Schrif­te­lijke inbreng over het wets­voorstel Wijziging van de Visse­rijwet 1963 in verband met de invoering van de bestuur­lijke boete

1. Aanleiding en doel

De leden van de Partij voor de Dierenfractie hebben kennisgenomen van de wijziging van de Visserijwet 1963 en hebben hier nog enkele vragen over. De leden merken op dat het wetsvoorstel de mogelijkheid creëert om een bestuurlijke boete op te leggen, naast een strafrechtelijke procedure. De leden van de Partij voor de Dierenfractie vinden het toevoegen van een bestuurlijke boete alleen wenselijk, indien ernstige overtredingen ook strafrechtelijk vervolgd blijven worden. In de praktijk blijkt dat commerciële bedrijven vaak meerdere bestuurlijke boetes opgelegd kunnen krijgen, maar dat medewerkers die zich schuldig maken aan (ernstige) overtredingen verder niet strafrechtelijk worden vervolgd. Slachthuizen zijn hier een sprekend voorbeeld van.

Er moet volgens de leden te allen tijde worden gewaakt voor het met een bestuurlijke boete afdoen van gevallen van ernstige overtredingen. Dit gevaar is een zeer reëel risico in de visserijsector. Er gaat namelijk van alles mis. Gisteren nog kondigde de Europese Commissie een inbreukprocedure aan tegen Nederland, omdat Nederland niet optreedt tegen vissersboten, die beschermde dieren, zoals bruinvissen, bijvangen. In 2020 startte Europa een inbreukprocedure, vanwege het niet naleven van Europese wetgeving met betrekking tot de controle en inspectie van het wegen, het transport en de traceerbaarheid van verse en bevroren vis. De Europese Commissie wees er in haar audit op dat Nederland, door het uitblijven van effectieve controle en handhaving, onvoldoende garantie kan bieden dat de definitieve vangsthoeveelheden juist zijn vastgesteld. Deloitte[1] waarschuwede al dat een infractieprocedure het grootste risico voor de toezicht op aanlanding van zeevisserij was, naast het risico op overbevissen. Daarnaast wilde EU-ambtenaren een inbreukprocedure starten tegen Nederland vanwege de pulsvisserij. Kortom, er is veel mis in de visserijsector.

• Hoe gaat de regering bewaken dat ernstige overtredingen niet worden afgedaan met een bestuurlijk boete?
• Hoe zal de regering voorkomen dat bestuurlijke boetes in de plaats komen van strafrechtelijke vervolging wanneer dat niet gewenst is?
• Kan de regering aangeven hoeveel overtredingen in de afgelopen jaren zijn geconstateerd en tot welke sancties die hebben geleid?

De leden vinden het terecht dat er staat geschreven dat de huidige situatie leidt tot calculerend gedrag. Met name als de winst van de overtredingen de straf ruimschoots overstijgt. Hoe zal de voorliggende wetswijziging deze situatie veranderen? Hoe wordt voorkomen dat calculerend gedrag zal plaatsvinden, wanneer een overtreding afgedaan wordt met een bestuurlijke boete? Zullen de geldboetes of andere sancties via de bestuurlijke boete hoger zijn dan de mogelijke financiële winst van de overtreding? Hoe wordt dit beoordeeld en geborgd? Aan welke boetebedragen of sancties wordt bij de invoering van de bestuurlijke boete gedacht voor de respectievelijke overtredingen? Zullen de inspecteurs de mogelijkheid hebben om de hoogte van de boete vast te stellen? Zo ja, op basis van welke criteria zullen inspecteurs komen tot het vaststellen van de hoogte van een bestuurlijke boete?

De leden van de Partij voor de Dierenfractie lezen daarnaast dat overschrijding van de minimum maaswijdte als een lichte overtreding wordt gezien, die mogelijk via een bestuurlijke boete afgedaan kan worden. Op grond van welke criteria wordt een overtreding beschouwd als licht? Kan de regering aangeven welke overtredingen gezien worden als licht en welke als zwaar?

Zo lezen de leden dat het opleggen van een bestuurlijke boete niet als afdoende wordt gezien bij illegale visserij. Wat wordt gezien als illegale visserij? Deelt de regering het inzicht dat sommige overtredingen, zoals het niet naleven van de aanlandplicht, zowel bestuursrechtelijk als strafrechtelijk vervolgd dienen te worden, gezien de gevolgen voor het ecosysteem? Zo nee, waarom niet?

3.1 Bestuursrechtelijke punitieve sanctie

De leden van de Partij voor de Dierenfractie lezen dat de NVWA ruime ervaring heeft met het opleggen van bestuurlijke boetes. Volgens het rapport van Deloitte[2] over de NVWA schiet de NVWA tekort in het controleren van de hoeveelheid vis die daadwerkelijk aan wal wordt gebracht.

Zo stelt Deloitte[3]: “De sector kent weinig spontane nalevers, onvoldoende aanwezig te zijn op zee wordt het risico op overvissen vergroot. Naleefgedrag gaat nog slechter worden bij minder capaciteit, echter kan door drones en cameratoezicht het toezicht wel effectiever worden de komende jaren. Visuele waarneming blijft hierbij noodzakelijk; in strafrechtelijk onderzoek wordt gevraagd wat er is waargenomen.”

Onlangs is de capaciteit van de NVWA iets opgeschroefd van 2 fte voor de gehele zee naar 15,2 fte. Desondanks blijft dit een te kleine capaciteit, gezien de enorme hoeveelheden vissersboten en visvangst.

• Klopt het dat er 15,2 fte inspecteurs zullen zijn voor de vierhonderd miljoen kilo pelagische vis die jaarlijks in Nederland aan land wordt gebracht? Bevestigt de regering dat dit niet voldoende zal zijn voor een effectieve uitvoering?
• Kan de regering aangeven of het klopt dat de NVWA vissers controleert met behulp van data die zijn aangeleverd door de vissers zelf, zoals die afkomstig uit een elektronisch logboek en vangstcertificaten? Zo nee, met welke data vinden de controles dan plaats?
• Klopt het dat visserijbedrijven verantwoordelijk zijn voor het controleren van de hoeveelheid gevangen vis, via een voorgeschreven steekproef door de EU, waarbij een commercieel bedrijf dat wordt ingehuurd door de vissers, de dozen wel op gewicht controleert, maar niet op inhoud?
• Erkent de regering dat het mogelijk is voor vissers om te sjoemelen met de data, zoals het verkeerd doorgeven van de aantallen pellets aan boord, of het naar voren schuiven van lichtere dozen tijdens een steekproef? Zo nee, waarom niet?
• Beaamt de regering dat bij het wegen van bevroren vis de doos waarin de vis is verpakt, ongeacht uit welk materiaal deze bestaat, meegewogen wordt? En dat desalniettemin voor een doos altijd anderhalve kilo wordt gerekend? Zo ja, onderschrijft de regering dat het gewicht per doos en per vissoort verschilt en dat een foutmarge in het wegen betekent dat op een totale jaarvangst kilo’s vis niet meegenomen worden bij het vaststellen van het quotum? Zo nee, waarom niet? Zo ja, is de regering het eens met de NVWA dat anderhalve kilo aan de ruime kant is? Bent u bereid om deze regelgeving in Europa aan te kaarten?
• Beaamt de regering dat het huidige Nederlandse controlesysteem niet in staat is om fraude met gewicht en quota, dus illegale visserij, effectief tegen te gaan? Zo nee, waarom niet?
• Kan de regering aangeven hoe een bestuurlijk boete ingezet kan worden zonder visuele waarnemingen, die voor een strafrechtelijke procedure nodig zijn?
• Kan de regering aangeven hoe de wetswijziging uitvoering van het handhavingsinstrumentarium effectiever zal maken, gezien vele overtredingen die niet worden geconstateerd? Hoe zal de voorgestelde wetswijziging bijdragen aan een effectiever Nederlands controlesysteem?

3.2 Gemeenschappelijk visserijbeleid van de Europese Unie

De leden van de Partij voor de Dierenfractie vragen zich af wat de invoering van een bestuurlijke boete zal betekenen voor Europese en internationale vissers. Beaamt de regering dat (internationale) reefers, schepen met koelmogelijkheden, slechts op papier worden gecontroleerd aan de hand van de vangstcertificaten, omdat de NVWA geen capaciteit heeft voor fysieke controles? Erkent de regering dat dit fraude in de hand werkt? Hoe zal het uitbreiden met een bestuurlijke boete hier verandering in kunnen brengen?

7. Uitvoering

De regering heeft aangegeven dat er gekozen wordt voor een systematiek waarbij in de algemene maatregel van bestuur, afhankelijk van de ernst van de overtreding, categorieën van overtredingen worden vastgesteld waaraan een vast boetebedrag wordt gekoppeld. Waarom is er niet gekozen voor een voorhangprocedure? Kan de regering dat alsnog doen? Wordt de hoogte van de bestuurlijke boete afgestemd op de grootte of de omzet van een bedrijf? Zo nee, hoe wordt er voor gezorgd dat een bestuurlijke boete doeltreffend, evenredig en afschrikwekkend is voor grote bedrijven, zoals multinationals?

[1] Onderzoek Deloitte in opdracht van ministerie van LNV naar capaciteit van de NVWA voor het actuele en toekomstige takenpakket, september 2020 - https://www.rijksoverheid.nl/d...
[2] Onderzoek Deloitte in opdracht van ministerie van LNV naar capaciteit van de NVWA voor het actuele en toekomstige takenpakket, september 2020 - https://www.rijksoverheid.nl/d...
[3] Bijlage bij het eindrapport vanaf 171