Inbreng SO Houtstook

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben kennisgenomen van voorliggende verzamelbrief over luchtkwaliteit en hebben hier nog een aantal vragen en opmerkingen bij.

Schone Lucht Akkoord

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn teleurgesteld dat de uitvoeringsagenda 2024-2030 van het Schone Lucht Akkoord (SLA) wordt vertraagd. Waardoor ook de analyse over op welk tempo en met welke tussenstappen naar de WHO normen voor luchtkwaliteit van 2021 toegewerkt gaat worden, is vertraagd. Deze leden vinden dit een zeer onwenselijke situatie. Wat deze leden betreft moeten de WHO normen voor luchtkwaliteit uit 2021 uiterlijk in 2030 zijn behaald en is er dus geen tijd te verliezen. De luchtkwaliteit in Nederland moet sterk verbeteren om de gezondheid van Nederlanders beter te borgen. Dat liet ook The Guardian recent weer zien.[1] Nog altijd overlijden er 12.000 mensen per jaar vroegtijdig door ongezonde lucht en krijgt 20% van de kinderen met astma dit door luchtvervuiling. Kan de staatssecretaris meer duidelijkheid geven over wanneer de voortgangsrapportage van het RIVM wordt verwacht, gezien ‘eind 2023 of begin 2024’ wel erg ruim is. En welke éxtra maatregelen neemt de staatssecretaris in de tussentijd, in aanloop naar de nieuwe uitvoeringsagenda? Deze leden gaan er namelijk vanuit dat de staatssecretaris niet op haar handen gaat zitten totdat de uitvoeringsagenda wordt vastgesteld.

Daarnaast geeft de staatssecretaris aan op koers te liggen om de afgesproken doelen uit het SLA te halen, áls de maatregelen zoals afgesproken in het SLA onverkort worden uitgevoerd. Maar even verderop staat dat uit de jaarlijkse monitoring van de uitvoering van de maatregelen in 2022 blijkt dat 20% van de maatregelen in uitvoering is en 5% in voorbereiding voor uitvoering. Dan liggen we dus toch helemaal niet op koers om de (veel te slappe) doelen uit het SLA te halen? Kan de staatssecretaris hierop reflecteren?

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie lezen dat voor de periode 2020-2023 €50 miljoen was gereserveerd voor de uitvoering van het SLA. In de periode 2024-2025 is dit nog slechts €10 miljoen en voor de periode 2026-2030 zijn nog helemaal geen middelen meer voor het SLA gereserveerd. Waarom loopt het budget voor het SLA af en waarom is er vanaf 2026 helemaal geen geld meer gereserveerd voor de uitvoering van het SLA? Hoe denkt de staatssecretaris met een dergelijk aflopend budget de steeds scherper wordende luchtkwaliteitsnormen te gaan halen? Welk signaal wil de staatssecretaris afgeven met dit aflopende budget? Kunnen deze leden dit aflopende budget interpreteren als dat de staatssecretaris het belang van schone lucht niet inziet? Zo nee, hoe moeten deze leden dit dan interpreteren? Hoeveel geld denkt de staatssecretaris dat er nodig is om de WHO normen voor luchtkwaliteit uit 2021 te kunnen behalen in 2030? Waar gaat de staatssecretaris het geld hiervoor vandaan halen?

Houtstook

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn blij dat de staatssecretaris eindelijk - na jarenlang aandringen van deze leden - aanvullende maatregelen tegen houtstook heeft aangekondigd, gezien de overlast en de grote negatieve gezondheidseffecten die houtstook met zich meebrengt. Wel hebben deze leden nog een aantal opmerkingen en vragen bij de aangekondigde maatregelen en moet er wat deze leden betreft snelheid worden gemaakt met de uitvoering. Kan de staatssecretaris overzichtelijk weergeven welke maatregelen per wanneer ingaan?

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie constateren dat in het Schone Lucht Akkoord als doel voor houtstook enkel ‘een dalende trend van emissies naar de lucht’ is opgenomen. Dit is een weinig concreet en ambitieus doel. Gaat de staatssecretaris een specifieker en ambitieuzer doel opnemen in het SLA, zoals het lid Van Esch vraagt in de aangehouden motie over in het Schone Lucht Akkoord een vooruitstrevend reductiedoel voor houtstook opnemen?^[2] Welke impact (een concreet percentage) verwacht de staatssecretaris van alle maatregelen gezamenlijk die zij in de voorliggende brief aankondigt op de emissies naar de lucht? En kan de staatssecretaris in het overzicht m.b.t. wanneer welke maatregel ingaat - waar deze leden hierboven om vragen - ook per maatregel aangeven hoeveel procent de emissie naar de lucht zal dalen?

De staatssecretaris stelt dat een stookverbod tijdens ongunstige weeromstandigheden fors ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer van mensen. Maar is de staatssecretaris zich er ook van bewust dat houtstook fors ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer van mensen die overlast en negatieve gezondheidseffecten ervaren van houtstook? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is de staatssecretaris het met deze leden eens dat de vrijheid van mensen die hout stoken ophoudt daar waar de vrijheid van andere mensen wordt geschaad, bijvoorbeeld doordat zij overlast en/of gezondheidsschade ervaren? Zeker, gezien voor bijna driekwart van de stokers gezelligheid de voornaamste reden is voor houtstook, zoals blijkt uit de I&O flitspeiling. Deze leden vinden daarom dat in de voorlichtingscampagne die de staatssecretaris aankondigt moet zijn gericht op ‘niet stoken’, in plaats van ‘beter stoken’. Gezond stoken bestaat namelijk niet; bij houtstook komen altijd schadelijke stoffen vrij, ook bij eco-design kachels. Ligt de nadruk in de voorgenomen voorlichtingscampagne op ‘niet stoken’? Zo nee, waarom niet en wat gaat de staatssecretaris hieraan doen?

De staatssecretaris geeft aan te denken aan een houtrookvrije zone rondom scholen, ziekenhuizen en verpleeghuizen en houtstookvrije wijken, maar wordt daarbij niet concreet per wanneer dit ingaat. Wanneer is de staatssecretaris van plan om dergelijke houtstookvrije zones en wijken structureel (dus niet enkel in pilot vorm) te realiseren? Wat zijn hierbij de knelpunten en hoe gaat de staatssecretaris die oplossen?

Daarnaast heeft de staatssecretaris et dit jaar mogelijk gemaakt voor gemeenten om cofinanciering te krijgen voor een subsidieregeling om rookkanalen te verwijderen. Hoeveel gemeenten hebben hiervan gebruik gemaakt? En hoe gaat de staatssecretaris gemeenten stimuleren om gebruik te maken van deze regeling?

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn blij dat er een eenduidig instrument komt op basis waarvan gemeenten bij ongunstige weersomstandigheden (code rood) een houtstookverbod kunnen afkondigen, maar vragen zich af waarom er niet is gekozen voor een stookverbod bij code rood én oranje. Ook lezen zij dat dit eenduidige instrument per 1 oktober 2023 door iedereen gebruikt kan worden. Betekent dit dus dat gemeenten vanaf 1 oktober 2023 kunnen handhaven op basis van dit instrument? Zo nee, hoe zit dit dan? Gaat de staatssecretaris bij alle gemeenten onder de aandacht brengen dat op basis van het eenduidige instrument een stookverbod kan worden afgekondigd? Kan de staatssecretaris dan gelijk een inventarisatie doen welke gemeenten van plan zijn daadwerkelijk aan de slag te gaan met een stookverbod? En is de staatssecretaris van plan gemeenten te stimuleren om daadwerkelijk een houtstookverbod in te stellen en hen hierbij de tools te geven die zij nodig hebben?

Deze leden lezen ook dat ‘pas als het instrument zich heeft bewezen’ aan een breder stookverbod bij code rood kan worden gewerkt. Deze leden zijn van mening dat het invoeren van een breed stookverbod niet kan wachten, omdat schadelijke stoffen afkomstig uit houtrook zich makkelijk en ver verspreiden. Kan de staatssecretaris toelichten wat er nodig is om het RIVM-instrument als voldoende betrouwbaar, breed bekend en toegankelijk te beschouwen? En op welke termijn verwacht zij dat een landelijk houtstookverbod kan worden afgekondigd bij ongunstige weersomstandigheden? Hoe gaat de staatsecretaris zich ervoor inzetten dat hiermee vaart wordt gemaakt? Deze leden willen de staatssecretaris erop wijzen dat er veel draagvlak (67%) is voor een landelijk verbod op houtstook bij ongunstige weersomstandigheden.[3]

Tot slot hebben de leden van de Partij voor de Dieren-fractie nog enkele vragen gerelateerd aan houtstook, die niet naar voren komen in de voorliggende brief. Zo wordt er in de brief niet ingegaan op de aangehouden motie Van Esch/Bouchallikht over voor het volgende stookseizoen handhaafbare normen ontwikkelen voor houtstook.[4] Wanneer denkt de staatssecretaris eindelijk normen te hebben vastgesteld waaraan gemeenten overlast door houtstook kunnen toetsen? En waarom is er niet voor gekozen om houtstook op termijn helemaal uit te faseren?

[1] https://www.theguardian.com/environment/2023/sep/20/revealed-almost-everyone-in-europe-breathing-toxic-air

[2] Kamerstuknr. 30175-406

[3] https://www.longfonds.nl/factsheet-gezonde-lucht

[4] Kamerstuknr. 36200-XII-77