Schrif­te­lijke inbreng over de Landbouw- en Visse­rijraad van 21-22 november 2022

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)
De leden van de Partij voor de Dieren-fractie vonden Kamerbrief 28 625-343 over het akkoord op het Nationaal Strategisch Plan (NSP) voor het GLB zowel verhelderend als ontluisterend. De eerlijkheid waarmee de minister schrijft over de ‘onderhandelingen’ met de Europese Commissie (EC), waarbij Nederland voor zo min mogelijk milieu- en dierenwelzijnsmaatregelen pleitte, is onthutsend. Kan de minister uitleggen wat hij bedoelt met dat dit NSP het “maximaal haalbare resultaat” is? Waarom vocht Nederland zo lang tegen strengere milieu- en dierenwelzijnsmaatregelen in het NSP? Wil de minister deze zaken niet uit zichzelf verbeteren, maar doet hij dit alleen wanneer de EC dit verplicht? Zo ja, waarom? Zo nee, hoe zit het dan?
Omdat door deze onderhandelingen pas zo laat in het jaar een akkoord is gesloten over het NSP, wil de minister het jaar 2023 benoemen als ‘instapjaar’ voor enkele conditionaliteiten[1] en eisen voor de ecoregeling[2], waardoor boeren hier nog niet aan hoeven te voldoen. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn hierover zeer ontstemd.
Het is immers al jaren bekend dat er een nieuw GLB zou komen, alsmede dat het huidige systeem van turbolandbouw nodig aan verandering toe is. Dat er aanscherpingen zouden komen voor boeren om de subsidies te kunnen ontvangen, kon dan ook geen verrassing zijn. Sterker nog, het nieuwe GLB was oorspronkelijk gepland om in te gaan op 1 januari 2021 (2021-2022 wordt nu de ‘transitieperiode’ genoemd[3]), dus feitelijk is er al sprake van twee jaar uitstel. Waarom wil de minister het invoeren van enkele milieueisen nog een extra jaar uitstellen en kiest hij voor 2023 als ‘instapjaar’?
Daarnaast vragen deze leden de minister wat hij denkt dat het effect is van het feit als hij nu al publiekelijk aangeeft dat er in 2023 geen, of zo min mogelijk, sancties zullen zijn op overtredingen? Kan de minister bevestigen dat de weinige eisen die het NSP stelt voor 2023 hierdoor niet of nauwelijks zullen worden opgevolgd? De minister geeft al aan dat hiermee “mogelijk een EU-conformiteitsrisico ontstaat”. Bedoelt hij daarmee dat Nederlandse boeren uitgezonderd worden van regels waar andere Europese boeren wel aan moeten voldoen? Hoe denkt hij dat andere lidstaten en de EC hierop zullen reageren? Erkent hij dat Nederland hiermee in rap tempo ‘goodwill’ verspeeld in Europa? Zo ja, waarom neemt hij dit risico?
Kan de minister uitleggen waarom hij er bang voor is dat boeren zich door de aangescherpte milieueisen mogelijk niet meer aanmelden voor het GLB? Het GLB bestaat immers uit vrijwillige subsidies; als een boer ervoor kiest om die subsidie niet aan te vragen, is het dan niet de eigen bedrijfskeuze? Kan de minister voorbeelden noemen van andere subsidiepotten waarbij de overheid er alles aan doet om de begunstigden zich te laten blijven binden aan de subsidiestroom? Zo ja, welke?
Deelt de minister het inzicht dat de beoogde duurzaamheidsdoelen van deelname aan het GLB ook behaald kunnen worden op andere manieren, zoals door het beprijzen van vervuiling of door ver- en geboden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, waarom blijft de minister dan volhouden dat boeren deel moeten nemen aan het GLB om deze doelen te bereiken?

CITES - Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES)
De leden van de Partij voor de Dierenfractie hebben kennisgenomen van de inzet van Nederland met betrekking tot de CITES CoP, die per 14 november jongstleden is begonnen. De leden merken op dat de minister in antwoord op vragen stelt dat traditionele medicijnen regelmatig op de agenda van de World Health Assembly staan, alsook dat bewustwording over zaken rondom biodiversiteit strategische acties zijn van de WHO. Is de minister het met ons eens dat een concrete uitspraak van de WHO waarbij ze aangeeft dat het stoppen met het gebruik van wilde, bedreigde dieren in traditionele medicijnen, cruciaal is? En zo ja, welke rol kan Nederland hier dan bij spelen tijdens CITES CoP, die tot 25 november duurt?

Genetisch gemanipuleerde organismen
De leden van de Partij voor de Dierenfractie zijn erg teleurgesteld over de inbreng die Nederland heeft ingestuurd voor de publieke consultatie van de Europese Commissie over nieuwe genetische manipulatietechnieken. Klopt het dat Nederland doorgaans afziet van een reactie op publieke consultaties over EU-regelgeving, omdat deze consultaties voornamelijk bedoeld zijn om reacties van stakeholders uit het maatschappelijk middenveld op te halen? Zo ja, waarom heeft het kabinet dan wél besloten om op deze publieke consultatie te reageren? Deze leden wijzen erop dat lidstaten hun invloed op Europese regelgeving al kunnen uitoefenen via de Raad van de Europese Unie en vinden de reactie op deze consultatie dus opvallend.
In de inbreng wordt opnieuw genoemd dat dergelijke technieken kunnen bijdragen aan een duurzaam voedselsysteem. Echter blijkt uit de praktijk dat genetische manipulatie heeft geleid tot hoger gifgebruik vanwege resistentie tegen bepaalde soorten landbouwgif. Dit patroon lijkt zich ook bij nieuwe genetische manipulatietechnieken, zoals CRISPR-Cas, door te zetten.[4] Op welke wetenschappelijke kennis baseert de minister dat deze nieuwe technieken zullen bijdragen aan verduurzaming?
Hoe kan de minister het zogenoemde belang van deze technieken (duurzaamheid) rijmen met een afzwakking die later in deze zelfde inbreng wordt gedaan door aan te geven dat in sommige gevallen genetisch gemanipuleerde eigenschappen die verduurzaming tegenwerken ook toegestaan zouden moeten kunnen worden? Ook wordt benoemd dat duurzaamheidscriteria niet zouden moeten leiden tot tijdsintensieve of dure procedures. Waarom wordt duurzaamheid enerzijds opgeworpen als reden waarom controle op nieuwe genetische manipulatietechnieken verminderd moet worden terwijl anderzijds geen duurzaamheidseis of –verplichting wordt ingesteld als het aan Nederland ligt?
Kan de minister verder bevestigen dat nieuwe genetische manipulatietechnieken weldegelijk risico’s met zich meebrengen aangezien de eigenschappen van planten met nieuwe technieken heel anders kunnen zijn dan die van de conventionele technieken en dat dit gevolgen kan hebben voor onder meer de voedselveiligheid en de stabiliteit van ecosystemen?[5]
Ook wordt als een van de redenen om de regels te versoepelen benoemd dat het huidige systeem te veel financiële lasten met zich meebrengt voor kleine en middelgrote bedrijven. Is de minister het met leden van de fractie van de Partij voor de Dieren eens dat het werken met nieuwe genetische manipulatietechnieken grote risico’s met zich mee kan brengen en dat zorgvuldige regulering en controle belangrijker is dan financiële opbrengsten voor bedrijven?

[1] GLMC 7 (gewasrotatie) en 8 (niet-productief areaal)
[2] De instapeisen voor de ecoregeling voor biodiversiteit en landschap
[3] https://europadecentraal.nl/onderwerp/europese-unie/landbouw/glb-gemeenschappelijk-europees-landbouwbeleid/
[4] https://www.testbiotech.org/en/press-release/first-application-approval-crisprcas-plants-eu
[5] https://www.testbiotech.org/en/news/biased-questions-and-flawed-assumptions