Schrif­te­lijke inbreng over de Landbouw- en Visse­rijraad van 17-18 oktober 2022

Vangstmogelijkheden

De leden van de Partij voor de Dierenfractie hebben kennisgenomen van de stukken en maken zich zorgen over de staat van de vispopulaties. Uit het advies van ICES (International Council for the Exploration of the Sea) blijkt dat de vangst van makreel, Atlantisch-Scandinavische haring en blauwe wijting in 2021 opnieuw de wetenschappelijk geadviseerde grenzen fors heeft overschreden met respectievelijk 27%, 31% en 23%. De afgelopen jaren is in totaal meer dan 4,5 miljoen ton vis (makreel, Atlantisch-Scandinavische haring en blauwer wijting) te veel gevist. Als gevolg hiervan is het haringbestand afgenomen met 32%. Omdat de quota unilateraal door individuele naties worden vastgesteld is voortdurende overbevissing het gevolg.

Naast het feit dat lidstaten meer vissen dan wetenschappelijke geadviseerde grenzen is er ook sprake van grootschalige illegale visserij, in zowel door Nederlandse als door Europa bedrijven. Recente onderzoeken van verschillende instanties, zoals de NVWA[1], Universiteit van Tilburg[2] en de Europese Rekenkamer[3], tonen aan dat illegale visserij aan de orde van de dag is. Kan de minister aangeven wat zijn reactie is op deze recente onderzoeken, en dit uitgesplitst per onderzoek? Is de minister het met de leden eens dat het zeer zorgelijk is dat drie onafhankelijke instellingen stellen dat illegale visserij door onder andere Nederlandse vissers aan de orde van de dag is en dat toezichthouders geen grip op fraudeurs hebben? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat is de minister van plan te doen om illegale visserij tegen te gaan? Herkent de minister het beeld? Zo nee, op welke wetenschappelijke bronnen wordt dit gebaseerd?

Is de minister het daarnaast met de leden eens dat illegale visserij, zoals het verkleinen van visnetmazen door zogenaamde binnenkuilen te gebruiken, een gevaar is voor het zeeleven? Zo nee, waarom niet en op welke wetenschappelijke bronnen wordt dit gebaseerd? Is de minister het ermee eens dat als gevolg van illegale visserij het zeer onduidelijk is hoe het gesteld is met het zeeleven, zoals de vispopulaties en de populaties, die als bijvangst worden gevangen en overboord worden gezet? Zo nee, waarom niet? Is de minister het ermee eens dat, vanwege de grote omvang van de illegale visserij en de impact op de tellingen, de vastgestelde vangstquota niet langer accuraat zijn? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe is de minister van plan de illegale visserij mee te nemen in de vangstquota? Kan de minister ook aangeven hoeveel FTE voor het toezicht op de visserijsector momenteel beschikbaar zijn bij de NVWA? Welke toezichts- en handhavingstaken voeren deze mensen uit? Hoeveel FTE zijn er extra bijgekomen sinds de toezegging van toenmalige minister Schouten van LNV tijdens de LNV-begrotingbehandeling van 2021? Hoeveel FTE zou volgens het rapport van Deloitte minimaal nodig zijn voor toezicht en handhaving op de visserij?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie merken op dat, ondanks de recente gegevens over overbevissing en illegale visserij, Nederland niet wil instemmen met een reducering van de vangst op Noordzeeharing. Ook stelt Nederland een verhoging van het quotum voor de Noordzee wijting voor. De leden vinden dit onbegrijpelijk en keuren dit af. Waarom stelt Nederland een verhoging van het quotum voor, terwijl het ICES-advies aangeeft dat de afgelopen jaren de wetenschappelijk geadviseerde limieten voor haring en wijting is overschreden? Kan de minister aangeven wat de voorstellen zijn van respectievelijk de commissie, ICES en Nederland voor wat betreft Atlantisch-Scandinavische haring en blauwe wijting? Kan de minister aangeven waarom Nederland niet wil instemmen met de reducering voor haring? Voor welke andere bestanden heeft Nederland een hoger quotum voorgesteld? Kan de minister aangeven per soort welk quotum Nederland heeft voorgesteld en wat de Commissie en ICES voorstellen? De leden keuren de inzet van Nederland af en roepen de minister op om af te zien van hogere vangstmogelijkheden. Is de minister bereid om zorg te dragen voor het voortbestaan van vispopulaties door in te zetten op de laagste vangstmogelijkheden? Zo nee, waarom niet?

Paling

De leden van de Partij voor de Dierenfractie hebben begrepen dat er in de vorige Landbouw en Visserijraad gesproken is over mogelijk verdergaande maatregelen om de paling voor uitsterven te behoeden. Nederland was niet aanwezig tijdens deze raad en heeft niets ingebracht. Kan de minister aangeven welke landen voorstander zijn van een tijdelijk vangstverbod op de paling?

Tevens merken de leden van de Partij voor de Dierenfractie op dat de minister, in antwoord op eerdere vragen, stelt dat Nederland een substantiële vermindering van met name de visserijsterfte heeft gerealiseerd (Kamerstuk 29 664, nr. 206[4]) door haar eigen nationaal aalbeheerplan uit te voeren. Deze uitspraak is niet correct. In de evaluatie van het nationaal aalbeheerplan door Wageningen, dat ook in bovengenoemde Kamerstuk wordt gerefereerd, staat namelijk dat de sterfte vroeger (2009-2011) wel even afnam maar dat deze tegenwoordig (2018-2020) is toegenomen[5]. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een toename van de commerciële visserij (inspanning en aanlandingen) in het IJsselmeer/Markermeer. Wageningen spreekt momenteel juist van een verontrustende aalstand, met een te lage hoeveelheid uittrekkende schieraal[6]. Erkent de minister dat de vermindering van vissterfte gestopt is en dat sterfte weer aan het toenemen is? Zo nee, waarom niet? Onderschrijft de minister dat commerciële visserij hiervan de oorzaak? Zo nee, waarom niet? Erkent de minister dat het nationaal aalbeheerplan niet adequaat werkt, zoals Wageningen stelt? Zo nee, waarom niet? Zo ja, wat is de minister van plan te ondernemen om de paling te redden van uitsterven? Is de minister bereid om in Europa te pleiten voor een tijdelijke stop op de commerciële visserij?

Oceanen

De leden van de Partij voor de Dierenfractie constateren dat het Europees Parlement op 6 oktober een resolutie heeft aangenomen, die de Europese Commissie en de EU-lidstaten verzoekt om met urgentie de onderhandelingen over het Verdrag inzake de volle zee te hervatten en zo snel mogelijk tot een ambitieus akkoord te komen en daarbij te pleiten voor de doelstelling om ten minste 30 procent van de oceanen en zeeën wereldwijd te beschermen tegen aantasting. Welke acties gaat Nederland ondernemen om onverwijld een akkoord te sluiten over het Verdrag inzake bescherming van de volle zee? Is Nederland bereid dit onderwerp aan te snijden tijdens de aankomende VN biodiversiteitstop (COP 15) en klimaattop (COP 27)?[7] Zo nee, waarom niet?

Steunt Nederland de Europese doelstelling om 30 procent van de mariene gebieden in de EU te beschermen en 10 procent van de mariene gebieden strikt te beschermen? Steunt Nederland de zienswijze van het Europees Parlement dat in alle beschermde gebieden een verbod moet gelden op alle industriële activiteiten, die het milieu schaden, en in strikt beschermde gebieden een verbod moet gelden op schadelijke visserijtechnieken, zoals bodemberoerende visserij? Zo nee, waarom niet?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie merken op dat Noorwegen dit jaar 580 walvissen heeft gedood, Japan een quotum heeft afgegeven voor het doden van honderden walvissen en IJsland 148 walvissen heeft gedood, in tegenspraak met het sinds 1986 geldende wereldwijde moratorium op walvisjacht. Op 6 oktober heeft op het Europees Parlement een resolutie aangenomen, waarin het belang van de bescherming van walvissen wordt benadrukt, vanuit zowel het oogpunt van biodiversiteit als klimaat. De leden constateren dat het Europees Parlement in deze resolutie krachtige steun uitspreekt voor handhaving van het wereldwijde moratorium op de walvisjacht en voor het internationale verbod op handel in walvisproducten en dat het parlement daarnaast rechtstreeks een oproep doet aan Noorwegen, IJsland en Japan om de walvisjacht stop te zetten. Deelt Nederland het standpunt van het Europees Parlement dat bescherming van walvissen grotere prioriteit moet krijgen in het internationale oceaanbeleid, onder meer gezien de rol van walvissen in het opslaan van CO2 in oceanen? Is Nederland bereid om net als het Europees Parlement een oproep te doen aan Noorwegen, IJsland en Japan om de walvisjacht te stoppen?

CITES CoP 19 - (the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora – Conference of Parties)

De leden van de Partij voor de Dierenfractie hebben kennisgenomen van de inzet van Nederland voor de aankomende CITES top, waarin afspraken worden gemaakt over de handel en het (duurzaam) gebruik van in het wild levende (bedreigde) dieren en planten, zoals tijgers en leeuwen.

De leden van de Partij voor de Dierenfractie merken op dat de Europese Commissie op 4 oktober, tijdens het debat over CITES in het Europees Parlement, heeft toegezegd een onderzoek in te stellen naar de eventuele invoering van een Europese positieflijst voor huisdieren. Welke acties zal Nederland ondernemen om de totstandkoming van een positieflijst voor huisdieren op Europees niveau te bevorderen?

De leden wijzen er op dat het Europees Parlement op 5 oktober een resolutie heeft aangenomen met aanbevelingen aangaande de Europese inzet voor de CITES-top. Het Europees Parlement roept, namens de EU aanwezige onderhandelaars, onder meer op, om de Afrikaanse olifant en het gewone nijlpaard op te nemen in bijlage I (hoogste beschermingsgraad) bij CITES. De leden van de Partij voor de Dieren fractie constateren dat een aantal Afrikaanse landen voorstellen hebben ingediend om de Afrikaanse olifant en het gewone nijlpaard inderdaad op te nemen in CITES bijlage I, wat onder meer leidt tot een strenger beschermingsregime en een verbod op commerciële handel in deze bedreigde diersoorten. De leden van de Partij voor de Dierenfractie constateren met grote bezorgdheid dat de Europese Commissie geen harde toezegging wil doen over het steunen namens Europa van de voorstellen om het gewone nijlpaard en de Afrikaanse olifant te ‘uplisten’ (van een lagere naar hogere beschermingsgraad). Steunt Nederland toepassing van het voorzorgsbeginsel inzake de bescherming van de Afrikaanse olifant en het gewone nijlpaard? Steunt Nederland het ‘uplisten’ van deze bedreigde soorten en wat gaat Nederland doen om de Afrikaanse olifant en het gewone nijlpaard inderdaad in Bijlage I op te laten nemen?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie merken op dat een aanzienlijk deel van de legale en illegale handel in wilde dieren ontstaat door de vraag vanuit een specifiek gedeelte van traditionele medicijnen, gemaakt van wilde (bedreigde) dieren en/of planten. Door deze handel worden vele diersoorten, zoals olifanten, neushoorns, pangolins en tijgers, bedreigd in hun voortbestaan. Dat de link tussen vraag naar traditionele medicijnen en bedreiging voor diersoorten wordt erkend, is te zien aan het aantal voorstellen voor het ‘uplisting’ van dieren, waaronder enkele haaiensoorten, de Holothuria (zeekomkommer) en Laotriton laoensis (Laos wratsalamander). Deze voorstellen zijn onder andere (mede) ingediend door de EU en gesteund door Nederland.

Tegelijkertijd vormt de handel in wilde dieren een belangrijke oorzaak voor de uitbraak van nieuwe infectieziekten onder mensen, met COVID-19 als recent voorbeeld. In CITES working document 23.2[8] (One Health and CITES: Human and animal health risks from wildlife trade) wordt de link tussen (illegale) handel in wilde dieren en risico’s op virusuitbraken uitvoerig benoemd, waarbij de link met WHO wordt onderstreept. De leden van de Partij voor de Dieren merken daarbij op dat de WHO traditionele medicijnen vaak als enige medicijn voor een groot deel van de wereldbevolking ziet. Wat vindt de minister daarvan? Erkent de minister dat (illegale) handel, gedreven door een specifiek gedeelte van traditionele medicijnen, belangrijke bedreigingen voor deze dieren zijn[9]^,[10],[11]? Is de minister het ermee eens dat het van belang is dat de WHO zich duidelijk uitspreekt tegen het gebruik van wilde, bedreigde dieren en planten in traditionele medicijnen, zoals zij eerder deed over wildlife markten? Ziet de minister mogelijkheden om dit punt te adresseren tijdens CITES bijvoorbeeld in het kader van bovengenoemd working document 23.2? Zo nee, waarom niet? Ziet de minister andere mogelijkheden om dit punt te adresseren? De leden merken verder op dat de WHO verzocht is door EU-lidstaten om een rapport op te stellen over de oorzaken en de preventie van zoönose uitbraken. Dit onder andere naar aanleiding van de aangenomen motie van van Esch[12] (handel in wilde dieren, als oorzaak van nieuwe infectieziektes als separaat punt te agenderen tijdens de algemene vergadering van de WHO). Kan de minister aangeven wanneer dit rapport wordt verwacht?

Tot slot vernemen de leden van de Partij voor de Dierenfractie dat sommige landen met leeuwen binnen hun landsgrenzen, stellen dat zij een gezonde en stabiele populatie leeuwen hebben, terwijl vanuit het werkveld alarmerende signalen komen over sterk afnemende leeuwen aantallen. Onderzoekers stellen dat er inmiddels minder dan 20.000 leeuwen zijn. De leden van de Partij voor de Dierenfractie ondersteunen het voornemen van Nederland om het CITES onderzoek “comparative study of African lion population trends and conservation and management practices, such as lion hunting, within and between countries, including the role, if any, of international trade” te financieren (besluit 19.AA b) CoP19 Doc. 72). Daarbij merken de leden op dat, ondanks de afwezigheid van (recente), (wetenschappelijke) data, er nog steeds quota worden opgesteld voor trofeejacht op onder ander leeuwen. Is de minister het er mee eens dat bij een gebrek aan (recente), (wetenschappelijke) kennis over de staat van dierenpopulaties, het (tijdelijk) niet mogelijk is om quota op te stellen voor het duurzaam gebruik van die dierenpopulaties? Zo nee, waarom niet? Is de minister bereid dit aan te kaarten tijdens de CITES CoP? Zo nee, waarom niet?

[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2022...
[2] https://www.volkskrant.nl/cs-b...
[3] https://www.volkskrant.nl/ts-b...
[4] https://zoek.officielebekendma...
[5] https://edepot.wur.nl/556153
[6] https://www.wur.nl/nl/onderzoe...
[7] https://www.europarl.europa.eu...
[8] https://cites.org/sites/defaul...
[9] https://www.sciencedirect.com/...
[10] https://www.acupuncturetoday.c...
[11] https://edition.cnn.com/2009/H...
[12] Kamerstuk 25 295, nr. 88