Schrif­­te­­lijke inbreng over de Ener­gieraad

De leden van de Partij voor de Dierenfractie merken op dat de minister graag pronkt met het feit dat Nederland het meest verregaande biomassa beleid, met de strikste duurzaamheidseisen, ter wereld heeft. De leden trekken de striktheid van de duurzaamheidseisen in twijfel. Uit allerlei onderzoek blijkt dat de subsidies voor houtige biomassa, houtkap elders aanwakkeren en stimuleren. Onderzoek, gedaan door Argos[1], concludeert dat de houtkap in Estland tussen 2014 en 2019 is verdubbeld en dat in Natura2000 gebieden de houtkap ruim drie keer zo groot is. Bovendien meldt Argos dat de Estse overheid de regels voor houtkap in 2015 heeft versoepeld en dat er veel onrust onder de bevolking van Estland is met betrekking tot het bosbeleid en de geobserveerde kaalkap.

De minister zegt dat de toename in houtkap hoort bij een land dat de houtproductie verhoogt, en dat bomenkap op het niet-beschermde deel toeneemt. De minister zegt dat op het beschermde deel van Estland niet wordt gekapt. Ook refereert de minister aan het feit dat al het hout, dat naar Nederland komt, gecertificeerd is. Onderzoekers van Argos melden echter dat de certificatie niet transparant is en dat ze van het kastje naar de muur worden gestuurd als ze willen weten wie de certificatie controleert en hoe. RVO zou een protocol hebben over wie wat moet doen om biomassa een certificaat te geven, maar meldt daarbij dat RVO niet zelf in de bossen controleert. De leden van de Partij voor de Dieren merken op dat het op papier beschermen van bos niet hetzelfde is als in de werkelijkheid, zeker niet wanneer er niet gecontroleerd of gehandhaafd wordt. Kan de minister aangeven hoe de regels met betrekking tot bosbeleid en houtkap zijn versoepeld in Estland? Is bekend hoe in Estland toezicht, controle en handhaving van de regels worden uitgevoerd? Is het de minister bekend hoeveel en hoe vaak er gecontroleerd wordt? Kan de minister het protocol van RVO met de Kamer delen?

Ook melden de onderzoekers dat er kaalkap plaatsvindt op gebieden waar bomen groeien die door de bosbeheerder als hout van lage kwaliteit worden gezien. Dit betekent dus dat het hout niet geschikt is om er meubels van te maken. Dit betekent echter niet dat het bos geen ecologische kwaliteit heeft of dat het bos geen CO2 opslaat. Maar omdat het als lage kwaliteit hout wordt bestempeld, kan dit hout onder de noemer van resthout in de Nederlandse ovens verdwijnen, gecertificeerd en al. De leden van de Partij voor de Dierenfractie merken op dat de kwestie of er sprake is van duurzame biomassa inderdaad afhangt van definities en regels. Wat is de definitie van resthout? Klopt het dat heel grote, 70 jaar oude bomen ook als resthout worden gezien, wanneer zij niet in de zaagmachines passen of wanneer zij economisch gezien geen waarde hebben? Beaamt de minister dat het opbranden van heel grote oude bomen niet wenselijk is, vanwege de rol die zulke bomen hebben in het opvangen van koolstof en voor de biodiversiteit? Onderzoek[2] heeft aangetoond dat juist oude en grote bomen een heel belangrijke rol spelen in de bosecologie. Additioneel aan de rol die oude bomen spelen in CO2 opslag en biodiversiteit, is hun essentiële rol ondergronds. Daar vormen bomen en schimmels partnerschappen, die bekend staan ​​als mycorrhiza's, waarin water en voedingsstoffen, zoals fosfor en stikstof, onderling en met andere bomen in het bos worden uitgewisseld. Jonge bomen krijgen hulp van oude bomen. Dit betekent dat de bomen een bos maken. Zonder de aanwezigheid van andere bomen, zijn op zichzelf staande bomen gevoeliger voor weersveranderingen en ziektes. Kortom, het weghalen van oude bomen, die misschien vanuit een economisch perspectief weinig te bieden hebben, past in een zeer beperkt korte termijn denken, dat de biodiversiteits- en klimaatcrisis verergert.

Zo is de vraag of wat er in Estland gebeurt juridisch mag, afhankelijk van welke regels worden gehanteerd en welke definities worden gebruikt met betrekking tot bostype. Bomenkap en kaalkap is bijvoorbeeld niet verboden in Natura2000 gebieden, maar misschien wel onwenselijk. Kan de minister aangeven wat de definitie van oerbos en oude bossen volgens de EU is, hoeveel oerbos en oud bos er nog in Europa is en waar deze zich bevinden? Beaamt de minister dat oude bossen en oerbossen beschermd zullen worden onder de nieuwe EU bossenstrategie? Hoe zal dit gecontroleerd worden?

Zoals eerder genoemd, is bomenkap en kaalkap inderdaad niet verboden in Natura2000 gebieden, maar de Europese Habitat- en Vogelrichtlijnen verbieden wel dat biodiversiteit achteruitgaat. En omdat de biodiversiteit in Europa achteruit holt en omdat volgend jaar een nieuw mondiaal biodiversiteitsverdrag wordt vastgelegd, is het essentieel dat Europa haar eigen biodiversiteitsafspraken naleeft. Ook wanneer de minister het niet eens is met de onderzoeksresultaten, zou het hem sieren om de claims dat er mogelijk beschermd bos wordt gekapt en dat mogelijk de EU Habitat- en Vogelrichtlijnen worden overschreden, ordentelijk te laten onderzoeken. Is de minister bereid een onderzoek door onafhankelijke deskundigen naar het naleven van de EU Habitat- en Vogelrichtlijnen aan te vragen bij de Europese Commissie, aangezien de minister aangeeft dat het aan de Europese Commissie is om op EU regels toe te zien? Zo nee, waarom niet? Hierbij willen de leden van de Partij voor de Dieren melden dat onlangs de Poolse regering op het matje is geroepen voor de afwezigheid van de juiste regels met betrekking tot naleven van de EU Habitat- en Vogelrichtlijnen[3]. In dit geval ontbrak in Polen de mogelijkheid voor het volk om een gang naar de rechter in werking te stellen met betrekking tot EU Habitat- en Vogelrichtlijnen. Is de minister, met deze kennis, bereid om voor alle Europese landen dit onderzoek aan te vragen?

Tot slot, er zullen in de komende tijd debatten plaats vinden in Europa over onder andere het herzien van RED (Richtlijn hernieuwbare energie)[4]. In deze richtlijn is opgenomen dat biomassa CO2-neutraal is, vanuit de gedachte dat nieuwe bomen worden terug geplant. Wetenschappers toonden al eerder aan dat biomassa van hele oude bomen niet CO2-neutraal is, omdat het 70 jaar duurt voor een nieuwe boom is terug gegroeid, nadat een 70 jaar oude boom is verbrand. Is de minister bereid om de CO2-neutraliteit van houtige biomassa aan de orde te stellen en op te roepen tot het meenemen van de reële CO2 uitstoot van biomassacentrales? Zo nee, waarom niet?

Waterstof

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben ook kennisgenomen van de EU waterstofstrategie en de ambities van het Kabinet. De leden hebben hierover nog enkele vragen. Uit de reactie van het kabinet op de EU waterstofstrategie blijkt dat het Kabinet positief is ten opzichte van de strategie om waterstof op te schalen naar 6 GW in 2024. Het kabinet zelf heeft de ambitie om in te zetten op opschaling van de productiecapaciteit voor groene waterstof tot circa 500 megawatt (MW) in 2025 en 3-4 GW in 2030. Voor de opschaling van waterstof benoemt de EC vijf opties, zoals een aanscherping van het EU emissiehandelssysteem (ETS) bij de mogelijke ophoging van de Europese klimaatambitie tot 55% CO2-reductie in 2030. De minister meent dat deze aanscherping cruciaal is. De leden willen weten of de minister erkent dat het zo voorzichtig introduceren van de Nederlandse CO2 heffing, waarbij bedrijven pas in 2024 hiervan gevolgen zullen ondervinden, haaks staat op de reactie van het kabinet dat een aanscherping van het EU emissiehandelssysteem (ETS) cruciaal is voor zowel het borgen van kosteneffectieve CO2-reductie, als ook het behalen van een mogelijke ophoging van de Europese klimaatambitie tot 55% CO2 reductie in 2030 en het behalen van waterstofproductie?

De tweede optie is het herzien van de Hernieuwbare Energierichtlijn (RED II), zodat waterstof hierin kan worden opgenomen. Het kabinet laat weten tevreden te zijn over het voorstel om CO2 te traceren bij emissie, opvang, gebruik en hergebruik, omdat hiermee de circulaire economie en het gebruik van CCU-processen bevorderd wordt. De leden van de Partij voor de Dieren-fractie willen weten of het kabinet het traceren van CO2 ook nastreeft voor biomassa. De leden menen dat het voor de atmosfeer niet uitmaakt of de minister blijft vast houden aan de gedachte dat biomassa vanuit de EU als CO2 neutraal wordt gezien. Daarom willen de leden weten of de minister het traceren van CO2 van biomassa wil bevorderen in Europa, aangezien dit tot een transparante en eerlijke boekhouding zou leiden. Zo niet, wat de minister hierop tegen heeft.

Als derde optie noemt de EC dat de financiële taxonomie ervoor moet zorgen dat schone waterstofprojecten als zodanig in beeld komen bij financiers. Het kabinet vindt het van belang dat de taxonomie daarnaast bij waterstofprojecten ruimte laat voor transitionele activiteiten, zoals blauwe waterstof in de transitie van grijs naar groen .

Hierbij moet opgemerkt worden dat de EC onlangs heeft laten weten dat ze geen toestemming geeft voor het subsidiëren van de productie van groene waterstof, omdat er niet genoeg duurzame elektriciteit in Nederland wordt geproduceerd. De EC is bezorgd dat door het tekort aan hernieuwbare energie, de productie van groene waterstof zal leiden tot extra elektriciteitsproductie van fossiele centrales. Daarom komt in 2023 groene waterstof voor het eerst in aanmerking voor subsidie via de SDE++ . Echter hierbij moet worden opgemerkt dat blauw waterstof wel een SDE++ subsidie kan ontvangen voor afvang en opslag van de vrijkomende CO₂.

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn positief ten aanzien van groene waterstof en zien belangrijke mogelijkheden voor deze vorm van energie weggelegd. De leden van de Partij voor de Dieren-fractie zijn echter geen voorstander van grijze of blauwe waterstof waarbij fossiele energie wordt gebruikt. De leden zien dit als een inefficiënte voorzetting van het gebruik van fossiele brandstoffen, aangezien het produceren van waterstof veel energie vergt.

Kan de minister aangeven hoeveel energie er nodig is en hoeveel er verloren bij de productie van blauwe waterstof? Kortom wat is de energie-efficiëntie? Erkent de minister dat de productie van blauwe waterstof minder efficiënt is dan wanneer de fossiele brandstoffen direct in energie waren omgezet?

Erkent de minister dat doorgaan met energieopwekking uit fossiele bronnen betekent dat onder andere de industrie gewoon door kan gaan met het gebruik van energie en grondstoffen? Erkent de minister dat het stimuleren van blauwe waterstof het gebruik van fossiele brandstoffen stimuleert en inefficiënt is? Erkent de minister dat het stimuleren van blauwe waterstof haaks staat op de klimaatdoelstellingen als ook de wens om in te zetten op groene waterstof?

Welke andere manieren of subsidieregelingen heeft de minister in gedachte om groene waterstof te stimuleren? Kunt u concrete voorbeelden geven van de manier waarop u hier invulling aan gaat geven? Welke rol speelt CO2 heffing volgens de minister in het stimuleren van groene waterstof? Onderschrijft de minister dat naast green taxonomy ook juist alle investeringen, subsidies, belastingvoordelen, risicoafdekkingen die fossiele brandstoffen stimuleren in kaart gebracht moeten worden en moeten worden afgebouwd, juist om groene waterstof een betere kans te geven?

De leden merken op dat de minister geen steun biedt aan het voorstel van de EC dat oproept tot een energiesysteem met het “energie-efficiëntie eerst” principe. De minister vindt dat dit principe niet ten koste moet gaan van een kostenefficiënte route richting CO2-reductie. Naast een kostenefficiënte route moet er volgens de minister rekening gehouden worden met de ruimtelijke inpasbaarheid en leefomgevingskwaliteit en merkt de minister op dat de verdeling van kosten en baten over verschillende groepen in de samenleving grotendeels positief lijkt.

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie willen weten of de minister van plan is om sociaal maatschappelijke kosten en baten ook mee te laten nemen in een afweging. Tevens vragen de leden zich af hoe de minister in kan blijven zetten op een kostenefficiënte route, terwijl er jaarlijks miljarden gaan naar CO2 uitstoot door stimuleren van fossiele brandstoffen en houtige biomassa? Welke rol heeft het versnellen van CO2-reductie gekregen in de kostenefficiënte route naar aanleiding van de aangenomen motie van de Partij voor de Dieren[5]. Bovendien vragen de leden zich af of de minister bij de verdeling van kosten en baten over verschillende groepen ook jongeren heeft meegenomen en toekomstige generaties. Kan de minister aangeven hoe kosteneffectiviteit volgens hem ten gunste kan komen aan toekomstige generaties, aangezien volgens alle scenario’s het tempo van broeikasgasreductie nog steeds te laag ligt om een verdere opwarming van de aarde zo veel mogelijk te voorkomen.

[1] https://www.vpro.nl/argos/lees/onderwerpen/money-to-burn/2020/beschermd-bos-belandt-in-energiecentrales.html#

[2] https://www.nytimes.com/intera...

[3] https://ec.europa.eu/commissio...

[4] https://ec.europa.eu/info/law/...

[5] https://www.partijvoordedieren.nl/moties/motie-van-raan-over-versnellen-van-klimaatmaatregelen