Schrif­te­lijke inbreng over het verlengen van de avondklok

Inbreng Verslag Partij voor de Dieren Voortduringswet artikel 8 Wbbbg – Avondklok

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren danken de regering voor het toezenden van de voortduringswet artikel 8 Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (Wbbbg). Zij hebben een aantal vragen over de juridische kant van het wetsvoorstel maar zij hebben vooral vragen over de hieraan gekoppelde Tijdelijke regeling landelijke avondklok covid-19.

De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren zijn het met het kabinet eens dat de bestrijding van het coronavirus een wezenlijk doel is. Zij erkennen ook dat daarvoor maatregelen nodig zijn. Maar aan het instellen van zulke maatregelen zijn voor de leden een paar duidelijke voorwaarden verbonden. Op die voorwaarden (proportioneel, rechtmatig) zullen zij hieronder ingaan. Op een aantal punten hebben zij verduidelijkende vragen maar naar mening van de leden schiet de regering ook op een aantal punten tekort. De leden steunen daarom ook niet de ingestelde avondklok.

Naar mening van de leden moet allereerst gewogen worden of de maatregelen proportioneel zijn. De leden van de fractie van de Partij voor de Dieren vragen zich af of de avondklok en de daarmee gepaarde sociale schade wel opweegt tegen de mogelijke gezondheidswinst van zo’n avondklok. De leden maken zich op dit punt zorgen om het bredere mentale welzijn in de maatschappij. Een groot deel van de bevolking heeft al geruime tijd te maken met ingrijpende beperkingen. Een nog ingrijpendere vrijheidsbeperking (zoals een avondklok) raakt het mentale welzijn nog verder.
Dat veroorzaakt ook schade aan de brede volksgezondheid.
De leden vragen de regering daarom naar de afweging die gemaakt is voordat de avondklok werd ingesteld. Hoe is het positieve effect van de avondklok op de volksgezondheid gewogen tegenover de schade die het kan veroorzaken? Welke aspecten zijn daarbij meegewogen? Op welke wijze is hierover advies gevraagd? De leden denken dat het bredere welzijnsaspect te weinig aandacht en gewicht heeft gehad en willen daarom graag inzicht in de door de regering vooraf gemaakte afweging. Waaruit bestond de brede maatschappelijke afweging? En waaruit bestaat die nu? Welke andere zaken, die daar niet onder vallen zijn toch meegenomen? Kan de minister de Kamer informeren over de brede maatschappelijke toets die afgelopen weekend heeft plaatsgevonden? Kan de minister de Kamer, conform de toezegging van minister-president Rutte gedaan in het debat op 4 februari, de bijbehorende stukken toezenden?
Recente berichten over een toename in het aantal depressieve jongeren, jongeren met zelfmoordneigingen, toenemend (en problematisch) drugs- en drankgebruik, kindermishandeling en huiselijk geweld sterken de leden verder in de gedachte dat deze effecten onvoldoende op de radar staan.

Dan hebben de leden een aantal vragen over de rechtmatigheid. Vindt de regering dat zij het recht heeft om, in naam van de volksgezondheid, deze beperking van mensen te eisen zolang zij zelf nog altijd zo weinig doet om de brede volksgezondheid te verbeteren? In het belang van de gezondheid dwingt de regering op dit moment iedereen om binnen te blijven voor een groot deel van de dag. Maar het belang van de volksgezondheid is voor de regering nooit aanleiding geweest om serieuze maatregelen te nemen tegen de bio-industrie die op allerlei wijzen een gevaar vormt voor de volksgezondheid (luchtvervuiling, risico op zoönose, ontstaan van resistente bacteriën, klimaatverandering). Daarnaast heeft de regering nooit serieuze maatregelen genomen om de volksgezondheid te verbeteren door de ongezonde voedselomgeving aan te pakken. Fastfoodketens en voedselproducenten is nooit een stro breed in de weg gelegd. Sterker nog, gezonde producten als groente en fruit zijn door dit kabinet nog duurder gemaakt door de BTW verder te verhogen. Het gegeven dat meer dan de helft van de Nederlanders inmiddels te zwaar is kan direct gelinkt worden aan het ontbreken van stevig regeringsbeleid. En ook de ongezonde leefomgeving, met nog altijd te hoge concentraties luchtvervuiling, is door de regering(en) nu en in het verleden nooit voldoende aangepakt. Het is stuitend te zien dat er al meer dan een decennia niet voldaan wordt aan luchtkwaliteitsnormen voor fijnstof en stikstofoxides. En dan gaat het daarbij ook nog eens om de politiek gestelde normen van de EU en niet, zoals zou moeten, de gezondheidsnormen van de WHO die gebaseerd zijn op gezondheidseffecten. Ondertussen probeert dit kabinet de luchtvaart, inclusief de luchtvervuiling die daardoor veroorzaakt wordt, verder te laten groeien.
Dat nu blijkt dat corona mensen met longproblemen en overgewicht extra zwaar raakt maakt het structurele gebrek aan (preventief) gezondheidsbeleid extra pijnlijk.

Naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren heeft de regering geen recht zulke ingrijpende beperkingen als een avondklok van de burgers te vragen als zij zelf op zo veel vlakken nog altijd actief de gezondheid van de burgers beschadigd.
De leden vragen de regering wanneer zij gaat stoppen met het actief schaden van de gezondheid van de Nederlandse bevolking? Wanneer daalt het besef in dat het verkiezen van economische belangen boven gezondheidsbelangen altijd een onverstandige keuze is? Allereerst omdat het in mensen hun leven gezondheidsschade veroorzaakt. Maar ook omdat de kosten die gemaakt moeten worden in de gezondheidszorg vervolgens niet opwegen tegen het in de economie verdiende geld.

Tot slot hebben de leden nog een aantal vragen over de technische keuzes die gemaakt zijn bij deze wet.

Voordat ze daar op ingaan vragen zij de regering eerst waarom er zoveel tijd zat tussen het aankondigen van de avondklok en het opstellen van de vereiste voortduringswet die nu voorligt?
Op 12 januari werd bij de persconferentie gesproken over een avondklok. De regeling werd ingesteld op 22 januari. Conform de wet Wbbbg moest hier ‘onverwijld’ een formele wet over aan de Staten-Generaal gestuurd worden. De Tweede Kamer ontving deze pas op 3 februari. Is dat naar de mening van de minister ‘onverwijld’ ofwel ‘onmiddellijk’? Was er niet eerder al gewerkt aan de uitwerking van een mogelijke avondklok? Graag een toereikende verklaring want naar de mening van de leden heeft dit te lang geduurd.

Kan de minister aangeven waarom gekozen is voor de constructie via Wbbbg? Aangezien op die manier twee Hoge Colleges van Staat (respectievelijk de Raad van State en de Eerste Kamer) tot op dit moment zijn omzeild. De leden vinden het niet passend dat de Eerste Kamer, als onderdeel van de volksvertegenwoordiging, door de regering is gepasseerd.

Door te kiezen voor de Wbbbg, door de avondklok uit te werken in niet formele wetgeving en door de voorliggende Voortduringswet (die als achtervang werkt) zodanig te vertragen als nu gebeurd is heeft de regering effectief een aantal weken een verregaande rechtenbeperking opgelegd aan de gehele bevolking zonder daarbij de Eerste en Tweede Kamer om goedkeuring te vragen. Naar de mening van de leden van de fractie van de Partij voor de Dieren is dat in strijd met de opzet van de beperkingssystematiek uit de grondwet en daarmee onrechtmatig. Zij vragen de minister daarop te reflecteren.

Dan vragen de leden de regering in bredere zin te reflecteren op de keuze voor de Wbbbg. Waarom is de AmvB in zijn geheel buitenwerking gesteld? Kan de minister bevestigen dat dit alleen kan gebeuren in spoedeisende situaties? Is naar de mening van de minister, gegeven het feit dat er vele dagen zaten tussen het aankondigen van de avondklok en het invoeren ervan, wel sprake geweest van de benodigde spoed? Zo ja, waar blijkt dat uit?

Kan de minister aangeven op welke wijze de Tweede en Eerste Kamer op dit moment kunnen besluiten de avondklok te laten vervallen? Klopt het dat dit, bij het aannemen van voorliggend wetsvoorstel, alleen zou kunnen met een initiatiefwet in de Tweede Kamer? Op welke andere manier heeft de Tweede Kamer (en/of Eerste Kamer) de mogelijkheid in te grijpen?

Op welke wijze is de minister voornemens, mocht daartoe besloten worden, de wet te verlengen?