Schrif­te­lijke inbreng over trust­dienst­ver­lening aan Russische oligarchen

Inbreng verslag (wetsvoorstel) – Partij voor de Dieren

Wijziging van de Wet toezicht trustkantoren 2018 in verband met een spoedmaatregel om trustdienstverlening aan cliënten in de Russische Federatie of de Republiek Belarus te verbieden

De leden van de Partij voor de Dieren-fractie hebben kennisgenomen van de spoedwetswijziging waarmee de minister geldstromen uit Rusland in de Europese Unie wil beperken.

De leden betreuren het dat er nu pas iets gedaan wordt terwijl het volgens het artikel ‘Hun roebels wegsluizen, dat deden Russische oligarchen via Hoofddorp’ in NRC van 15 april 2022, al twee decennia bekend is dat Nederland Russische oligarchen faciliteert via trustdienstverlening.

De leden steunen in principe de spoedwet. De leden vinden het op zichzelf al verwerpelijk dat Nederland als belastingparadijs faciliteert dat belastinggeld niet naar de rechtmatige ontvangers gaan, waaronder ook ontwikkelingslanden, maar via Nederland in de zakken belandt van diegenen die juist iets kunnen missen. En de leden vinden het verwerpelijk dat Nederland hiermee ook Russische oligarchen en andere vermogenden, waaronder criminelen, faciliteert bij witwassen en belastingontwijking. Naar hun mening doet het kabinet hier te weinig tegen. Wanneer wetgeving wordt aangescherpt om Russische oligarchen te raken kunnen de leden dit alleen maar steunen.

De leden vragen zich af: kan de minister witwassen en belastingontwijking door Russische oligarchen uitsluiten na de inwerkingtreding van de spoedwet? Op welke manier raakt dit Poetin nu precies? Wat blijft er hierna mogelijk voor de Russische oligarchen? Op welke manier raakt de spoedwet hen (en Poetin) juist niet?

Is de minister zich ervan bewust dat het kan zijn dat de uiteindelijke belanghebbende niet te achterhalen is? Hoe vangt de spoedwet dit op? De leden merken op dat verificatie van de cliënt nu niet onder alle omstandigheden is vereist aan de hand van bewijs en overigens vormvrij is. Kan de minister dit bevestigen? Kan zij ook illustreren op welke manieren kan dit ertoe leiden dat de Russische oligarchen toch ontzien worden? En kan dit worden aangescherpt?

Van welke dienstverlening van trustkantoren, en van welke andere dienstverleners, zoals advocaten, notarissen, belastingadviseurs en accountants, kunnen Russische oligarchen straks nog steeds gebruikmaken? En waarom vindt de minister het wel acceptabel om Russische oligarchen nog steeds op andere manieren te faciliteren? Is het bijvoorbeeld een notaris toegestaan om mee te werken aan een overdracht van de aandelen in een Nederlandse brievenbusvennootschap om het voorgestelde artikel 23a Wtt te ontlopen? Is het een Nederlandse belastingadviseur toegestaan om te adviseren over het fiscaal zo gunstig mogelijk leeg te halen van een Nederlandse brievenbusvennootschap vlak voorafgaand aan de inwerkintreding van het voorgestelde artikel. 23a Wtt??

Welke (wettelijke) maatregelen moeten er nog meer genomen worden om het witwassen en belastingontwijking door Russische oligarchen te voorkomen?

Kan de minister bevestigen dat zij eerst nog voornemens was om ook een verbod op domicilieverlening in te voeren en aanvullende dienstverlening? En dat deze maatregelen uiteindelijk geschrapt zijn? Is de minister alsnog bereid om te zorgen voor een verbod op domicilieverlening en aanvullende dienstverlening? En is de minister bereid om bij het verbod op domicilieverlening ook te kijken naar het aanscherpen van de substance-eisen? Waarom wel of niet?

In de beslisnota staat dat er aandacht moet zijn voor de andere dienstverleners. Nu is dat is nu niet zo. Waarom wordt voor deze dienstverleners dienstverlening aan Russen niet verboden? Kan de minister bevestigen dat Nederland Russische oligarchen en dus ook Poetin alsnog op andere manieren faciliteert?

De leden vragen zich ook af of de minister kan ingaan op het toekomstperspectief voor witwassen en belastingontwijking door Russische oligarchen? Is het mogelijk dat deze nieuwe bepalingen in artikel 23a weer worden geschrapt op het moment dat Poetin zich anders opstelt? Wat de leden betreft is terug naar business as usual geen optie, in welk toekomstscenario dan ook.

Dit brengt de leden bij het fundamentele vraagstuk ten aanzien van de onrechtvaardigheid van ons belastingparadijs. Is de minister het ermee eens dat witwassen en belastingontwijking door Russische oligarchen een logisch gevolg is van de politieke keuze om Nederland als belastingparadijs te laten fungeren?

In het coalitieakkoord staat dat Nederland een oplossing wil voor belastingontwijking. Heeft de minister overwogen om definitief een streep te trekken door Nederland Brievenbusland? Zo ja, wat kunnen we binnenkort nog meer verwachten? Zo nee, waarom niet? Kan de minister ingaan op het nut van brievenbusfirma’s voor de brede welvaart en de positieve ontwikkeling van Sustainable Development Goals (SDG’s)?

Is de minister het ermee eens dat de wetgeving alleen maar verder aangescherpt moet worden? Herinnert zij zich de voorstellen van de commissie Ter Haar? Niet alle voorstellen zijn tot nu toe overgenomen. In zijn recente position paper voor een hoorzitting in het Europese Parlement doet hoogleraar Jan van de Streek twee aanbevelingen om een streep te trekken door Nederland Brievenbusland. [1] Hoe beziet de minister die voorstellen nu, nu Rusland ander licht schijnt op ons belastingparadijs?

[1] https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/246347/Jan%20van%20de%20Streek%20Statement.pdf