Opinie: Brussel heeft lak aan burger­ini­ti­atief

Gepubliceerd op Joop.nl op 28 oktober 2015

Al 51 keer probeerden mensen met een burgerinitiatief Europees beleid te beïnvloeden. Nul keer deed de Europese Commissie er iets mee.

Sinds 2012 kunnen burgers de Europese Commissie verzoeken om wetgeving voor te stellen. Daarvoor zijn één miljoen burgers uit ten minste zeven EU-landen nodig. Doel van dit 'Europese burgerinitiatief' was om mensen meer zeggenschap te geven over het beleid dat in Brussel wordt bepaald. De niet-democratisch gekozen Europese Commissie weigert tot nu toe echter structureel om te luisteren naar de burgerverzoeken. De opzet en de vervolgstappen van het burgerinitiatief moeten daarom anders.

Bijna de helft van de 51 pogingen tot een burgerinitiatief werd geweigerd omdat ze ‘niet ontvankelijk’ zouden zijn. Zo probeerden burgers een initiatief te starten voor het sluiten van kerncentrales in Europa. Een verzoek dat ‘manifest buiten de bevoegdheden van de Europese Commissie valt’, zo betoogden de Brusselse eurocraten. In normale taal: de Commissie had er geen trek in. Opvallend genoeg presenteerde de Europese Commissie afgelopen zomer vervolgens wél eigen Europese energieplannen. Plannen waarin het burgerverzoek om kerncentrales te sluiten uiteraard niet werd meegenomen.

Ook burgerinitiatieven over het afschaffen van stierengevechten , bescherming van straatdieren en het afzien van vrijhandelsverdrag TTIP werden door de Europese Commissie simpelweg afgedaan als ‘niet ontvankelijk ’, terwijl miljoenen burgers hun handtekening eronder hadden gezet.

Slechts drie initiatieven haalden uiteindelijk de eindstreep. Ook deze ‘succesvolle’ burgerverzoeken, waaronder één over het stoppen van dierproeven, konden de Europese Commissie echter niet bewegen tot het schrijven van een voorstel.

Het is in beginsel verkeerd dat een ondemocratisch orgaan als de Europese Commissie zelf bepaalt waarover het wetten maakt en verzoeken van burgers en hun vertegenwoordigers kan afwijzen of negeren. Dat zo’n tweederde van de bevolking aangeeft dat Europees beleid de verkeerde kant opgaat, is daar een rechtstreeks gevolg van.

Natuurlijk kan niet elk burgerinitiatief één op één worden omgezet in wetgeving. Maar als miljoenen mensen iets vragen van Brussel, dan moet dat verzoek op zijn minst serieus worden overwogen.

Woensdag worden de ambtenaren van de Europese Commissie door het Europees Parlement op het matje geroepen over hun weigerende houding ten aanzien van burgerinitiatieven. De oproep aan de Europese Commissie zal zijn om voortaan beter naar burgers te luisteren. Het is echter zeer de vraag of de Commissie daartoe wel bereid is: ze hoeft immers nauwelijks verantwoording af te leggen aan burgers en eurocommissarissen kunnen niet individueel naar huis worden gestuurd.

Het zou daarom aan de volksvertegenwoordiging in het Europees Parlement moeten zijn om te beslissen welk gevolg aan een burgerinitiatief gegeven wordt. Voor hen is het veel moeilijker om een verzoek van meer dan 1 miljoen kiezers naast zich neer te leggen; ze zullen er bij de verkiezingen op worden afgerekend.

Alleen op die manier krijgen burgers daadwerkelijk een reële kans om Europees beleid te beïnvloeden en onderwerpen die zij belangrijk vinden te agenderen op de Brusselse agenda.

Anja Hazekamp, lid Europees Parlement voor de Partij voor de Dieren