Inbreng SO Gezond­heids­as­pecten van de leef­om­geving

Inbreng Partij voor de Dieren Schriftelijk Overleg Gezondheidsaspecten van de leefomgeving

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn van mening dat mensen recht hebben op een gezonde leefomgeving. Het gaat om de kwaliteit van onze leefomgeving. Die is van uitermate groot belang voor onze volksgezondheid. Gezonde lucht, gezond water, een gezonde en vruchtbare bodem en geen geluidsoverlast waar wij ziek van kunnen worden. Dit recht op een gezonde leefomgeving mag niet in gevaar worden gebracht door economische activiteiten van een ander. Deelt het kabinet deze mening? De overheid moet daarom goede kaders stellen, en deze goed handhaven. De leden van de PvdD-fractie vinden het betreurenswaardig dat we een werkelijk gezonde leefomgeving maar niet in beeld te kunnen krijgen.

Kan het kabinet aangeven hoeveel mensen in Nederland negatieve gevolgen voor hun gezondheid ondervinden die veroorzaakt worden door milieuaspecten van de leefomgeving? Hoeveel mensen kampen er met een verergering van klachten van aandoeningen als astma, chronische bronchitis, hart- en vaatziekten door bijvoorbeeld luchtverontreiniging; en welke oorzaken kan het kabinet hiervoor aanwijzen? Hoeveel mensen ervaren er ernstige hinder, slaapverstoring, verminderd concentratievermogen en belemmering van dagelijkse bezigheden door geluid? Wat zijn hier de voornaamste oorzaken van? Hoeveel mensen ervaren er lichthinder van kassen en veehouderijen?

Hoeveel mensen ervaren ernstige hinder vanwege geuroverlast en welke oorzaken kan het kabinet hiervoor aanwijzen? Hoeveel mensen ervaren gevoelens van onveiligheid en vervreemding, voelen zich ongezond en bezorgd over bijvoorbeeld de voedselveiligheid en de volksgezondheidsrisico’s van industrie en intensieve veehouderij in hun directe omgeving? Worden deze klachten serieus genomen en zullen zij worden meegenomen bij de vergunningverlening voor agrarische activiteiten? Als het kabinet niet over voldoende gegevens beschikt om deze vraag te beantwoorden, is zij dan bereid dit te (laten) onderzoeken en de Kamer te informeren over de uitkomsten? Op welke manier is het kabinet van plan om het aantal mensen dat bovenstaande klachten ervaart, substantieel te verminderen?

De leden van de PvdD-fractie zien dat er in de praktijk door gemeenten weinig wordt gedaan om de gezondheidsrisico’s van nieuwe activiteiten of van uitbreiding van bestaande activiteiten in te schatten en/of te minimaliseren alvorens zij een vergunning hiervoor verlenen. De geitenstal in Landerd, die tijdens de ernstige q-koortsepidemie een vergunning kreeg, vlakbij een woonkern, is daar een tekenend voorbeeld van. Is het kabinet bereid dit te veranderen en gemeenten aan te sporen gezondheidsrisico’s mee te laten wegen bij de vergunningverlening? En is het kabinet ook bereid daarin de eigen, Rijksverantwoordelijkheid te nemen, door op te treden en de gezondheid van haar burgers te beschermen, wanneer blijkt dat de lokale overheden deze verantwoordelijkheid niet serieus gestalte geven? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is het kabinet dan ook bereid om alsnog de vergunning voor de geitenstal in Landerd in te trekken, en in dergelijke gevallen ook zo te handelen?

Een grote bijdrage aan het verbeteren van de volksgezondheid kan worden bereikt door minimale afstandseisen tussen gevoelige bestemmingen zoals scholen, kinderdagverblijven en woonkernen en tussen drukke wegen en intensieve veehouderijen wettelijk vast te leggen. Tot op heden hebben slechts enkele gemeenten invulling gegeven aan hun bevoegdheden in deze, kan het kabinet dat bevestigen? Gaat de staatssecretaris inzetten op gezondheid in de nieuwe Omgevingswet als een belangrijk aandachtspunt, en hieraan concrete invulling geven, bijvoorbeeld door verankering van minimale afstandseisen tussen gevoelige bestemmingen en drukke wegen en veehouderijen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze? Er bestaan verschillende manieren om de gezondheidseffecten van activiteiten te beoordelen, zoals de GezondheidsEffectScreening en de GezondheidsEffectRapportage. Deze instrumenten worden echter in de praktijk niet of nauwelijks toegepast, kan het kabinet dat bevestigen? Hoe beoordeelt het kabinet dat, en op welke wijze wil zij hier in de toekomst mee omgaan? Worden er in de nieuwe Omgevingswet wel volksgezondheidswaarborgen en –toetsen opgenomen, en zo ja, welke dan en op welke wijze worden deze in de wet verankerd? Zo nee, waarom niet, en op welke wijze wil het kabinet er dan voor zorgen dat bij de Ruimtelijke Ordening het belang van de volksgezondheid steeds is geborgd? Is het kabinet bereid ervoor te zorgen dat overlast die omwonenden ervaren te betrekking bij vergunningverlening van voor veehouderijen? Waarom wel of niet, en op welke wijze?

De verhoging van de maximumsnelheid op snel- en ringwegen heeft negatieve gevolgen voor de volksgezondheid, kan het kabinet dit bevestigen? Kan het kabinet deze negatieve gevolgen kwantificeren? Zo nee, waarom niet, en op welke moment zullen daar wel gegevens over beschikbaar zijn? Wat zou het betekenen voor de luchtkwaliteit wanneer de verhoging van de maximumsnelheid naar 130 km per uur ongedaan wordt gemaakt, en op ringwegen rond steden er maximaal 80 km per uur gereden wordt?

Van alle milieufactoren vormt luchtverontreiniging de grootste bedreiging voor de volksgezondheid. Ongeveer 5% van de totale ziektelast in Nederland is een gevolg van het inademen van fijnstof, kan het kabinet dat bevestigen? Onlangs heeft de WHO de huidige EU-normen geëvalueerd en concludeert dat de normen moeten worden aangescherpt om de gezondheid van de burgers beter te beschermen. Wetenschappelijk onderzoek heeft het bewijs voor de schadelijkheid van fijnstof alleen maar versterkt. Is het kabinet bereid om in EU te pleiten voor strengere normen, en in Nederland al het goede voorbeeld te geven?

De effecten van langdurige blootstelling aan luchtverontreiniging kosten de samenleving maar liefst vier miljard euro per jaar. De oplossing voor fijnstofuitstoot in de veehouderij is volgens de leden van de fractie van de PvdD heel simpel: minder dieren, minder problemen. Op welke wijze wil het kabinet de fijnstofuitstoot van de agrarische sector terugdringen? Welke doelstellingen zijn hiervoor geformuleerd, en op welke wijze moeten deze doelstellingen worden behaald? Hoeveel geld wordt hiervoor uitgetrokken?

Tijdens het Algemeen Overleg hebben de leden van de fractie van de PvdD al gesproken over het belang van metingen op het platteland. De staatssecretaris gaf aan dat de luchtkwaliteit wel degelijk gemeten wordt op het platteland. De leden van de PvdD-fractie willen graag de exacte locaties van deze meetstations weten, en de resultaten van deze metingen ontvangen. Graag een reactie, is het kabinet daartoe bereid? Zo nee, waarom niet? Zijn deze resultaten tevens online beschikbaar, zodat omwonenden ook inzage kunnen hebben in de uitstoot van de veehouderijen in hun buurt, en in de luchtkwaliteit van hun omgeving? Zo nee, waarom niet, en hoe verhoudt zich dat tot het Verdrag van Aarhus? Immers, informatie over de luchtkwaliteit is milieu-informatie, kan het kabinet dat bevestigen? Zo ja, dan zouden burgers vrijelijk moeten kunnen beschikken over deze informatie, kan het kabinet dat bevestigen? Is zij bereid de resultaten van de huidige meetstations per direct openbaar te maken, en omwonenden van deze meetstation te wijzen op hun mogelijkheid om deze gegevens in te zien? Zo nee, waarom niet?

Het gebrek aan betrouwbare gegevens over de emissies en deposities op het platteland zorgt voor een papieren werkelijkheid, en op basis van papieren werkelijkheden kan naar mening van de leden van de PvdD geen beleid gemaakt worden. Het leidt bovendien tot een groot gebrek aan beschikbare gegevens, waardoor de relatie tussen de volksgezondheid en de veehouderij moeilijk aan te tonen is. Dat bleek ook uit het rapport van IRAS en Nivel over de relatie tussen volksgezondheid en veehouderij, en uit het rapport van de Gezondheidsraad over ditzelfde onderwerp. Tijdens deze studies waren er slechts vier meetstations, zijn dit ook de meetstation die de staatssecretaris in haar beantwoording tijdens het Algemeen Overleg bedoelde? Zo ja, kan zij dan ook bevestigen dat dit zeer weinig meetstations zijn, en dat dit gebrek aan gegevens de betrouwbaarheid van de resultaten van de genoemde onderzoeken negatief beïnvloedde, en dat dit door de onderzoekers zelf werd aangewezen als een moeilijkheid in het onderzoek? Door het gebrek aan betrouwbare gegevens is er bijna alleen een theoretische studie mogelijk, en dit is zeer onwenselijk, deelt het kabinet die mening? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is zij dan bereid het aantal meetstations op het platteland fors uit te breiden zodat een vervolgstudie naar de relatie tussen veehouderij en volksgezondheid wel gestoeld kan worden op betrouwbare en recente gegevens, en tevens de werkelijke depositie op natuurgebieden goed in kaart gebracht kan worden? Zo nee, waarom niet?

Het gebrek aan data geldt ook voor de depositie van ammoniak op natuurgebieden. Ook hier zijn geen metingen van beschikbaar, alleen berekeningen. Uit de grote naleeftekorten met betrekking tot luchtwassers in Noord-Brabant, volgt per definitie van deze berekeningen een ander beeld neerzetten dan de werkelijke situatie, kan het kabinet dat bevestigen? Is het kabinet bereid om een landelijk meetnet uit te rollen van zowel de emissies als de deposities van vervuiling, zodat het toekomstige beleid gestoeld kan worden op de werkelijkheid? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke wijze en termijn?

De leden van de PvdD-fractie zijn van mening dat er bij fabrieken en bedrijven die een risico kunnen vormen voor de volksgezondheid en de leefomgeving de controles en handhaving geïntensiveerd moeten worden, en krijgen hierop graag een reactie van het kabinet.

De Kamer wacht nog steeds op de reactie van het kabinet op het rapport van de Gezondheidsraad over de relatie tussen de veehouderij en de volksgezondheid. Een punt dat in dat rapport ook naar voren kwam is de uitstoot van fijnstof, die bovendien veel endotoxines bevat, en daarom een groot risico voor de volksgezondheid is. Wanneer kan de Kamer deze reactie tegemoet zien? De leden van de fractie van de PvdD willen tevens graag weten wanneer de Vierjaarlijkse evaluatie van de Nationale aanpak Milieu en Gezondheid naar de Kamer komt, en wat de status van dit programma is.

Deelt het kabinet de mening dat een gezonde leefomgeving ook iedereen uitnodigt tot beweging, wat helpt tegen overgewicht? En dat het hiervoor van belang is om voldoende fietspaden en fietsenstallingen te hebben, en er is genoeg ruimte voor kinderen om te spelen moet zijn? Deelt het kabinet de mening dat voldoende groen in de wijk ook een essentiële voorwaarde is voor een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving? Op welke manier wil het kabinet gemeenten stimuleren om deze voorzieningen inderdaad voldoende beschikbaar te stellen? Bij ruimtelijke ontwikkelingen zouden fietsers en voetgangers op de eerste plaats moeten staan, er moet letterlijk meer ruimte voor fietsers komen, deelt het kabinet deze mening? Door de afname van ritten met gemotoriseerde voertuigen neemt de uitstoot van schadelijke stoffen en de (eveneens schadelijke) geluidsoverlast substantieel af. Burgers zien de kwaliteit van hun leefomgeving met sprongen omhoog gaan, en dat lijkt de leden van de PvdD-fractie zeer de moeite waard. Graag een reactie.

De leden van de fractie van de PvdD dringen tevens aan op concrete stappen om af te komen van zeer vervuilende brommers met tweetaktverbrandingsmotoren en snorfietsen. Kan het kabinet bevestigen dat de snorfietsen juist door het afknijpen van de snelheid bijzonder energie-inefficiënt en vervuilend zijn? De leden van de PvdD-fractie vinden het onverantwoord om het oude, bestaande park aan gemotoriseerde tweewielers te laten rijden. Voor veel stadsbewoners is de stank- en geluidsoverlast van deze voertuigen één van de grootste dagelijkse ergernissen. Om nadelige gezondheidsgevolgen te beperken zouden brom- en snorfietsen niet meer op de fietspaden moeten rijden. Ook valt te denken aan een sloopregeling voor de meest vervuilende voertuigen en aan het opnemen daarvan in gemeentelijke milieuzones. Graag een reactie van het kabinet op deze voorstellen. Wat gaat het kabinet doen om de milieuvervuiling van brommers en snorfietsen substantieel terug te dringen?