Inbreng Schrif­telijk Overleg over het vergassen van kalkoenen

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn zeer verontwaardigd over de gruwelijke wijze waarop de 44500 kalkoenen zijn gedood op het bedrijf in Kelpen-Oler. De dieren hebben ernstig geleden, sommigen wel vier uur lang. De ruiming is zeer onprofessioneel verlopen, en de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben hier een groot aantal vragen over.

Kunt u aangeven hoeveel kalkoenen volgens de vergunning mochten worden gehouden op het geruimde bedrijf in Kelpen-Oler, en hoeveel kalkoenen er daadwerkelijk gehouden werden op dit bedrijf op het moment van de uitbraak van het virus? Hoeveel stallen had dit bedrijf, en hoeveel dieren werden er per stal gehouden? Kunt u aangeven op welke wijze de besmetting is ontstaan? Wordt hier nader onderzoek naar gedaan? Zo nee, waarom niet?

Kunt u een gedetailleerde beschrijving geven van het hele verloop van de ruiming, vanaf het moment waarop via gunning de opdracht is gegeven, tot het moment waarop alle medewerkers van het ruimingsbedrijf en de NVWA het terrein van de kalkoenenhouderij weer hebben verlaten? Kunt u hierbij ook aangeven welke personen aanwezig waren bij de ruiming, en wat de taken van deze personen waren, en op welke wijze zij deze taken hebben uitgevoerd? Kunt u ook aangeven hoe dit hele traject had moeten verlopen, als alle eisen die aan dit proces gesteld zijn, wel keurig waren nageleefd? zo nee, waarom niet?

Kunt u nauwgezet uiteenzetten welke protocollen er door uw ministerie worden gevolgd nadat u heeft besloten grote aantallen dieren te laten afmaken ('ruimen') bij de uitbraak van een virus? Kunt u daarbij expliciet ingaan op de criteria die al of niet zijn gesteld voor het nemen van beslissingen ten aanzien van de wijze waarop de dieren worden gedood en wie op welke gronden in aanmerking komt voor het uitvoeren van de opdracht om alle dieren op een bedrijf af te maken? Kunt u uiteenzetten hoe uw beleid rond het afmaken van dieren in geval van een dierziekte zich verhoudt tot de bepalingen in het Besluit doden van dieren en de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren? Hoe worden de ruimingshandelingen aan de Gwwd en het Besluit doden van dieren getoetst en gehandhaafd, zowel voorafgaand aan de ruiming als tijdens het dodingsproces als na afloop? Kunt u uiteenzetten welke overtredingen van en/of spanningen met de Gwwd en/of het Besluit doden van dieren er de afgelopen tien jaar zijn geconstateerd? Zo neen, waarom niet? Zijn er de afgelopen jaren wijzigingen doorgevoerd in het beleid en/of de protocollen voor het ruimen van dieren mbt de dodingshandelingen, de criteria die daaraan worden gesteld, het toezicht en de daadwerkelijke handhaving? Zo ja, welke wijzigingen zijn dat en wat was de reden voor het wijzigen van het beleid en/of de protocollen?

Kunt u exact aangeven welke certificeringseisen er zijn voor bedrijven die ruimingen uitvoeren in opdracht van de overheid? Zo nee, waarom niet? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben vernomen dat het bedrijf dat de ruiming heeft uitgevoerd, niet gespecialiseerd is in dit soort werk, en zeker niet in het vergassen van kalkoenen, kunt u dat bevestigen? Waarom is de opdracht dan toch aan dit bedrijf gegund, en niet aan een bedrijf dat wel gespecialiseerd is in dit soort werk? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren wijzen erop dat uw ministerie had kunnen weten dat, door de opdracht aan een niet-specialiseerd bedrijf te gunnen die geen kennis van zaken had met betrekking tot het vergassen van duizenden kalkoenen in een stal, het risico dat de kalkoenen op een onzorgvuldige wijze gedood zouden worden, zeer groot was. Onderschrijft u deze constatering? Waarom heeft u hier dan toch voor gekozen?

Kunt u aangeven wat nu de exacte oorzaak is geweest van het niet correct uitvoeren van de ruiming? Was er sprake van haperende apparatuur, zoals u in uw brief van 19 maart schreef, of van niet adequate afdichting van de stallen, zoals u stelde in antwoord op vragen in het vragenuur van 20 maart, of van een combinatie van beide en mogelijk zelfs nog andere oorzaken? Kunt u specifiek zijn in uw antwoord, nu we al hebben moeten vaststellen dat u zichzelf heeft tegengesproken? Waarom geeft u maandag de ene verklaring, en dinsdag een andere?

Er is ontzettend veel misgegaan bij de ruiming van de kalkoenen, waardoor deze dieren een afgrijselijke dood zijn gestorven. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren wijzen er op dat het vergassen van vogels, ook als er tijdens het proces geen fouten worden gemaakt, al een zeer langzame en pijnlijke dood veroorzaakt. Koolzuurgas is zeer bijtend en prikkelend op de slijmvliezen. Het gas geeft een verstikkend gevoel, waardoor dieren naar adem happen, kunt u dit bevestigen? Hoe beoordeelt u het inzetten van vergassing voor het doden van dieren, en hoe beoordeelt u de consequenties voor het dierenwelzijn hiervan? Welke regels zijn voor het vergassen van gehouden vogels gesteld, onder andere met betrekking tot de tijd waarbinnen dieren bewusteloos moeten zijn?

Stalvergassing was voor het ruimen van de kalkoenen niet de aangewezen manier om de dieren te doden naar mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren, deelt u die mening? Zo nee, waarom niet? Kunt u bevestigen dat, wanneer u dan toch besloten heeft de dieren te laten vergassen, dit in een container had moeten gebeuren, en niet in de stal, en dat dit ervoor had gezorgd dat de dieren veel minder lang hadden hoeven lijden? Zo nee, op basis van welke wetenschappelijke inzichten komt u tot die mening? Kunt u bevestigen dat de regels met betrekking tot vergassen voorschrijven dat de vergassing van kalkoenen in twee fasen dient plaats te vinden, waarbij in de eerste fase er een lagere concentratie CO2 wordt gebruikt, waardoor de dieren bewusteloos raken, waarna de concentratie van het gas wordt opgevoerd waardoor de dieren de dood vinden? Waarom is deze methode niet toegepast? Waarom is er voor stalvergassing gekozen, terwijl deze methode duidelijk een onnodig lange lijdensweg betekent voor kalkoenen?

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben grote twijfels over het functioneren van zowel het ruimingsbedrijf als van de toezichthouders op tijdens de vergassing zelf. Kunt u bevestigen dat uw ministerie opdrachtgever was voor de ruiming, en tevens toezichthouder op de uitvoering ervan? Kunt u bevestigen dat er brandslangen zijn gebruikt voor de aanvoer van gas naar de stal? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren wijzen erop dat dit niet is toegestaan, kunt u dat bevestigen? Was u er bij de gunning van de opdracht van op de hoogte dat de vergassing uitgevoerd zou worden met behulp van brandslangen? Zo ja, waarom heeft u het toegestaan dat er volgens niet-goedgekeurde methoden werd gewerkt? Zo nee, waarom is er tijdens het proces, toen duidelijk werd dat er met brandslangen gewerkt werd, niet ingegrepen? Deelt u de mening dat dit erop wijst dat u uw taak als opdrachtgever en als toezichthouder niet goed heeft uitgevoerd, zelfs tegen beter weten in? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke consequenties heeft u hieraan verbonden, of gaat u hieraan verbinden?

Kunt u aangeven of en op welke wijze er toezicht in de stal was tijdens de ruimingsprocedure? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u aangeven of er inspecteurs met gasmaker in de stal aanwezig waren of camera’s? Wat is de gangbare procedure rond een dergelijke ruiming? Klopt de informatie die een woordvoerder van uw ministerie op de radio gaf, namelijk dat de staldeuren dicht worden gedaan en deze pas twee uur later weer worden geopend? Zo ja, hoe wordt in de tussentijd het verloop van de vergassing gevolgd? Zijn er dierenartsen (met gasmaskers) in de stal aanwezig om te kunnen controleren of en hoe snel bewustzijnsverlies intreedt en hoe de doodsstrijd van de dieren verloopt? Zo neen, hoe kan uw woordvoerder op de radio beweren dat de dieren, nadat de staldeuren dicht zijn gegaan en het gas erin wordt gelaten 'eigenlijk heel snel' dood zijn als ter plekke niet wordt gecontroleerd of dat wel het geval is? Wat bedoelde uw woordvoerder precies met 'heel snel' en hoe verhoudt zich dat tot wat er in de wettelijke bepalingen rond het doden van dieren is gedefinieerd als 'snel'? Vindt u het fair om een niks-aan-de-hand beeld te schetsen over de doding van 44.500 dieren, als u zelf weet dat vergassing van kalkoenen in de stal helemaal niet lijdt tot een snelle dood, maar juist tot een onnodig lange en pijnlijke doodsstrijd? Noemt u dit een snelle en humane dood? Zo nee, waarom wordt stalvergassing dan toch toegepast?

Kunt u exact aangeven wat de situatie was toen de ruiming op zondag werd stilgelegd? Kunt u aangeven hoeveel dieren er dood waren op het moment van de stillegging en hoeveel dieren nog leefden? Hoe en op welk moment is dit vastgesteld? U heeft tijdens het vragenuur van 20 maart gezegd dat “de vergassing in ieder geval in één stal niet effectief is geweest”. Wat bedoelt u met ‘in ieder geval in één stal’? Hoe was de situatie in de andere stallen? Wat is er die zondagmiddag gebeurd met de nog levende dieren? Welke rol hebben de toezichthouders hierin gespeeld? U wees er in het vragenuur kennelijk geemotioneerd op dat de ruiming op het initiatief van de boer is stilgelegd. Na vier uur vergassen kwam er dus pas een einde aan de marteling van de kalkoenen, en niet doordat de toezichthouder zelf ingreep, maar op initiatief van de boer! De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren wijzen erop dat de NVWA een wettelijke taak heeft om toe te zien op het welzijn van dieren. Waarom grepen zij niet in en moesten de dieren wachten tot de pluimveehouder er zelf genoeg van had? Onderschrijft u dat de aanwezige toezichthouders hun taak niet hebben uitgevoerd door zelfs na vier uur vergassen niet zelf in te grijpen? Hoe beoordeelt u dat? Erkent u dat de NVWA veel eerder had moeten ingrijpen? Zo ja, op welke moment, en waarom is dat niet gebeurd? Zo nee, waarom niet? Welke consequenties heeft u hieraan verbonden of verbindt u hieraan? U heeft ook gezegd dat de boer een nieuw team heeft geëist om het doden van de kalkoenen te voltooien. Is er inderdaad maandag een nieuw team ingezet? Heeft dit team wel goed gefunctioneerd naar uw mening?

Kunt u exact aangeven hoelang de dieren hebben geleden? Hoe komt u tot deze conclusie? Wat bedoelt u met uw uitspraak dat er “dat er nog levende dieren werden aangetroffen onder een groot aantal dode dieren” en “De levende dieren moesten dus op een andere manier aan hun einde worden geholpen.”, zoals door u aangegeven tijdens het Vragenuur van 20 maart? Hoeveel levende dieren werden aangetroffen en op welke manier werden ze gedood?

Kunt u bevestigen dat het zeer waarschijnlijk is dat kalkoenen veel moeilijker te doden zijn met koolzuurgas dan kippen, en dat het waarschijnlijk is dat er veel dieren zijn gestorven aan een hartinfarct? Deelt u dus vervolgens de mening dat er nooit stalvergassing ingezet had mogen worden voor deze dieren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom is dan toch voor deze methode gekozen?

Bent u van mening dat het zeer wel mogelijk is dat er strafbare feiten zijn gepleegd tijdens de ruiming in Kelpen-Oler? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u aangeven of en door wie er proces verbaal is opgemaakt van deze strafbare feiten? Kunt u aangeven waarom noch de NVWA noch u zelf aangifte hebben gedaan van strafbare feiten, terwijl duidelijk is dat de ruiming niet adequaat werd uitgevoerd waardoor dieren ernstig en vermijdbaar hebben geleden? Zo nee, waarom niet?

U heeft in het vragenuur aangegeven dat u ‘een stevig gesprek’ zou gaan voeren met het bedrijf dat de werkzaamheden namens u heeft uitgevoerd, heeft dat gesprek inmiddels plaatsgevonden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat heeft u tegen dit bedrijf gezegd, en hoe hebben zij hierop gereageerd? Deelt u de mening dat dit bedrijf niet meer in aanmerking kan komen voor vergelijkbare werkzaamheden? Zo nee, waarom niet?

Heeft u ook een 'stevig gesprek' gevoerd met de NVWA over de kennelijke nalatigheid bij het uitoefenen van hun toezichthoudende taak? Zo neen, waarom niet?

Kunt u zich overigens voorstellen dat veel mensen verbaasd zijn over uw poging om krachtdadig over te komen door te zeggen dat u 'een stevig gesprek' gaat voeren met het bedrijf dat de vergassing heeft uitgevoerd, mede gelet op de weinig zorgvuldige rol die uw eigen ministerie hierbij heeft gespeeld? Waarom heeft u (nog) niets gezegd over de fouten die uw eigen ministerie en de toezichthouder hebben gemaakt? En daarbij: waarom zou een 'stevig gesprek' afdoende zijn als het gaat om overtreding van dierenwelzijnsregels, terwijl het kabinet burgers op andere terreinen direct onderwerpt aan (straf)rechtelijke handhaving als er regels overtreden worden?

Is het waar dat een melding via 144 bij de dierenpolitie over het toebrengen van vermijdbaar dierenleed bij de kalkoenen in Kelpen-Oler niet in behandeling is genomen en dat werd verwezen naar de reguliere politie? Zo ja, hoe beoordeelt u dat? Kunt u aangeven hoeveel meldingen gedaan zijn bij 144 van het betreffende voorval en hoe daarmee is omgegaan?

Bent u van mening dat het meldnummer 144 van de dierenpolitie open zou moeten staan voormeldingen van calamiteiten zoals waarvan hier sprake is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze wilt u ervoor zorgen dat 144 op een meer adequate wijze met meldingen als deze zal omgaan?

Op welke wijze wordt de ruiming bij dit bedrijf geëvalueerd? Wie worden er bij deze evaluatie betrokken, en bent u bereid om de resultaten van deze evaluatie zo snel mogelijk naar de Kamer te sturen? Bent u bereid de evaluatie van de inadequate vergassing ook te betrekken bij besluiten om in het wild levende dieren zoals ganzen te laten vergassen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke termijn en wijze?

Kunt u aangeven waarom de medewerkers van het ruimingsbedrijf langdurig moesten wachten tot de ruiming kon aanvangen, als gevolg van uw bezoek aan het besmette bedrijf? Kunt u de reden van uw bezoek nader duiden?

Vindt u het gepast dat u in zowel in het vragenuur als daarvoor al in de uitzending van Pauw en Witteman slechts aandacht vroeg voor het feit dat kalkoen een ‘voortreffelijk gerecht’ zou zijn en dat uw medeleven vooral uitging naar de ondernemer, terwijl u wist dat de kalkoenen onder helse omstandigheden aan hun einde waren gekomen? Zo nee, waarom koos u dan voor deze formulering en bent u bereid excuses aan te bieden aan mensen die aanstoot hebben genomen aan uw uitlatingen? Zo ja, voelt u geen enkele compassie met de onoordeelkundig gedode dieren?

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren concluderen dat er vele fouten zijn gemaakt bij het doden van de kalkoenen. Deze fouten had uw ministerie kunnen zien aankomen, en zijn daarom naar mening van deze leden verwijtbaar, niet alleen aan het bedrijf maar ook aan uw ministerie en toezichthouders. Dit heeft ervoor gezorgd dat duizenden dieren langzaam zijn doodgemarteld, onder zeer pijnlijke en stressvolle omstandigheden. Zij vinden het onaanvaardbaar als daar geen consequenties aan verbonden zouden worden, en vragen u om deze zaak zeer serieus te onderzoeken en waar gepast sancties toe te passen om herhaling te voorkomen. Welke garanties kunt u geven dat dit soort ernstige misstanden in de toekomst niet meer voorkomen? Welke maatregelen heeft u hiervoor getroffen, of bent u van plan in de nabije toekomst te nemen? Welke lessen heeft u geleerd van het drama in Kelpen-Oler?

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zien dat de enorme schaal waarop er in ons land dieren gehouden worden, met duizenden dieren in grote stallen, leidt tot ernstige problemen met betrekking tot dierenwelzijn, zowel tijdens het leven van de dieren, als bij omstandigheden als deze waarbij de dieren met duizenden tegelijk gedood worden. De enige oplossing hiervoor is naar mening van deze leden een inkrimping van de veestapel en een fundamentele verandering van de veehouderij om deze terug te brengen naar een menselijke maat. Graag een reactie, hoe gaat u komen tot een dierhouderij in Nederland waarin dit soort misstanden niet meer voorkomen?