Schrif­te­lijke inbreng over de Landbouw- en Visse­rijraad van 24 mei 2022

GLB-NSP

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren constateren met verontwaardiging en schaamte dat het Nederland is gelukt om zelfs bij de Europese Commissie (EC, dat over het algemeen een zeer neoliberaal beleid voert) kritiek te oogsten over het lage ambitieniveau betreffende duurzaamheid van het Nederlandse Nationaal strategisch Plan (NSP) voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Deze leden merken al jaren op dat het GLB een race naar de bodem is als het gaat om duurzaamheid: geen enkele lidstaat wil méér van de subsidies inzetten voor verduurzaming dan de andere lidstaten, omdat dat de eigen boeren – financieel gezien – op een achterstand zou zetten. In het nieuwe GLB dat per 2023 ingaat, lijkt dat mechanisme nog sterker te werken: lidstaten kunnen met de eigen invulling van het NSP de vrijheid nemen om zo veel mogelijk vast te houden aan de hectaresteun voor boeren (zonder duurzame voorwaarden) en zo min mogelijk van het Europese geld te besteden aan de duurzaamheidstransitie. Pijnlijk genoeg moet Nederland wél €25 miljard aan nationaal geld uittrekken voor het oplappen van de schade van het huidige veehouderijsysteem. Deze leden stellen dat de EC terecht constateert dat er een gapend gat zit tussen het Nederlandse NSP, dat de gangbare veehouderij blijft subsidiëren, en het nationale stikstoftransitiefonds, dat de sector juist wil hervormen. Kan de minister aangeven op welke manier hij het NSP gaat aanpassen, zodat het bij gaat dragen aan het halen van de natuur-, stikstof-, klimaat- en waterdoelen, waar zoveel nationaal belastinggeld naartoe gaat?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie delen ook de kritiek van de EC dat Nederland in het NSP geen kwantitatieve doelen stelt voor de verschillende milieu- en natuuropgaven. Deelt de minister het inzicht dat zonder concrete doelen de voortgang überhaupt niet te meten is, en duurzaamheidsbeloftes maar al te gemakkelijk vervallen in loze beloftes? Welke kwantitatieve doelen gaat de minister in het NSP (en daarmee ook in het algemene beleid) opnemen voor de reductie van CO₂(-equivalenten) uit de landbouw, voor andere luchtverontreinigende stoffen, voor het gebruik en het risico door landbouwgif en voor het gebruik en de uitspoeling van meststoffen?

Daarnaast benadrukken deze leden dat het telen van eiwitgewassen voor menselijke consumptie zeer grote maatschappelijke voordelen heeft. Deze gewassen binden niet alleen stikstof uit de lucht, waardoor ze een natuurlijke bemester van de bodem zijn, maar ze maken ook gezonde eiwitten voor mensen beschikbaar, zonder dat er dieren voor nodig zijn (met alle voorkomen dierenleed, milieuschade en volksgezondheidsrisico’s van dien). Helaas zijn eiwitgewassen voor menselijke consumptie niet de hoogst-renderende gewassen voor akkerbouwers, waardoor hier nog te weinig voor gekozen wordt. Deelt de minister de mening dat als er een vorm van landbouw is die gesubsidieerd moet worden voor een duurzame toekomst, dat het de teelt van eiwitgewassen voor humane consumptie moet zijn? Wordt deze teelt extra gesubsidieerd in het huidige NSP? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet? En kloppen de berichten dat Duitse en Belgische telers in hun nieuwe NSP’s wel een extra hectarepremie krijgen voor eiwitgewassen voor menselijke consumptie? Deelt u het inzicht dat Nederlandse telers daar niet tegenop kunnen concurreren als Nederland dat niet in het NSP opneemt en dat dat voorkomen moet worden?

Landbouwgif

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren hebben vernomen dat de EFSA voornemens is te verzoeken om de toelating van glyfosaat, die eind 2022 afloopt, automatisch te verlengen met een jaar.[1] Dit zou inhouden dat glyfosaat, dat gelinkt wordt aan het veroorzaken van de ziekte van Parkinson,[2]^,[3] dat waarschijnlijk kankerverwekkend is, dat ons (drink)water vervuilt[4] en rampzalige effecten heeft op de natuur[5], ‘zomaar’ een jaar langer op de markt zou blijven omdat de herbeoordeling nog niet afgerond is.

Deze leden roepen al jaren op om deze automatische verlengingen – waarbij de toelating van een gif verlengd wordt zonder dat de wettelijk verplichte veiligheidstoets heeft plaatsgevonden – te stoppen. Zij vinden het dan ook onacceptabel dat ook bij glyfosaat, waar zo veel maatschappelijke aandacht voor is en zorgen over zijn, en waar nota bene vier beoordelende lidstaten aan werken, de herbeoordeling zo slecht verloopt dat een verlenging van de toelating nodig zou zijn. Deze leden roepen de minister met klem op om de motie Vestering[6] uit te voeren, met name het tweede verzoek om in te zetten op wijziging van de Europese regelgeving om de toelating van pesticiden na het verstrijken van de goedkeuringsperiode te laten vervallen. Op welke manier gaat hij hier uitvoering aan geven?

Tevens wijzen deze leden er (opnieuw) op dat Duitsland en Luxemburg reeds hebben aangekondigd landbouwgif op basis van glyfosaat op nationaal niveau te (gaan) verbieden.[7]^,[8] Dit nationale beleid is dus onafhankelijk van de uitkomst van de Europese herbeoordeling. Gaat de minister deze stap ook zetten, om volgens het voorzorgsbeginsel mensen, dieren en de natuur te beschermen? Zo ja, per wanneer?

Ontbossingsverordening

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren merken op dat de Amazone op een kantelpunt afstevent door de grootschalig kap. Daarom vernemen de leden graag een update over de stand van zaken met betrekking tot de discussie over de Ontbossingsverordening. Hoe geeft de minister uitvoering aan de motie van de Partij voor de Dieren om afgeleide producten van soja en palmolie op te nemen in de ontbossingsverordening[9]? Is dit al actief aangekaart in Europa? Zo ja, wat waren de reactie en hoe gaat de minister er voor zorgen dat afgeleide producten direct worden opgenomen in de verordening? Hoe is tot nu toe uitvoering gegeven aan de motie die oproept voor het zo snel mogelijk opnemen van andere ecosystemen in het EU-wetsvoorstel voor ontbossingsvrije producten[10]? Is dit al actief aangekaart in Europa? Zo ja, wat waren de reactie en hoe gaat de minister er voor zorgen dat andere ecosystemen worden opgenomen in de verordening? Tot slot merken de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren op dat inheemse leiders uit Brazilië onlangs actie hebben gevoerd in Europa vanwege de gevolgen van de schadelijke sojateelt en ontbossing voor hun levenswijze. Kan de minister aangeven waarom in eerder debat hierover ze van mening was dat rechten van inheemse groepen voldoende zijn verankerd, wanneer inheemse leiders zelf aangeven dat deze onvoldoende verankerd zijn? Is de minister bereid om als nog te pleiten voor het in de verordening opnemen van mensenrechteneisen op productniveau?

12e Ministeriële Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren lezen dat de 12e Ministeriële Conferentie van de Wereldhandelsorganisatie zal plaatsvinden van 12 tot en met 15 juni 2022. Nederland hecht aan het tot stand komen van een akkoord om schadelijke visserijsubsidies die leiden tot overbevissing, overcapaciteit, en IUU-visserij (illegale, niet gerapporteerde en ongereguleerde visserij) in te perken. Echter merken de leden op dat Nederland het standpunt van UNCTAD-FAO-UNEP over schadelijke visserijsubsidies niet heeft gesteund.[11] Kan de minister aangeven waarom Nederland dit standpunt niet steunt? Is de minister het er mee eens dat subsidies die bijdragen aan overcapaciteit (en hiermee ook bijdragen aan overbevissing) ingeperkt zouden moeten worden? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is de minister bereid tijdens WTO te pleiten voor de afschaffing van subsidies die indirect bijdragen aan overbevissing?

Position paper over een Europese positieflijst

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren lezen met instemming dat Cyprus een position paper initieert om te komen tot een EU-brede Positieflijst. Zij waarderen het dat dit onderwerp serieus wordt opgepakt en onderschrijven het voornemen van de minister om deze aanpak te steunen. De leden zijn het ook eens met de minister, waar deze schrijft dat lidstaten de mogelijkheid zouden moeten behouden om strengere regels te hanteren dan een eventuele EU-brede positieflijst minimaal voorschrijft.

De leden van de Partij voor de Dierenfractie vragen zich af of er al contact is geweest tussen de minister en zijn Cypriotische collega over de inzet van de EU-brede Positieflijst? Is de minister bereid om met enkele collega’s uit andere landen een voortrekkersrol in te nemen? Deelt de minister de visie dat een Positieflijst op Europees niveau ook bij kan dragen aan de aanpak van de (illegale) exotische dierenhandel?

Daarnaast vragen deze leden aan de minister om zich in te blijven zetten voor een spoedige implementatie van de positieflijst in Nederland, zowel voor zoogdieren als voor vogels, reptielen en amfibieën.

[1] HTTPS://WWW.NIEUWEOOGST.NL/NIEUWS/2022/05/10/AANVRAAG-VOOR-UITSTEL-HERBEOORDELING-GLYFOSAAT

[2] Maar op (chronische) neurologische effecten wordt bij de beoordeling van landbouwgif simpelweg niet getoetst.

[3] https://www.parkinson-vereniging.nl/archief/bericht/2019/12/09/Glyfosaat

[4] Drinkwater en biodiversiteit in Nederland nog altijd bedreigd door landbouwgif | NOS

[5] Oranje velden funest voor biodiversiteit | Vogelbescherming

[6] Kamerstuk 21501-32-1286

[7] https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/duitsland-gestart-met-uitfaseren-van-glyfosaat

[8] https://www.boerenbusiness.nl/akkerbouw/artikel/10885481/luxemburg-wordt-eerste-eu-land-zonder-glyfosaat

[9] Kamerstuk 21 501-32 Nr. 1395

[10] Kamerstuk 21 501-32 Nr. 1392

[11] https://unctad.org/project/reg...