekt of op gewassen die door klassieke veredelingsmethoden zijn ontwikkeld een patent kan worden neergelegd, kan de regering dat bevestigen? Dit is een zeer zorgelijke ontwikkeling naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren, deelt de regering deze zorg? Zo ja, is zij bereid zich in deze discussie te mengen en te benadrukken dat het patenteren van leven ongewenst is? Naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren toont deze ontwikkeling aan dat er grote snelheid moet worden gemaakt in het breed invoeren van het kwekersrecht, deelt de regering die mening? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vinden het kwekersrecht van groot belang voor het beschikbaar maken en houden van uitgangsmateriaal voor boeren wereldwijd, hier en in ontwikkelingslanden. Dat gaat over het vrij beschikbaar stellen van zaadjes van genetisch materiaal, omdat dat van niemand is en dus van iedereen. Patenten op het leven, of het nu soorten, eigenschappen, genen of techniek van veredeling betreft, vinden de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren ethisch volstrekt onverantwoord. De genetische rijkdom van het leven behoort toe aan de hele wereld, en niet aan een paar machtige multinationals die hun kans schoon zien om eigenaar te worden van onze voedselvoorziening. Deelt de regering deze uitgangspunten? Het sectoroverleg dat er momenteel wordt gevoerd zal geen resultaten opleveren naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren. De regering moet nu snel overgaan tot het breed neerleggen van het kwekersrecht in nationale wetgeving en tot het doen van de benodigde aanpassingen in de Europese richtlijnen, is de regering daartoe bereid? Het is naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren niet nodig dit in mondiaal verband te regelen, en zij krijgen graag een reactie waarom uit de laatste brief van de regering opeens blijkt dat zij dit wel vindt.

^[1] http://www.corporateeurope.org/publications/approving-gm-potato-conflicts-interest-flawed-science-and-fierce-lobbying
^[2] Tweede Kamer, vergaderjaar 2011–2012, Vragen 2011Z20657