Spreek­tekst Wassenberg AO NVWA 08-06-2016

Voorzitter, de staatssecretaris heeft onlangs in de NRC gezegd: “ Ik zit hier niet voor de boeren”. Maar wie de kaalslag bij de NVWA ziet, mag zich in gemoede afvragen voor wie dan wel.

Is het voedsel dat we in de supermarkt kopen veilig? Kunnen kinderen veilig zwemmen in onze slootjes? Krijgen de dieren die in Nederland gehouden worden een goede behandeling, worden ze niet verwaarloosd?

Voorzitter, de waarheid is: We weten het niet altijd. Want de instantie die we hebben om de regels te handhaven, de NVWA, kan niet adequaat toezicht te houden en handhaven. Dat lukt dit jaar niet, dat lukte vorig jaar niet en dat lukte het jaar daarvóór niet. En, voorzitter, volgend jaar gaat het ook niet lukken. Dat weten we nu al, schrijft de staatssecretaris in zijn brief van 27 mei. En daar is maar één reden voor: het kabinet is niet bereid er geld aan uit te geven.

Er wordt bezuinigd op het meest waardevolle wat we hebben. Op onze gezondheid. En op de gezondheid en het welzijn van de miljoenen dieren. En op de gezondheid van onze leefomgeving.

En, voorzitter, de risico’s die we daarmee lopen, moeten we maar aanvaarden. Letterlijk schrijft de staatssecretaris ‘Het beschikbare budget is ontoereikend om alle voorgeschreven toezichtstaken uit te voeren. Op korte termijn is er alleen ruimte in het takenpakket te creëren door hierin keuzes te maken en de bijbehorende risico’s te aanvaarden’. Voorzitter, de NVWA is kapotbezuinigd. En de risico’s – het staat er letterlijk! – moeten we aanvaarden!!!

De Partij voor de Dieren aanvaardt dat niet!

En voorzitter, de NVWA is al jaren kapotbezuinigd. Uit een vernietigend rapport van PWC blijkt dat het beschikbare budget nu al volstrekt ontoereikend is om de voorgeschreven toezichtstaken uit te voeren. De staatssecretaris schrijft dat er jaarlijks structureel 23 miljoen extra naar de NVWA gaat. Maar als we kijken naar de langetermijn financiering blijken de bezuinigingen nog niet voorbij. Want voor de jaren 2019 en later moet de NVWA het met bijna 8 miljoen euro per jaar minder doen dan nu. Er komt op termijn dus geen geld bij, er gaat geld af. Structureel!

Voorzitter, zoals het er nu voorstaat zal de NVWA dus ook in de toekomst grote staken laten vallen in toezicht en handhaving. Ik zou graag aan zowel de minister als de staatssecretaris ieder drie voorbeelden willen vragen van de consequenties van dit grote en structurele geldtekort. Welke gaten die de NVWA noodgedwongen moet laten vallen vinden zij nou persoonlijk het meest zorgelijk? Zijn dat varkens die elkaar tot bloedens toe verwonden tijdens transporten, omdat zij compleet gestresst zijn door de beroerde omstandigheden, waar niemand tegen optreedt? Zijn dat de misstanden in de slachthuizen? Is dat grootschalige illegale gebruik van landbouwgif dat de volksgezondheid en de biodiversiteit in gevaar brengt? Is dat de illegale visserij, op met uitsterven bedreigde diersoorten? Zijn dat de grote volksgezondheidsrisico’s die kunnen optreden bij besmettingen met salmonella, listeria, campylobacter, ESBL, Q-koorts of MRSA? De kans op gevaarlijke chemicaliën in babyvoeding en speelgoed? Graag een reactie. Waar ligt de minister wakker van? Wat doet de staatssecretaris nou pijn in het hart?

Voorzitter. ik zie een kabinet dat nu probeert mooie sier te maken met een schaamlap voor de NVWA begroting –waarvan duidelijk is dat het bij lange na de grote problemen niet op zal lossen - en tegelijkertijd blijft aansturen op een kleinere NVWA. Zoals ik al aangaf: vanaf 2019 ontvangt de nu al kapotbezuinigde NVWA minder geld dan nu. Het kabinet blijft dus bezuinigen op de handhaving. Maar de bezuinigingen worden geen bezuinigingen genoemd, maar het inzetten op het ‘vereenvoudigen’ van de regels uit Brussel. Daar sorteert de staatsecretaris alvast op voor. Maar voorzitter, dat gaat niet werken, dat weten we nu al. Hoelang zet Nederland al in op veranderingen in de Europese regels rond de transporttijden van vee, zonder dat daar vooruitgang wordt geboekt? Minister Verburg was daar al mee bezig. Door het budget van de NVWA verder in te krimpen en dit geen bezuiniging te noemen, maar het resultaat van vereenvoudigde regels, wordt de kamer op het verkeerde been gezet.

In de praktijk wordt de belangrijke handhavingstaak van de NVWA teruggeven aan de samenleving. Zie er zelf maar op toe, los het samen maar op. Wetshandhaving wordt nòg minder en in de praktijk wordt voedselveiligheid overgelaten aan de vrije jongens. De cowboys uit de voedselindustrie krijgen vrij spel.

Voorzitter, de Partij voor de Dieren vindt dat onacceptabel. Ten tijden van de Q-koortsepidemie (74 doden en 100.000 zieken, ik breng het nog even in herinnering) heeft de Nationale Ombudsman vernietigend geoordeeld over het overheidsbeleid, dat gericht was op het imago en de belangen van de veesector en niet op de volksgezondheid. We moeten voorkomen dat we dezelfde fouten maken als ten tijde van de Q-koortsepidemie door diezelfde belangen centraal te stellen. Met deze bezuinigingen op de NVWA creëert het kabinet welbewust chaos op het gebied van voedselveiligheid, dierenwelzijn en milieu. Ik vraag het kabinet om een nieuwe ambitie voor de NVWA te formuleren, waar veiligheid en welzijn de kernwoorden zijn, in plaats van efficiencywinst en kleiner. Burgers, boeren en buitenlui hebben recht op adequaat toezicht. En het kabinet heeft de plicht dat te bieden. Graag een reactie, ik overweeg een motie

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mevrouw Lodders (VVD): Ik denk dat we het er met elkaar over eens zijn dat de NVWA een autoriteit moet zijn op het gebied van controle. Is de heer Van Wassenberg zich echter bewust van het feit dat de NVWA ook nog heel veel andere taken uitoefent? De heer Wassenberg (PvdD): Daar ben ik mij inderdaad bewust van. Ik heb de allerbelangrijkste taken genoemd. Het bewaken van de voedselveiligheid en het in de gaten houden van het dierenwelzijn zijn wat ons betreft de belangrijkste taken van de NVWA. Daar heb ik op gefocust.

Mevrouw Lodders (VVD): Dat kan allemaal wel, maar we zullen ook als de bv Nederland eerst moeten verdienen voordat we iets kunnen uitgeven. Dan heb je een sterke NVWA nodig, en niet alleen als autoriteit op het gebied van voedselvei-ligheid en productveiligheid. Ik hoop dat de heer Van Wassenberg en de Partij voor de Dieren het met de VVD eens zijn dat productveiligheid een belangrijk element is, maar dat we uiteindelijk ook gebaat zijn bij een belangrijke exportpositie en bij een efficiënte organisatie die op dit punt belangrijke stappen moet zetten.

De heer Wassenberg (PvdD): De bv Nederland bestaat niet. Daarnaast is het bewaken van voedselvei-ligheid een taak die door niemand anders wordt uitgeoefend. De sector laat het liggen. Het bedrijfsleven doet het niet. Ik heb al aangegeven wat directeur Opperhuizen van Bureau Risicobeoordeling & onderzoekspro-grammering heeft gezegd, namelijk dat verschillende bedrijven in de vleesketen, inclusief de handel, geen verantwoordelijkheid nemen voor voedselveiligheid. Die verantwoordelijkheid moet wel worden genomen. Daar is de NVWA bij uitstek geschikt voor. Daarom willen wij dat de focus komt te liggen op voedselveiligheid en dierenwelzijn. Wij willen ook dat er een einde komt aan de bezuinigingen. Sterker nog: er zou geld bij moeten.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

De heer Wassenberg (PvdD): Mevrouw Kos¸er Kaya zegt dat de Algemene Rekenkamer misschien onderzoek moet doen, maar in 2013 is er al zo’n onderzoek geweest. Daarin heeft de Algemene Rekenkamer geconcludeerd dat er – laat ik het in mijn woorden zeggen – te veel bezuinigd is en dat er niet nog verder een efficiencyslag gemaakt kan worden. Vindt mevrouw Kos¸er Kaya ook dat er al genoeg onderzoeken zijn en dat er te veel is bezuinigd?

Mevrouw Kos¸er Kaya (D66): Er ligt inderdaad al een rapport voor van de Algemene Rekenkamer, maar inmiddels zijn de plannen bijgesteld. Ik wil weten wat dat financieel gaat betekenen en of we gedurende een bepaalde tijd de vinger aan de pols moeten houden, zodat we weten of die 23 miljoen euro effectief wordt gebruikt. Ik vraag eigenlijk om een aanvulling op wat eerder is geweest. Zo kunnen we nagaan of de bijgestelde reorganisatiekoers ook deugt.

De heer Wassenberg (PvdD): Ik denk dat er dan niet alleen gekeken moet worden naar de komende jaren. Er komt binnenkort 23 miljoen euro bij, maar op de lange termijn gaat er zelfs 8 miljoen euro af, want in 2019 en in de jaren daarna krijgt de NVWA, vergeleken met wat zij nu krijgt, 8 miljoen euro minder per jaar. Je moet dus niet alleen bekijken wat er nu en volgend jaar gebeurt. Je moet met name bekijken wat de bezuinigingen voor de lange termijn zouden betekenen.

Mevrouw Kos¸er Kaya (D66): Daar kan de Algemene Rekenkamer ook heel goed naar kijken. Ik ben het met de heer Wassenberg eens dat we een look through moeten hebben, maar ik kan niet zeggen of er iets bij moet of dat er iets af moet. Ik wil precies weten wat er is en wat er moet gebeuren, zodat ik daar mijn mening over kan geven. Misschien moet er iets extra’s komen of niet, maar het is in ieder geval een geweldige stap vooruit dat die 23 miljoen er komt. Ik heb destijds ook het gewijzigde amendement-Dijkgraaf c.s. (34 300-XIII, nr. 159) gesteund om die 10 miljoen extra voor de NVWA mogelijk te maken. Ik wil weten of het geld ook effectief wordt gebruikt, nu en in de toekomst. Daar gaat het mij om.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Beantwoording kabinet:

Staatssecretaris Van Dam: Voorzitter. Ik loop de vragen langs die door de Kamerleden in tweede termijn zijn gesteld. Mevrouw Lodders zei dat het bij de NVWA enerzijds gaat om het houden van streng toezicht op de voedsel- en productvei-ligheid en het naleven van de productieregels, en anderzijds om het bevorderen van het ondernemings- en exportklimaat. Een goed toezicht en goede keuringen door de NVWA helpen het bedrijfsleven in zijn exportpositie, omdat het vertrouwen geeft in andere landen. Ik heb in eerste termijn aangegeven dat de NVWA probeert haar diensten te verlenen aan het bedrijfsleven en probeert mee te denken. Dat wil niet zeggen dat de autoriteit altijd in 100% van de gevallen kan doen wat ondernemers van haar vragen. Als een ondernemer zich op het aller-laatste moment meldt en zegt dat hij morgen alles geregeld wil hebben, dan gaat dat natuurlijk niet. De NVWA heeft geen oneindige capaciteit en loopt in de praktijk tegen capaciteitsproblemen aan. Soms zijn er op sommige posten vacatures, waardoor men niet aan alle wensen kan voldoen. Soms heeft het bedrijfsleven wensen die binnen de huidige capaciteit überhaupt niet te vervullen zijn. De vorige keer hebben wij gesproken over een pluimveeslachterij. Omdat er slachtcapaciteit in Duitsland was weggevallen, wilde die slachterij extra gaan slachten. De NVWA heeft toen buiten de reguliere capaciteit tegen die slachter gezegd dat zij bereid was om daaraan mee te werken. Het ging om een tijdelijke situatie. Bij het verlopen daarvan, zei die onder-nemer: het bevalt mij eigenlijk wel; ik wil zo wel doorgaan; NVWA, kunt u leveren? De NVWA zei daarop dat dat niet kon, omdat het niet paste binnen de reguliere capaciteit. De ondernemer trok vervolgens stevig aan de bel, ook bij mevrouw Lodders. Desondanks heeft de NVWA ook daar gekeken of die ondernemer tegemoet kon worden gekomen. Het gaat om het zo goed mogelijk van dienst zijn. Ik benadruk dat je niet van een toezichthouder kunt verwachten dat hij 24 uur per dag 7 dagen per week altijd klaarstaat op het moment dat een ondernemer belt. Dat kan, maar dan moet het budget fors worden uitgebreid of dan moeten de retributies fors omhoog, want het vergt gewoon heel veel extra kosten als je dit wilt realiseren. Het moet gaan om de insteek. Het bedrijfsleven moet zo goed mogelijk worden ondersteund in zijn activiteiten, bijvoorbeeld als er toezicht nodig is. In dat geval moet ervoor worden gezorgd dat dat toezicht ook beschikbaar is op momenten dat het bedrijfsleven dat nodig heeft. Ik zeg erbij: voor zover dat kan. In de certificering moet de nodige flexibiliteit worden betracht. Mevrouw Lodders vroeg of er ook in het weekend gecertificeerd wordt. Ja, er wordt ook in het weekend gecertifi-ceerd, zeker in sectoren waar dat nodig is. Voor alles geldt: er wordt gedaan wat mogelijk is. Wij kunnen niet van de NVWA verlangen dat zij het onmogelijke doet.

De heer Wassenberg kondigde vooral een motie aan over het budget. Zolang ik die motie niet ken, kan ik er niet op reageren, maar ik herhaal dat ik van mening ben dat ik er met de besluitvorming in de Voorjaarsnota in elk geval voor gezorgd heb dat de NVWA het toezicht op het afgesproken niveau kan houden. Het budget was daarvoor niet toereikend. Het extra budget moet ervoor zorgen dat het wel mogelijk is. Daarmee heeft de NVWA in elk geval aan de budgettaire kant de basis die nodig is om goed toezicht te houden en te werken aan een sterke, stevige toezichthouder, waar het plan van aanpak naar streeft.

De heer Wassenberg (PvdD): Mijn motie zal vooral gaan over de speerpunten. Dat er op korte termijn 23 miljoen bij komt, is heel prettig, maar ik vroeg de Staatssecretaris om te reflecteren op de wat langere termijn. In 2019 moet de NVWA het met bijna 8 miljoen euro per jaar minder doen dan nu. Op de korte termijn komt er geld bij, maar op de lange termijn wordt er bezuinigd. Ik vraag de Staatssecretaris of hij daarop wil reageren.

Staatssecretaris Van Dam: Ik wil daar twee dingen op zeggen. Ik kijk waar de NVWA vandaan komt en naar de manier waarop dit kabinet het budget in twee rondes heeft verhoogd. Ik durf te zeggen dat wij de budgettaire situatie daarmee hebben hersteld. Er zit inderdaad nog een taakstelling van 8 miljoen in, maar dat gaat om efficiency. Uit het rapport blijkt dat die taakstelling haalbaar is. Het gaat namelijk om de efficiencyverbetering die te reali-seren valt op basis van het zogenaamde reistijd-werktijddossier. De reistijd van medewerkers wordt nu namelijk als werktijd gezien. Daarover moeten afspraken worden gemaakt met de werknemersorganisaties. Volgens mij kunnen die iedereen ten goede komen, omdat het de NVWA sterker maakt en daarmee het werk voor de werknemers makkelijker en prettiger. Ik hoop en verwacht dat het lukt om de komende jaren die verbeterslag te realiseren. Het toezicht merkt daar uiteindelijk niks van. De heer Wassenberg zei dat bedrijven geen verantwoordelijkheid nemen voor voedselveiligheid. In de eerste plaats denk ik dat ze dat zeker wel doen. Het voedsel dat we elke dag in de supermarkt kopen is, op een uitzondering na, eigenlijk altijd veilig. Sterker nog, het voedsel is in de menselijke geschiedenis nog nooit zo veilig geweest als nu. Het toezicht dient ervoor om te zorgen dat ondernemers die de verantwoordelijkheid niet of niet afdoende nemen, zich ervan verzekerd weten dat het risico groot is dat ze gepakt worden en ervoor gestraft worden. Daarvoor is het nodig dat de NVWA sterker en slimmer wordt en meer risicogericht toezicht gaat houden, meer op basis van kennis en data, zodat de kans dat de kwaadwillende ondernemer alleen nog maar groter wordt. Ik blijf benadrukken dat de voedselveiligheid niet de verantwoordelijkheid is van de NVWA, zeg ik tegen mevrouw Kos¸er Kaya, die dit toch weer herhaalde. De voedselveiligheid is de verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven, van de bedrijven die voedsel produceren en op de markt brengen. De NVWA is verantwoordelijk voor het toezicht daarop. Toezicht voorkomt nooit, net zoals iedere andere vorm van toezicht door de overheid, dat er overtre-dingen worden begaan. Toezicht moet alleen prikkelen opdat de kans dat er overtredingen worden begaan, zo klein mogelijk wordt. Dat is de rol van het toezicht. Mevrouw Kos¸er Kaya (D66): Ik geloof ook niet in een maakbare wereld; op dat punt kunnen we heel snel tot elkaar komen. Het punt is dat de Staatssecretaris zelf in zijn brief uitdrukkelijk aandacht vraagt voor de risico’s. Toezicht op voedselvei-ligheid is wel degelijk een taak van de NVWA, zoals de Staatssecretaris ook zegt. Op het moment dat ik daarnaar vraag en de Staatssecretaris zegt – ik heb het opgeschreven – de NVWA in bedrijf te houden tijdens de verbouwing, raak ik niet gerustgesteld. Dan moet hij ook zeggen dat dit niet is waarop hij doelde en dat hij garandeert dat dit toezicht optimaal plaatsvindt en dat de voedselveiligheid – natuurlijk zal er weleens iets gebeuren – niet in het geding komt. Dat wil ik klip-en-klaar van de Staatssecretaris horen. Staatssecretaris Van Dam: Ik denk dat mevrouw Kos¸er Kaya heel ongerust was geworden als ik had gezegd dat de NVWA niet draaiende moet blijven tijdens de verbouwing. Ik heb juist gezegd dat zij wel draaiende moet blijven tijdens de verbouwing en dat zij wel het toezicht moet blijven houden zoals wij dat van haar gewend zijn. Tegelijk – mevrouw Kos¸er Kaya heeft dat kunnen zien; ik heb het in de brief gememoreerd – constateerde PwC dat er overal in het toezicht aan de kant van het EZ-pakket knelpunten zijn die te maken hebben met het beperkte budget. Ik benadruk nogmaals dat het VWS-pakket op de voedselveiligheid ziet en het EZ-pakket op de voedsel-productiekant, bijvoorbeeld dierenwelzijn, het naleven van slachtregels, de productiekant op boerderijen et cetera. Dat is precies de reden waarom ik bij de Voorjaarsnota het budget zo fors heb opgehoogd. Ik vond het namelijk onverantwoord om met het budgettaire kader door te gaan zoals het er lag. Ik heb een forse extra impuls gegeven, juist aan het toezicht op het domein dat EZ overeenkomt met de NVWA. In tegenstelling tot EZ liep de budgetreeks aan de kant van VWS niet terug, zoals de Kamer heeft kunnen zien. Bij VWS blijft het toezicht dus gewoon op peil. De medewerkers van de NVWA zijn natuurlijk allemaal betrokken bij het versterken van het toezicht van de NVWA. De afspraak met de NVWA is juist dat zij ervoor zorgt dat het toezicht op peil blijft, ondanks dat de medewerkers een tweede taak erbij hebben, namelijk naast goed toezicht houden, meewerken aan het hele plan van aanpak en het verbeteren van het toezicht. Dat was de portee van mijn opmerking: het toezicht moet doorfunctioneren ondanks het feit dat de NVWA in een langdurig verbetertraject zit. Dat zou juist mevrouw Kos¸er Kaya gerust moeten stellen: het toezicht van de NVWA blijft functioneren zoals zij dat van haar gewend is.

Staatssecretaris Van Dam: Er is ook dit jaar budget bijgeplust. Een aantal knelpunten deed zich vorig jaar voor, doet zich dit jaar voor en zou zich zonder extra budget ook volgend jaar voordoen. Juist daarom is er ook dit jaar al extra budget ingezet. Bovendien ontstond de druk op het toezichtpakket zoals EZ dat met de NVWA is overeengekomen, juist omdat vanaf volgend jaar de budgettaire reeks zoals die in de begroting zat, verder zou teruglopen. Daarom is er vanaf volgend jaar extra budget nodig, om de voorgenomen bezuiniging, die dateert van het vorige kabinet, ongedaan te maken en om ervoor te zorgen dat het budget overeenkomt met de hoeveelheid aan toezichttaken zoals we die van de NVWA verwachten. De Kamer heeft dat in de herijking kunnen zien.

De heer Wassenberg (PvdD): Toen ik stelde dat verschillende bedrijven in de vleesketen, inclusief de handel, geen verantwoordelijkheid nemen voor de voedselveiligheid, verzon ik dat niet. De Staatssecretaris zei dat ze die juist wel nemen. Ik citeerde echter directeur Opperhuizen van het Bureau Risicobeoordeling & onderzoeksprogrammering van de NVWA. Toen ik zei dat die voedsel-schandalen geen incidenten meer waren, verzon ik dat niet, maar citeerde ik de directeur Coöperatie en Duurzaamheid van de Rabobank. Ik heb daar niet mijn hele betoog aan opgehangen, maar ik noemde dat even als illustratie van het grote belang van de NVWA als controleur, wanneer de bedrijven dat zelf niet doen. Ik noemde dat om alleen maar te laten zien hoe belangrijk de NVWA is voor de voedselveiligheid en voor dieren-welzijn. Het is niet zo dat ik een paar verhalen heb verzonnen. Ik citeerde de mensen die het kunnen en moeten weten.

Staatssecretaris Van Dam: Als het zo geformuleerd is, dan kan ik er ook volledig mee instemmen. We hebben eerder het rapport van de Onderzoeksraad Voor Veiligheid gehad over de vleesketen. Het kabinet heeft naar aanleiding daarvan maatre-gelen genomen. In de eerste plaats heeft het de keuringstaken voor vlees binnen het publieke domein gehaald. In de tweede plaats ging de eerste risicoanalyse die de NVWA deed die het gevolg was van deze nieuwe aanpak, niet voor niets over de roodvleesketen, juist om het toezicht daarop te versterken opdat de naleving beter wordt en opdat dit type schandalen, waarvan we de afgelopen jaren er helaas een paar hebben moeten zien, in de toekomst hopelijk niet meer voorkomt. Ik blijf benadrukken dat het een verantwoordelijkheid is voor het bedrijfsleven dat die schandalen niet meer voorkomen. Het is aan de NVWA om het toezicht zo slim mogelijk en zo sterk mogelijk te organiseren, zodat de kans dat bedrijven die sjoemelen worden gepakt, zo groot mogelijk is. Die kans kan nooit 100% zijn, maar moet wel zo groot mogelijk zijn, zodat bedrijven weten dat ze dat beter niet kunnen doen. Het is overigens ook in het belang van ons allemaal dat bedrijven dat niet doen. De heer Graus kwam terug op zijn punt uit de eerste termijn over de practitioners, de dierenartsen, die niet in dienst zijn bij de NVWA maar die door haar worden ingehuurd. Dat is inderdaad een issue. De Kamer weet dat door de nieuwe wetgeving, die uiteindelijk zzp’ers beter moet beschermen tegen uitbuiting door bedrijven die proberen om werknemer-slasten te omzeilen, voor iedereen inhoudt dat men zich aan de nieuwe regels moet houden. Ook de NVWA loopt daartegen aan in een situatie waarvoor die wet niet bedoeld is. Maar ook zij moet bekijken hoe zij deze praktijk goed regelt conform deze wetgeving. Daarover is zij in gesprek met de betreffende dierenartsen. Daarover wordt juridisch advies ingewonnen. Ik ga ervan uit en hoop dat de NVWA erin zal slagen om met de dierenartsen tot goede overeenstemming te komen over de wijze waarop dat wordt georganiseerd. Ik denk dat de heer Graus, de NVWA en ik graag willen dat men erin slaagt om dit in een nieuwe vorm te gieten die past binnen de nieuwe wetgeving, zonder dat de NVWA – dat is van groot belang – haar flexibiliteit verliest. Ik begrijp van de kant van de dierenartsen dat zij de vrijheid die hoort bij deze manier van werken, zeer op prijs stellen. De inzet van iedereen is om er gezamenlijk op een goede manier uit te komen.