Inbreng SO Fiche: Herziening Richtlijn lucht­kwa­liteit

De leden van de Partij voor de Dierenfractie hebben kennisgenomen van het voorliggende BNC Fiche over de Europese herziening van de richtlijn luchtkwaliteit en hebben hierbij nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de Partij voor de Dierenfractie constateren dat in het voorstel voor de herziening van de Europese luchtkwaliteitsrichtlijn de WHO-normen pas in 2050 hoeven te worden behaald. Wat deze leden betreft is dat echt te laat. Nederland telt 1,2 miljoen mensen met een longziekte, elk jaar leidt luchtverontreiniging tot 12.000 vroegtijdige sterfgevallen en bij 1 op de 5 kinderen met astma heeft de ziekte te maken met luchtvervuiling. De WHO stelt dat luchtvervuiling een van de ernstigste bedreigingen is van de menselijke gezondheid door het milieu. En er is geen veilige concentratie luchtvervuiling, waarbij er geen gezondheidsrisico’s zijn. In het belang van de volksgezondheid en een gezonde leefomgeving moeten we zo snel mogelijk aan de WHO-normen voldoen. Deze leden zijn daarom zeer teleurgesteld dat de staatssecretaris niet bereid is om in Europa te pleiten voor het behalen van de WHO-normen in 2030 in plaats van 2050. Erkent de staatssecretaris dat het RIVM heeft laten zien dat Nederland in 2030 aan de WHO-normen kan voldoen, áls er keuzes worden gemaakt over wat we nog wel en wat we juist niet meer toestaan? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom is de staatssecretaris dan niet bereid om deze keuzes te maken? En erkent de staatssecretaris dat het pas behalen van de WHO-normen in 2050 wel erg laat komt voor longpatiënten die een sterke verslechtering van hun gezondheid ervaren als gevolg van de huidige luchtkwaliteit? Zo ja, waarom wil de staatssecretaris dan niet dat de WHO-normen eerder dan 2050 worden behaald? Is de staatssecretaris zich ervan bewust dat wanneer de WHO-normen pas in 2050 hoeven te worden behaald, de consequentie hiervan is dat burgers dus tot dan in een slechte luchtkwaliteit leven met alle gezondheidsschade van dien? Waarom accepteert de staatssecretaris dit?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie lezen ook dat in het Europese voorstel is opgenomen dat er in 2030 tussendoelen worden gesteld, maar dat het halen van deze tussendoelen wat deze staatssecretaris betreft niet heilig is. De staatssecretaris geeft namelijk aan dat wat haar betreft de tussendoelen pas hoeven te worden gehaald in 2035 en dat zelfs dáárna ook nog uitzonderingen mogelijk moeten zijn. Wat deze leden betreft is dit onaanvaardbaar. Deze leden vragen de staatssecretaris om er in Europa niet voor te pleiten om het jaartal voor het behalen van de tussendoelen op te rekken, maar in plaats daarvan haar tijd en moeite te steken in het maken van beleid waarmee de WHO-normen zo snel mogelijk kunnen worden behaald. Waarom komt de staatssecretaris niet op voor het belang van een gezonde lucht voor iedereen, maar probeert zij in plaats daarvan het behalen van de tussendoelen te vertragen? Wiens belang dient de staatssecretaris door het doeljaar uit te stellen? Erkent de staatssecretaris dat zij, door het doeljaar uit te stellen, in ieder geval niet de volksgezondheid dient?

In het verlengde hiervan, vinden de leden van de Partij voor de Dierenfractie het zorgwekkend dat uit de 13^e monitoringsrapportage Nationaal Samenwerkings-programma Luchtkwaliteit (NSL) - die recent naar de Kamer is gestuurd – blijkt dat Nederland nog steeds niet overal voldoet aan de huidige slappe Europese normen voor luchtkwaliteit, gelet op de overschrijdingen van de norm voor fijnstof (PM10). Uit de monitoringsrapportage blijkt zelfs dat het aantal overschrijdingen van de fijnstof (PM10) norm in Nederlandse gebieden met intensieve veehouderij niet af, maar toe is genomen! Hoe verklaart de staatssecretaris dat het aantal normoverschrijdingen in 2021 is toegenomen? Wat is de reactie van de staatssecretaris op het gegeven dat Nederland dus niet overal voldoet aan de huidige EU-normen voor luchtkwaliteit? En hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat er in de volgende monitoringsrapportage op z’n minst wordt voldaan aan deze huidige slappe EU-normen? Deelt de staatssecretaris de zorg dat de omwonenden van intensieve veehouderijen (voornamelijk kippen- en varkensstallen) grote gezondheidsrisico’s lopen vanwege deze fijnstofconcentraties? Gaat het hierbij voornamelijk om primair fijnstof (mest-, veren- of strooiseldeeltjes uit stallen) of secundair fijnstof (gassen waaronder stikstof)? Denkt de staatssecretaris dat de gezondheid van omwonenden van intensieve veehouderijen (overal in Nederland) is geborgd wanneer de door haar genoemde 16 knelpunten zijn opgelost? Welke maatregelen financiert de Regeling specifieke uitkeringen oplossen fijnstofknelpunten rondom veehouderijen?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie lezen in de monitoringsrapportage ook dat er in 2021 miljoenen Nederlanders zijn blootgesteld aan concentraties boven de strengere WHO-norm voor NO2 en fijnstof (PM10). Waarbij de hoeveelheid mensen die is blootgesteld aan concentraties boven de WHO-norm voor fijnstof (PM10) flink is gestegen ten opzichte van 2020. Hieruit concluderen deze leden dat er nog veel werk te verzetten is om de luchtkwaliteit te verbeteren, zodat iedereen schone lucht kan inademen. Wat is de reactie van de staatssecretaris op het gegeven dat er miljoenen Nederlanders worden blootgesteld aan luchtvervuiling die de WHO-normen overschrijden en dat dit aantal toeneemt? In de reactie op de herziening van de Europese luchtkwaliteitsrichtlijn, waarmee de Europese normen meer in lijn worden gebracht met de WHO-normen, geeft de staatssecretaris aan te willen waken voor onhaalbare doelen. Maar er zijn nog tal van maatregelen die de staatssecretaris kan nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Er wordt dus hoofdzakelijk gefocust op wat politiek haalbaar wordt acht, in plaats van dat de gezondheid van mens en milieu voorop wordt stelt. Is de staatssecretaris het met deze leden eens dat er pas zinvol kan worden gesproken over ‘onhaalbare doelen’, als alle maatregelen tegen luchtvervuiling zijn uitgeput? De staatssecretaris is niet bereid om op dit moment extra maatregelen te nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren. Deze leden concluderen daaruit dat voor de staatssecretaris de belangen van het bedrijfsleven en geld verdienen blijkbaar zwaarder wegen dan de volksgezondheid. Is de staatssecretaris zich ervan bewust dat zij, wanneer zij geen extra maatregelen neemt, ervoor verantwoordelijk is dat mensen in een slechte luchtkwaliteit blijven leven, met alle gezondheidsschade van dien?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie lezen ten slotte het Europese voorstel beoogt om vanaf 31 december 2028 elke vijf jaar een herbeoordeling te maken van de nieuwste wetenschappelijke inzichten over luchtvervuiling, gezondheids- en milieueffecten en over de noodzaak de Richtlijn te herzien en/of de luchtkwaliteitsstandaarden uit de Richtlijn te herzien. Deze leden vragen zich af wat dit in de praktijk betekent als de WHO-normen in de toekomst nog verder worden aangescherpt: moet er dan worden gewacht tot 2028 of een evaluatie vijf jaar daarna, voordat de nieuwe normen worden overwogen? Is de staatssecretaris het ermee eens dat zodra de WHO-normen verder worden aangescherpt, er een proces in gang moet worden gezet om de Europese luchtkwaliteitsrichtlijn te herzien en er niet kan worden gewacht op een evaluatie die in het slechtste geval nog vijf jaar op zich laat wachten?