Round Table Respon­sible Soy: sojateelt en ontbossing

Voorzitter,

En wéér een motie die niet is uitgevoerd, ditmaal van Koser Kaya. Begin 2008 vroeg de kamer maatregelen te nemen tegen handel in soja uit net ontboste gebieden. De ontbossing voor soja is sindsdien alleen maar doorgegaan, en het einde is, ook met de RTRS, niet in zicht. Het kabinet heeft de verantwoordelijkheid uit handen gegeven aan bedrijven als Monsanto. De uitkomst van de RTRS is een goudgerand businessplan voor Monsanto en consorten met hun door de Tweede Kamer keer op keer veroordeelde pesticiden en genetisch gemanipuleerde gewassen. Het kabinet ziet wel in dat het een broos akkoord is, maar blijft het initiatief desondanks steunen.

Twee jaar werd er onderhandeld. Veel partijen liepen weg wegens te strenge criteria omdat er niets bereikt werd. Uiteindelijk is er een erg waterige set van criteria uitgekomen. Dát ze er uiteindelijk uitkwamen, vindt de minister van LNV reden om dit een geloofwaardig initiatief te noemen. Ik zeg maar zo: Zet een stel dieven rond de tafel, en ze zullen het er altijd over eens worden dat ze mogen blijven stelen.
Want wat wordt er namens ons gestolen: er wordt brood uit de mond van de lokale bevolking gestoten, dier- en plantensoorten verdwijnen, vruchtbaar land verdwijnt en de bodem wordt verontreinigd. We verliezen bossen die van cruciaal belang zijn voor de opname van CO2 en waarvoor?
Voor de bio-industrie.
Voorzitter, oud minister Veerman zei het al: het systeem is vastgelopen: “we importeren enorme hoeveelheden veevoer, we exporteren varkens en de rommel, mest, houden we hier”. We maken hiervoor een buitensporige aanspraak op land in Zuid-Amerika. Land waar nog maar pas geleden oerbossen stonden. Land waar dieren en mensen konden leven in grote verscheidenheid. Land waar nu alleen maar soja staat, zover het oog reikt. Waar enorme hoeveelheden gif wordt gespoten, waar zoveel mensen ziek worden. Land dat kunstmatig bemest moet worden, de fosfaten van de gewassen die er geteeld worden liggen immers bij ons op de mestvaalt! Land waar de biodiversiteit is gereduceerd tot slechts één gewas: soja voor de westerse bio-industrie. En dit zou ‘verantwoord’ heten. Nederland kan en mag dit initiatief niet steunen. Al was het maar omdat we de ambitie hebben over 15 jaar koploper te zijn in de verduurzaming van voedselproductie. De RTRS zal verduurzaming stilleggen: we hebben een panda-logo en nu niet meer zeuren.

Even kort door de criteria. Dat kan, want resultaten zijn er niet geboekt.
Ontbossing wordt niet tegengegaan. Er is slechts afgesproken dat RTRS soja niet geteeld mag worden op stukken land waar na mei 2009 primair bos of bos met een ‘hoge biodiversiteitwaarde’ heeft gestaan. Kan de minister inzicht geven in hoe, door wie en wanneer er wordt bepaald om welke stukken bos dit dan gaat? Kwetsbare ecosystemen, van groot belang voor de biodiversiteit, zoals de savanna en de cerrado, blijven onbeschermd.
Zowel ten aanzien van de gestelde normen voor het bestrijdingsmiddelengebruik, als de zogenaamde ‘sociale aspecten’ van de RTRS geldt dat het bestaande internationale normen zijn waar nu door middel van een keurmerk een pluim wordt gegeven als je je simpelweg aan gemaakte afspraken houdt. Een keurmerk zou toch tenminste normen moeten bevatten die de internationale afspraken overstijgen? Waarom hebben we de eis van het voldoen aan bestaande verdragen en regels niet al lang gesteld aan onze producenten en handelspartners? Moeten we dat niet sowieso eens gaan doen? Graag een reactie.
Ook de bodem- en waterkwaliteit en het klimaat zullen er met de RTRS niet op vooruit gaan. De soja die veel geteeld wordt is RoundupReady, een genetisch gemanipuleerde soja die tegen bestrijdingsmiddelen kan. Met andere woorden: er kan ongelimiteerd gespoten worden met gif. En dat gebeurt ook volop, blijkt uit onderzoek van de universiteit Wageningen. Pure winst voor Monsanto! Maar slecht nieuws voor bodem en water, en voor de bevolking daar. Zelfs dhr. Ormel gaf tijdens het laatste overleg GGO toe dat RoundupReady soja geen duurzaam gewas is. Onafhankelijk onderzoek toont aan dat mensen ernstig ziek worden van Monsanto’s glyfosaat voor Monsanto’s RoundupReady-soja. De ministers zouden dit gebruik onvoorwaardelijk moeten afwijzen. Graag een reactie.
Mooie sier wil de industrie maken door te verwijzen naar de mogelijkheden van minimale grondbewerking bij deze soja, oftewel non-tillage. Een non-argument. Non-tillage wordt bij gangbare en biologische soja al veel langer toegepast en is zeker niet afhankelijk van gentech of pesticiden, zo moeten ook de onderzoekers van het ‘GM Soy Debate’ in hun rapport concluderen.
Kan de minister van LNV mij vertellen wat nu de échte milieuvoordelen van RoundupReady soja zouden zijn? Ik denk het niet, maar ik wacht af.

Voorzitter, de Round Table is volstrekt ongeloofwaardig. Kijk naar de naar de gesprekspartners aan deze tafel. Zolang bedrijven als Cargill en Monsanto, producent van gif en gentech,en machtig lobbypartner aan tafel zitten, staan de uitkomsten bij voorbaat vast. Kleinschalige teelt van GGO vrije soja, krijgt geen kans en heeft geen kans. Dat maakten de RTRS deelnemers Unilever (Kees Vis) en Rabobank (Van Mierlo) al in 2006 duidelijk: de Rabobank zegt dat het onmogelijk is om betaalbaar voedsel te leveren zonder te profiteren van schaalvoordelen in Latijns-Amerkia en de Rabobank zegt in datzelfde jaar dat de eis GGO vrije soja zorgt voor onbetaalbare soja omdat het meeste van de geproduceerde soja dan onbruikbaar wordt. En laat nou net dat betaalbare deel van de soja het deel zijn wat we aan landbouwdieren opvoeren. Het gaat dus om de belangen van de kiloknaller,voorzitter

De veehouderij legt een onevenredig zwaar beslag op onze natuurlijke hulpbronnen en het milieu. Maar liefst 18% van de wereldwijde broeikasgasuitstoot wordt volgens de FAO veroorzaakt door de veehouderij, tegenover 13% door verkeer en vervoer. En 30% van het verdwijnen van de biodiversiteit wordt volgens de milieubalans veroorzaakt door de consumptie van dierlijke producten. De veehouderij is zeer inefficiënt: er zijn vele kilo’s plantaardige eiwitten (veevoer) en vele duizenden liters drinkwater nodig om één kilo vlees te produceren. Met het huidige mondiale landbouwareaal zouden we met gemak alle monden van de wereld kunnen voeden. Tachtig procent van deze landbouwgronden wordt echter ingezet ten behoeve van de veehouderij, voornamelijk voor het westen. Dit gaat ten koste van een eerlijke voedselverdeling. Hoe denken de rentmeesters in dit kabinet daar eigenlijk over? We moeten toe, of liever gezegd terug, naar een systeem waar we lokaal in onze eiwitbehoeften kunnen voorzien. Laten we beginnen met het opstellen van een masterplan duurzaam plantaardig eiwit, waarin we uitwerken hoe we onze bevolking van lokaal geteeld plantaardig eiwit gaan voorzien. Dan is het ook niet meer nodig om onduurzame praktijken op een ander continent ‘verantwoord’ te noemen terwijl er geen wezenlijke verduurzaming mee wordt bereikt. Graag een reactie van beide ministers.

Ik wil afsluiten met nog twee vragen aan beide ministers:
• Hoe groot zijn de financiële bijdragen van de Nederlandse regering aan de RTRS, direct en/of indirect via subsidies aan bijvoorbeeld Solidaridad?
• Kunt u ingaan op de rol, financiering en werkwijze van het Initiatief Duurzame Handel in relatie tot de RTRS?