Inbreng SO L&V Raad

Europese bossenstrategie

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren maken zich ernstig zorgen over wereldwijde ontbossing. Een van de hoofdoorzaken van ontbossing is het omzetten van bosgebied in landbouwgrond. Deze landbouwgrond wordt vaak gebruikt om de westerse veestapel van voer te voorzien, om vee op te laten grazen of om gewassen voor de productie van bijvoorbeeld palmolie op te verbouwen. De leden van de fractie wijzen nogmaals op het enorme belang van de eiwittransitie, een transitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten, om ook ontbossing tegen te gaan. De westerse vraag naar aan dierlijke producten is een van de fundamentele drijvende krachten achter de wereldwijde ontbossing.

Het huidige beleid, zoals de Europese Commissie terecht constateert, voldoet niet. Eerder werd door de EU besloten om ontbossing in 2030 te stoppen. Om dat doel te halen doet de Europese Commissie nu enkele aanbevelingen.

De leden van de Partij voor de Dieren willen graag van de minister weten welke concrete acties zij koppelt aan elk van de vijf prioriteiten die worden aangedragen door de Europese Commissie en haar aanbevelingen aan de lidstaten.

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn niet verbaasd te lezen dat het kabinet erkent dat de huidige beleidsmaatregelen niet voldoende waarborgen bieden om ontbossing en biodegradatie tegen te gaan. Kan de minister toelichten welke nieuwe maatregelen Nederland zelfstandig wil gaan nemen tegen ontbossing? Is de minister bereid om de import van soja aan banden te leggen? Zo ja, op welke wijze?

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren lezen dat het zoeken naar alternatieve eiwitbronnen bijdraagt aan het tegengaan van ontbossing. Kan de minister bevestigen dat het de transitie naar plantaardige eiwitbronnen is die bijdraagt aan het tegengaan van ontbossing? De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren verwachten dat de eiwittransitie een cruciale rol in de bossenstrategie van de minister zal krijgen en vragen de minister of deze verwachting correct is. Het is nog onduidelijk of de Europese bossenstrategie met genoeg voortvarendheid opgepakt zal gaan worden door de nieuwe Commissie. Hoe voorkomt de minister dat Nederland onnodig wacht op maatregelen vanuit de EU?

De minister geeft toe dat Nederland internationaal een belangrijke importeur is van agrarische producten die gepaard gaan met ontbossing, zoals soja, palmolie, cacao en koffie. Ook schrijft zij dat Nederlandse bedrijven hier invloed op uit kunnen oefenen. Zij verzuimt echter te vermelden welke concrete acties zij gaat nemen om Nederlandse bedrijven ertoe aan te zetten hun aandeel in ontbossing en bosdegradatie te stoppen. Aangezien er wordt geconstateerd dat het huidige beleid niet voldoet verwacht de Partij voor de Dieren dat de minister alternatieve en aanvullende maatregelen neemt en niet slechts een opsomming geeft van al bestaand beleid.

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vragen of het Dutch Fund for Climate and Development ook bedrijven heeft gefinancierd die direct of indirect actief zijn in de veesector. Kan de minister een overzicht geven van de investeringen die dit fonds in de landbouwsector heeft gedaan?

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vragen welke consequenties er verbonden zijn indien na het doorrekenen van een portfolio van een financiële instelling blijkt dat die portfolio in een bepaalde (te hoge) mate aan ontbossing bijdraagt. Deze leden staan sceptisch tegenover het slechts inzichtelijk maken van de impact van de financiële portefeuille, zonder daar consequenties aan te verbinden en vragen de minister of zij wil aangeven welke rationele prikkels financiële instellingen hebben om hun portefeuille te vrijwaren van ontbossing. De leden van de Partij voor de Dieren willen weten welke termijn voor de regering acceptabel is voor het door de Commissie in beeld laten brengen welke mogelijkheden er zijn om handelsketens volledig ontbossings-, bosdegradatie- en ecosysteem conversievrij te maken. Deze leden vragen waarom hier het voorzorgsbeginsel niet in acht wordt genomen en zowel door de Commissie als door de regering juist wordt ingezet op een verdere intensivering van de handel in producten (palmolie, vlees, soja, cacao, mais, hout en rubber) - waarvan de Commissie en de regering erkennen dat deze producten bijdragen aan ontbossing - door met landen als Brazilië en Indonesië handelsverdragen af te sluiten. De leden willen de regering erop wijzen dat ontbossing onherstelbare schade aan toebrengt aan het regenwoud en dat bij de ontbossingsproblematiek het voorzorgsbeginsel een zeer belangrijke rol zou moeten krijgen.

Uit een rapport van Greenpeace International blijkt dat Nederlandse bedrijven de deadline om in 2020 een einde aan ontbossing te maken niet gaan halen. Geen van de betrokken Nederlandse bedrijven kan aantonen dat er zinvolle inspanning is geleverd om ontbossing uit hun ketens te weren.[1] Bedrijven als Cargil en Nestlé hebben dit inmiddels al toegegeven. Heeft de minister kennis genomen van dit rapport en kan zij aangeven welke sancties staan op het niet halen van de deadline en het verzuimen van het nemen van maatregelen door deze bedrijven? Gaat de minister deze bedrijven ertoe dwingen hun grondstoffenleveranciers bekend te maken? Zo ja, hoe? Kan de minister aangeven of zij bereid is wettelijk verplicht te stellen dat de productieketens van Nederlandse bedrijven ontbossings- en bosdegradatievrij zijn, nu is gebleken dat vrijblijvende afspraken geen resultaat opleveren? Verder mist de Partij voor de Dieren in de kabinetsreactie aandacht voor de rechten van inheemse volken en lokale gemeenschappen. Kan de minister toelichten wat haar inzet is om mensenrechtenschendingen en het vernietigen van hun leefgebied tegen te gaan?

De minister is van plan de Europese Commissie te vragen effectieve maatregelen, zowel regelgevend als niet-regelgevend, te overwegen. Kan de minister aangeven aan welke concrete maatregelen zij dan denkt, zowel regelgevend als niet-regelgevend? Kan zij tevens aangeven of zij bereid is in Nederland het goede voorbeeld te geven door met wetgeving op het gebied van ontbossing te komen?

Visserij

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren lezen dat de minister gecommitteerd is om tijdens de aanstaande bilaterale onderhandelingen met Noorwegen over een visserijovereenkomst voor 2020, de totaal toegestane vangsten (TACs) te bepalen volgens de regels van de Meerjarenbeheerplannen de MSY-benadering (Maximum Sustainable Yield), in overeenstemming met het Gemeenschappelijk Visserijbeleid. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren constateren dat vorig jaar 9 van de 16 gedeelde visbestanden in de onderhandelingen boven wetenschappelijk advies zijn uitgekomen, dat wil zeggen dat er met instemming van de lidstaten méér vis werd weggevangen dan wat volgens wetenschappers duurzaam verantwoord is. Kan de minister toelichten hoe dit mogelijk is? Is de minister hierdoor dan ook bereid om géén gebruik te maken van de F-upper ranges, dus de ranges boven MSY, uit de verschillende meerjarenplannen, wat in lijn zou zijn met het GVB? Kan de minister toelichten welke extra inzet zij gaat leveren om overbevissing nog binnen de wettelijke verplichting vóór 2020 te stoppen? De leden van de Partij voor de Dieren fractie lezen dat het slecht gaat met de kabeljauw in de Noordzee, onder andere door een te hoge visserijdruk, en dat wetenschappers een vangstreductie van 70% adviseren. Kan de minister aangeven of te hoge vangstquota voor kabeljauw voor het Verenigd Koninkrijk en Denemarken zijn vastgesteld in het in het verleden, en of zij daarmee heeft ingestemd? Kan de minister toelichten welke maatregelen worden genomen om de te hoge visserijdruk in EU-verband tegen te gaan?

Gezien de zorgwekkende status van het kabeljauwbestand, vragen de leden van de Partij voor de Dierenfractie de minister in te zetten op extra aanvullende maatregelen om het kabeljauwbestand in de Noordzee te herstellen. In het Verenigd Koninkrijk is aangetoond dat er 7500 ton jonge kabeljauw illegaal overboord is gezet.[2] Ook Nederlandse vissers vangen kabeljauw als bijvangst. Kan de minister aangeven of zij in het kader van kabeljauwherstel, conform de wettelijke plicht de aanlandplicht te handhaven, de controle van de aanlandplicht op zee gaat verbeteren?

De leden van de Partij voor de Dieren fractie lezen dat de minister concludeert, naar aanleiding van het wetenschappelijke advies van ICES, dat het scholbestand gezond is en dat de totale omvang al enkele jaren groeit. Echter, de leden constateren dat ICES ook waarschuwt voor het feit dat volwassen schol naar het noorden verschuift.[3]Hierdoor is er in het zuiden van de Noordzee, waar de Nederlandse vloot actief is, met name jonge schol te vinden. Het wegvangen van jonge schol maakt de populatie kwetsbaar. Is de minister bereid om, gezien deze onzekerheden, vanuit het voorzorgsbeginsel en om bijvangstsoorten als kabeljauw te ontzien, dit jaar het schol quotum niet te maximaliseren?

Landbouwgif

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vinden het van het grootste belang dat de minister inzet op een daadwerkelijke uitvoering van het voorzorgsprincipe als het om landbouwgif gaat. Afgelopen maand is Nederland wederom geconfronteerd met het verband tussen het gebruik van landbouwgif en de ziekte van Parkinson op relatief jonge leeftijd, middels een uitzending van Zembla[4]. Voor de minister kan dit overigens geen nieuws zijn, omdat de Gezondheidsraad al in 2014[5]voor dit verband waarschuwde. Toenmalig staatssecretaris Mansveld stelde in het AO gewasbeschermingsmiddelen van 19 februari 2014[6]: “concreet neemt het kabinet het advies over en gaat voortvarend aan de slag.” De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zien, anno 2019, nog steeds niks van die voortvarendheid terug en vinden het zeer onverantwoord dat, terwijl de waarschuwingen blijven komen, de minister geen beschermende maatregelen neemt.

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vragen zich af of de minister de conclusie van de wetenschappers in de aflevering van Zembla van 16-09-2019 onderschrijft, dat het veelgebruikte mancozeb, waarvan bekend is dat het zenuwschade veroorzaakt, de oorzaak van de ziekte van Parkinson kan zijn. Is de minister daarnaast bekend met de risico’s voor de voortplanting die in verband worden gebracht met mancozeb? Kan de minister, gezien de hogere blootstelling aan gif van omwonenden, die blijkt uit het onderzoek bestrijdingsmiddelen en omwonenden (OBO)[7], garanderen dat het verhoogde risico op Parkinson niet aanwezig is voor omwonenden van landbouwgebieden binnen een straal van 250 meter?

In de aflevering van Zembla leggen onafhankelijke wetenschappers uit dat mancozeb voor 50% chemisch identiek is aan de stof maneb, dat verboden is wegens gezondheidsrisico’s. Kan de minister uitleggen waarom mancozeb dan wel toegestaan is? Hoe sterk moet een middel chemisch op een verboden middel lijken, om zelf ook verboden te worden?

Kan de minister bevestigen dat het middel mancozeb al drie keer procedureel is verlengd, waarvan twee keer in 2018? Heeft de minister overwogen om bij de stemming over de verlenging van de pakketten waar dit middel onderdeel van was, bezwaar te maken tegen de verlenging van mancozeb?

Klopt het dat de toelatingsperiode voor mancozeb afloopt op 31-01-2020[8]? Zo nee, wanneer loopt het dan af? Kan de minister ons informeren over de Europese herbeoordelingsprocedure voor mancozeb die op dit moment loopt? Gaat de minister zich tot het uiterste verzetten tegen weer een volgende procedurele verlenging van de toelating van mancozeb, in lijn met de wens van de Kamer (aangenomen motie Ouwehand, 21501-32-1172).

Wil de minister zich hard maken voor een moratorium op mancozeb totdat een nieuwe beoordeling onomstotelijk heeft aangetoond dat er geen verband is tussen het gebruik van het middel en Parkinson bij telers, hun kinderen en omwonenden? Zo nee, erkent de minister dat zij dan niet in het belang handelt van boeren, hun kinderen en omwonenden, maar in het belang van de chemische industrie?

Voor de herbeoordeling van mancozeb en andere soorten landbouwgif is het dan uiteraard wel noodzakelijk dat de gebruikte testmethoden voldoende zekerheid bieden m.b.t. gezondheidsrisico’s. Zowel het RIVM, de EFSA en de deskundigen in de uitzending van Zembla[9]melden tekortkomingen van de huidige testmethoden en adviseren met klem dat noodzakelijke verbeteringen worden doorgevoerd. Is de minister, met de Partij voor de Dieren-fractie, van mening dat deze stappen noodzakelijk zijn om invulling te geven aan het voorzorgsprincipe, dat in de Europese Unie geldt? Welke acties gaat de minister hier op ondernemen?

Ook glyfosaat wordt in verband gebracht met Parkinson[10]. Nederland is één van de lidstaten die verantwoordelijk zal zijn voor de komende herbeoordeling van glyfosaat. Kan de minister toezeggen dat deze informatie over de gezondheidsrisico’s voor telers, hun kinderen en omwonenden meegenomen wordt in de komende herbeoordeling?

Tot slot zouden de leden van de Partij voor de Dieren-fractie graag willen weten wat de aanbevelingen waren die de Europese Commissie m.b.t. de Afrikaanse varkenspest heeft gedaan op de ministeriële conferentie van september dit jaar. Wij vragen de minister deze met de Kamer te delen.

[1] https://www.greenpeace.org/nl/natuur/18612/bedrijven-verwaarlozen-belofte-over-ontbossing-50-miljoen-hectare-verwoest/

[2] https://www.independent.co.uk/environment/cod-fishing-north-sea-uk-overfishing-eu-a8812981.html

[3] http://www.ices.dk/sites/pub/Publication%20Reports/Advice/2019/2019/ple.27.420.pdf

[4] https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/parkinson-op-het-platteland

[5] https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2014/01/29/gewasbescherming-en-omwonenden

[6] http://parlisweb/Parlis//parlis/d036babb-5aed-4951-982b-091b3b8255a6.pdf

[7] https://www.bestrijdingsmiddelen-omwonenden.nl/blootstellingsonderzoek

[8] https://ec.europa.eu/food/plant/pesticides/eu-pesticides-database/public/?event=activesubstance.detail&language=EN&selectedID=1531

[9] https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/parkinson-op-het-platteland

[10] https://www.akkerwijzer.nl/artikel/92649-frankrijk-erkent-parkinson-als-beroepsziekte-bij-boeren/