Inbreng SO Landbouw- en Visse­rijraad

Inbreng van de Partij voor de Dieren voor het SO over de Landbouw- en Visserijraad op 11 en 12 oktober 2021

Landbouwgif: flumioxazine

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben kennisgenomen van het feit dat de Europese Commissie tijdens het komende overleg van het 'Standing Committee on Plants, Animals, Food and Feed' (SCoPAFF) op 20 en 21 oktober zal voorstellen om de toelating van het landbouwgif flumioxazine te vernieuwen. Flumioxazine is een onkruidverdelger, waarvan de Europese voedselautoriteit EFSA in hun meest recente risicobeoordeling[1] concludeert dat er gegevens ontbreken over pesticideresten op producten, consumentenveiligheid en mogelijke grondwatervervuiling. Bovendien is flumioxazine niet alleen zeer giftig voor algen en waterplanten, maar het is ook giftig voor regenwormen, honingbijen, vissen en ongewervelde waterdieren. Tenslotte schrijft de EFSA dat het hormoonverstorende effecten op mensen en dieren niet kan uitsluiten.

Kan de minister bevestigen dat in de Europese Unie het voorzorgsbeginsel geldt, waarbij een stof niet toegelaten zou moeten worden tenzij het bewezen veilig is? Kan de minister bevestigen dat de Europese verordening 1107/2009 voorschrijft dat alleen pesticiden toegelaten kunnen worden waarvan bewezen is dat ze niet hormoonverstorend zijn?

Kan de minister bevestigen dat de originele toelating van flumioxazine eigenlijk al afgelopen was, maar dat deze stof maar liefst acht keer procedureel is verlengd (wat betekent dat de toelating acht keer is opgerekt zonder dat de verplichte risico-herbeoordeling was afgerond)? Kan de minister bevestigen dat de nu voorgestelde vernieuwing van flumioxazine om een toelating van tien jaar zou gaan? Hoe beoordeelt de minister het dat de Europese Commissie dit voorstelt, terwijl de stof niet bewezen veilig is?

Is de minister voornemens om tijdens dit SCoPAFF-overleg tegen de vernieuwing van de toelating van flumioxazine te stemmen? Kan de minister dit onderwerp ook ter tafel brengen tijdens de Landbouw- en Visserijraad van 11 en 12 oktober? Op welke manier gaat de minister de Europese Commissie erop wijzen dat het zich met het voorstel voor vernieuwing van de toelating van flumioxazine in feite niet aan de eigen wetgeving houdt? Kan de minister de Europese Commissie verzoeken het voorstel tot vernieuwing in te trekken en in plaats daarvan met een voorstel voor een verbod te komen? Zo nee, waarom niet?

Bossenstrategie, LULUCF, landbouw en klimaat

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben kennisgenomen van de Europese bossenstrategie. Een strategie waar je bijna niet tegen kunt zijn wanneer je hoort dat er 3 miljard bomen zullen worden geplant. Maar, voorzitter, naast het planten van bomen is het behóud van bomen voor de korte termijn nog belangrijker voor het klimaat en de biodiversiteit. Uit een recent verschenen rapport van de Europese Rekenkamer komt naar voren dat de afgelopen dertig jaar de kwaliteit van het Europese bos verslechterd is. Slechts 14 procent van de Europese bossen is in goede staat. De verslechtering komt mede door verstedelijking, luchtvervuiling en droogte. Ook is illegale houtkap een probleem. Als gevolg van de verslechtering, verwijderen de bossen ieder jaar minder CO2 uit de lucht. Daarnaast blijkt dat het behoud van bossen in de tropen bijna vier keer zo groot verkoelend effect op het klimaat heeft als bossen in regio’s met een gematigd of subarctisch klimaat[2]. De leden van de Partij voor de Dieren-fractie steunen de ambitie om bomen bij te planten, maar vinden dat deze bomen niet ten kosten mogen komen van bestaande natuur en biodiversiteit. Deelt de minister het inzicht dat er geen bosbouw kan plaatsvinden in bossen die CO2 opvangen en bijdragen aan biodiversiteit?

Bovendien vinden de leden dat de Europese bossen overvraagd worden met de bossenstrategie: niet alleen moeten de bomen bijdragen aan CO2 opslag, en aan de biodiversiteitsstrategie, ook wordt hiermee toegewerkt naar een biobased economie: het kappen van bomen voor het bouwen van huizen en het produceren van (niet duurzame) energie. De leden merken op dat niet alles overal tegelijk kan. Zeker niet zo lang we niet eerst inzetten op het behoud van biodiverse bossen in binnen- en buitenland, reductie van CO2-uitstoot en verminderen van het gebruik van natuurlijke grondstoffen. Ondertussen is er nog geen duidelijkheid over de belangrijkste onderdelen van de strategie, namelijk waar de bomen zullen komen, wat haar definities van duurzaam bosbeheer en oerbos zijn en wat strikte bescherming betekent. Mag men nog steeds bouwen in het bos dat strikt beschermd is, zoals nu ook nog mag? Worden het ongestoorde bossen waarin biodiversiteit en robuuste natuur centraal staat, of de recreatie van mensen? Wat is de inzet van Nederland met betrekking tot het vaststellen van deze definities?

Het rapport van de Rekenkamer stelt bovendien dat de Europese Commissie krachtiger maatregelen had kunnen nemen om de bossen in de EU te beschermen op de gebieden waar de EU volledig bevoegd is om op te treden. Zo zou er meer kunnen worden gedaan om illegale houtkap te bestrijden en de bosbouwmaatregelen in het kader van plattelandsontwikkeling meer te richten op biodiversiteit en klimaatverandering[3]. Deelt de minister de conclusies van het rapport? Hoe kan de bossenstrategie bijdragen aan het behoud en verbeteren van het bestaande bos? Hoe gaat deze nieuwe strategie eenzelfde falen voorkomen en wat gaat Nederland hieraan doen?

De leden merken daarnaast op dat de landbouw, met haar gigantische bijdrage aan klimaatverandering en ontbossing met name in de tropen, buiten schot blijft. Deelt de minister het inzicht dat de effecten van de landbouw in binnen- en buitenland, met name vanwege de ontbossing meegenomen moeten worden in zowel de bossenstrategie als de LULUCF (Land Use, Land-Use Change and Forestry - Landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw), graag uitgesplitst naar strategie en verordening? Zo nee, waarom niet? Deelt de minister het inzicht dat aparte, bindende reductiedoelstellingen voor landbouw moeten worden opgesteld in de LULUCF? Zo nee, waarom niet? Deelt de minister het inzicht dat de verhoogde algehele doelstelling van de LULUCF nog steeds te laag is om te voldoen aan het Parijs-akkoord? Zo nee, waarom niet? Vindt de minister ook dat de LULUCF ambitie van Nederland om in 2030 slechts 0,2 Mton Co2 van 4,7 Mton te verminderen niet de urgentie aantoont en dat we moeten inzetten op het opvangen van meer CO2? En is de minister het er mee eens dat het vernatten van de veeweidengebieden dit in 1 keer oplost, gezien dit 0,2 Mton CO2 opslaat, aldus Urgenda[4] en zodoende z.s.m. (binnen 2 jaar minimaal) moet worden uitgevoerd? Wat vindt de minister van het idee om bestaand bos, waarin bosbouw wordt bedreven, tot landbouw te rekenen en niet tot natuur?

Europees burgerinitiatief: End the Cage Age

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn blij dat, na de positieve reactie van de Europese Commissie, ook het Nederlandse kabinet het burgerinitiatief ‘Stop de kooien’ ondersteunt. Het Europese burgerinitiatief End the Cage Age werd ondertekend door zo’n 1,4 miljoen mensen en heeft geleid tot het voornemen van de EC om in 2023 te komen met een wetgevingsvoorstel om kooien uit te faseren en uiteindelijk te verbieden voor opfokleghennen, leghennen, vleeskuiken- en leghenouderdieren, zeugen (kraamboxen en andere boxen), konijnen, kwartels, eenden en ganzen.

De leden zijn met de minister van mening dat een verbod op het houden van dieren in kooien niet alleen moet gelden voor dieren die worden gehouden in de vleesindustrie, maar ook voor dieren die worden gehouden in de pelsdierhouderij, althans zolang deze sector nog niet is beëindigd. De leden roepen de minister dan ook op om zich tevens te blijven inzetten voor een verbod op de pelsdierhouderij. Ook om te voorkomen dat investeringen in andere huisvestingsystemen voor de pelsdierhouderij over een aantal jaren met (Europees) belastinggeld zullen moeten worden gecompenseerd. Is de minister bereid dit punt meenemen in de discussie? Nu Denemarken (met na China de grootste nertsenfokkerij ter wereld) heeft besloten om de sector nog een extra jaar stil te leggen, is dit een goed moment om deze sector voor eens en altijd te beëindigen in heel Europa.

Visserij

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie merken op dat uiterlijk in 2020 overbevissing in Europa geëindigd zou zijn. Nog steeds vindt deze gelegaliseerd plaats. Niet alleen is er veel mis bij de weging van vis aan land, waarbij miljoenen kilo’s vis door de mazen van de weegschaal glippen[5]. Ook spreken lidstaten onderling hogere vangstquota met elkaar af[6] dan de voorgestelde Total Allowable Catch (TAC). Maar veel zorgelijker is dat onderzoek laat zien dat deze TACs bijna twee keer zo hoog zijn als verantwoord is op basis van wetenschappelijk onderzoek[7]. Dit komt onder meer omdat de term ‘safe biological limits-veilige biologische grenzen’, die ICES hanteert niet overeenkomt met het voorzorgsprincipe van de Verenigde Naties[8]. Waarschijnlijk is de overeenkomst tussen de Europese Commissie en ICES, waarin ICES om advies wordt gevraagd, de belangrijkste reden voor het uitblijven van vooruitgang bij het terugdringen van overbevissing in het noordoostelijke gedeelte van Atlantische oceaan, zoals onderzoek aantoont[9]. Kan de minister aangeven welke prioriteiten Nederland heeft doorgegeven met betrekking tot vangstmogelijkheden? Deelt de minister het inzicht dat de TACs niet gebaseerd zijn op het zogenaamde voorzorgbeginsel, zoals vastgesteld in de Verenigde Naties Overeenkomst over visbestanden van 1995? Kan de minister aangeven hoe het voorzorgsprincipe, zoals opgesteld door VN, meegenomen wordt in het kader van de blauwe economie?

Kan de minister aangeven wat het standpunt van Nederland is met betrekking tot subsidies voor brandstof voor vissersschepen in Europa, aangezien Europa aandringt op vrijstellingen hierover tijdens de besprekingen van de WTO[10]? Deelt de minister het inzicht dat subsidies die bijdragen aan het verlies van biodiversiteit uit gefaseerd dienen te worden? Is de minister bereid om actief uit te dragen dat subsidies voor brandstof voor visserijschepen eindigen, tijdens de WTO onderhandelingen? Zo nee, waarom niet?

Ook met het welzijn van de vis gaat het niet goed. Afgelopen week ging Compassion in World Farming het land door met een gigantische zalm om vissenwelzijn onder aandacht te brengen. Nog steeds lijden miljarden vissen tijdens de vangst, de slacht en in kwekerijen. In viskwekerijen leven de vissen met duizenden soortgenoten in krappe tanks, waardoor ze geen ruimte hebben voor natuurlijk gedrag, wat leidt tot verhoogde risico’s op ziekte en sterfte. Kan de minister aangeven hoe dierenwelzijn meegenomen is in de EU kweekvisserijvisie en welke acties concreet zijn voorgesteld door de EU op dit gebied, zoals in de aquacultuur strategie wordt benoemd? Kan de minister aangeven waar Nederland en de EU staan m.b.t. tot het ontwikkelen van welzijnsindicatoren, aangezien in het Nationaal Strategisch Plan (2014-2020) al staat dat EC wetenschappelijk advies per vissoort blijft inwinnen en kwesties rond viswelzijn in de aquacultuur evalueren, zodat passende maatregelen kunnen worden genomen? Deelt de minister het inzicht dat er geen sprake is van duurzame kweekvisserijen, wanneer vissen in kwekerijen vis of vismeel te eten krijgen? En hoe kijkt de minister tegen het stimuleren van het eten van mosselen wanneer je bedenkt dat de wateren vol met plastic, PFAS en PFOS zitten? Hoe gaat de minister voorkomen dat mensen plastic, PFAS of PFOS binnen krijgen via mosselen of andere schelpdieren? Kan de minister aangeven of mosselen en zeegroenten uit de Westerschelde momenteel geconsumeerd kunnen worden, gezien de dumping van PFOS door 3M[11]?

Tot slot, merken de leden van de Partij voor de Dieren-fractie op dat afgelopen week het Nederlands Visbureau[12] een nieuwe reclame heeft opgestart om makreel te promoten. Kan de minister aangeven of het Nederlands Visbureau hiervoor Europese subsidies heeft ontvangen en zo ja, om welke bedragen het gaat? Kan de minister aangeven hoe ze uitvoering geeft aan de aangenomen motie van de Partij voor de Dieren om promotiesubsidies voor vis in Europa aan te kaarten (Kamerstuk 33450, nr. 87)?

[1] https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/6246

[2] https://www.nrc.nl/nieuws/2021/09/30/bossen-zorgen-soms-voor-opwarming-a4060252

[3] https://www.eca.europa.eu/nl/Pages/DocItem.aspx?did=59368

[4] https://www.urgenda.nl/wp-content/uploads/Berekening-Maatregel-12-Versneld-Vernatten-Veenweide.pdf

[5] https://www.groene.nl/artikel/twee-inspecteurs-voor-de-totale-zee

[6] https://neweconomics.org/2020/03/landing-the-blame-overfishing-in-the-northeast-atlantic-2020

[7] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308597X20309283

[8] Annex 2 van UN fish stack agreement, UNLCOS (law of the seas) en het Gemeenschappelijk Visserijbeleid

[9] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308597X20309283

[10] https://www.politico.eu/article/eu-fishing-rules-subsidies-overfishing-wto-deal/

[11] https://eenvandaag.avrotros.nl/item/vis-en-zeegroenten-uit-de-westerschelde-laat-willy-staan-zorgen-over-grote-concentraties-giftige-pfos-in-zeeuws-water/

[12] https://visbureau.nl/