Opinie: Bestrijden van muskus­ratten zet geen zoden aan de dijk

Dat was een staaltje onvervalst populisme, van VVD-leider Marc Rutte, bij de start van de campagne voor de waterschapsverkiezingen. Geen cent te veel naar die dure waterschappen al helemaal niet voor de bescherming van die verachtelijke muskusrat. Weg met de milieufanatici! Zou Rutte de Partij voor de Dieren bedoeld hebben, de enige partij die het opneemt voor de muskusrat?

De muskusrat komt oorspronkelijk uit Amerika. De anekdote wil dat een Tjechische graaf 30 dieren losliet op zijn landgoed als jachtwild. Helaas kon de graaf niet zo goed schieten, zodat het aantal na 10 jaar was opgelopen tot 2 miljoen. In werkelijkheid is het dier op diverse plaatsen in Europa losgelaten door failliete bontfokkers. In 1941 is de muskusrat in Nederland aangetroffen, waar hij zich prima thuisvoelt en de biodiversiteit bevordert. Vanwege zijn gegraaf in oevers en dijken wordt hij sinds 1951 wettelijk bestreden en is er een heuse dienst met maar 1 kerntaak: bestrijden van de muskusrat.

De Partij voor de Dieren vindt dat er een eind moet komen aan de huidige bestrijding. Dat is een van de speerpunten voor de Waterschapsverkiezingen. De argumenten op een rijtje.

1. Het is geen definitieve oplossing

Nederland is geen eiland, zoals Engeland en Schotland, waar de muskusrat in 1937 is uitgeroeid. In de rest van Europa wordt het dier niet systematisch bestreden, zodat er altijd aanwas zal blijven vanuit het buitenland.

2. Enig effect van de muskusrattenbestrijding op de veiligheid is niet aangetoond
Meer muskusratten leiden niet tot evenredig meer graverijen, noch tot meer dijkdoorbraken. Zeven dikke rapporten hebben het verband tussen het aantal gevangen dieren, het aantal graverijen en de veiligheid niet kunnen aantonen. Er is nog nooit een dijk doorgebroken als door muskusratten, ook niet in de periode dat de bestrijding veel minder intensief was. Verder zijn er nog vragen te over: als alle graverijen gevaarlijk zijn voor de veiligheid, waarom worden ze dan niet snel na de ontdekking, maar pas bij regulier onderhoud gerepareerd? En: waarom controleren we dan de dijken niet met het doel alle graverijen en andere beschadigingen zo snel mogelijk te verhelpen?

3. De focus is te smal

Het aantal gevangen dieren hoeft verder geen relatie te hebben met het totaal aantal dieren in Nederland. De Landelijke Coördinatie Commissie Muskusrattenbestrijding voor vangsten hanteert een vrij willekeurige norm 1 vangst per 4 uur. Daarmee zou de populatie ‘onder controle’ zijn. De dienst wil dit nog verlagen. Het streven is namelijk om niet zo veel, maar juist zo min mogelijk dieren te vangen. Die ‘target’ haal je natuurlijk altijd: het is verleidelijk om naar de gewenste uitkomst toe te werken. De Dienst Muskusrattenbestrijding heeft maar 1 bestaansrecht: muskusratten bestrijden. Hier worden echter middel en doel met elkaar verward. Het doel zou moeten zijn: de Nederlandse dijken veilig houden. Door de smalle focus heeft de Dienst, op straffe van opheffing, er belang bij het probleem in stand te houden.

4. De gekozen dodingmethode is onnodig wreed

Een muskusrat is een waterdier dat een kwartier onder water kan blijven. Het duurt zeker 4 minuten voor een dier verdronken is. Beter zijn daarom vallen waarmee het dier in een klap gedood wordt. Het woord veiligheid slaat alle discussie over het lot van de muskusrat dood. Daardoor zijn er nu pas, na bijna 60 jaar, experimenten met gecombineerde verdrinkings- en klapvallen. In al die jaren heeft niemand zich het lot van de muskusratten aangetrokken. Een proefdier wordt beter behandeld dan een muskusrat

5. Het geld wordt verkeerd besteed

De muskusrattenbestrijding kost circa 31 miljoen per jaar. Zonder beleidswijziging hebben we over 30 jaar 1 miljard euro in het water gegooid. Een deel hiervan kan beter worden aangewend voor definitieve en meer diervriendelijke oplossingen. De veiligheid van Nederland kan op een andere manier worden opgelost, namelijk door preventie en onmiddellijk schadeherstel. Versterkte dijkbewaking en verbreding van de meest kwetsbare delen, aanleggen van flauwe oevers en de rest aan de natuur overlaten. Grote kans dat de populatie zich, na een aanvankelijke groei, stabiliseert op een natuurlijk evenwicht.

De winst van de democratisering van de Waterschapverkiezingen is nu dat er een kans is om in de waterschappen ook het belang van dier, natuur en milieu mee te laten wegen. Niet alleen de muskusrat, maar ook vissen, weidevogels, slootjesdieren en al die dieren die je niet kunt zien, maar wel in en om het water leven. Dieren horen immers niet in een circus of in de bio-industrie, maar in hun natuurlijke omgeving, met fris en schoon water, waar het voor dieren goed toeven is. Belangenbehartiging van dieren betekent daarom ook een keuze voor natuur, het milieu, het ecosysteem, en via een vleesarm dieet ook het wereldvoedselprobleem.

Dick de Vos, lijsttrekker namens Partij voor de Dieren voor het Hoogheemraadschap Rijnland