Brussel zet deur open voor gentech

De Europese regels voor de toelating en teelt van genetisch gemanipuleerde gewassen zullen op korte termijn veranderen. Lidstaten krijgen op papier de mogelijkheid om teelt van gentech op hun grondgebied te weren. In ruil daarvoor zullen er veel meer gentechgewassen worden toegestaan in Europa. De kans is bovendien groot dat lidstaten die gentechteelt op hun grondgebied verbieden aangeklaagd worden door bedrijven als Monsanto en Syngenta. Esther Ouwehand: “Deze lidstaten staan juridisch zwak als ze worden aangeklaagd door biotechbedrijven en kunnen miljardenclaims krijgen.”

De Partij voor de Dieren streeft naar een gentechvrij Europa. Totdat dat het geval is zouden lidstaten zelf de mogelijkheid moeten hebben om de teelt van genetisch gemanipuleerde gewassen te verbieden op hun grondgebied. Het akkoord dat nu is gesloten tussen de milieuministers van de lidstaten is volgens de PvdD volstrekt onvoldoende om zo’n nationaal verbod te realiseren. Bovendien leiden de nieuwe regels ertoe lidstaten in een fuik lopen van niet terug te draaien toelatingen van gentechteelten.

Esther Ouwehand: “Het Nederlandse kabinet lobbyde al sinds 2009 voor andere gentechregels. Niet om gentechteelt te weren uit Nederland, maar om de vastgelopen toelatingsprocedures vlot te trekken. De EU zal nu overspoeld worden met nieuwe gengewassen en landen die geen gentech willen op hun grondgebied lopen grote kans om aangeklaagd te worden wanneer zij teelt ervan willen verbieden.”

De regels die lidstaten de mogelijkheid zouden moeten geven om een teeltverbod in te stellen zijn juridisch slecht onderbouwd en geven heel veel macht aan de biotechbedrijven. Zo moeten lidstaten, voor ze een verbod instellen op de teelt van een genetisch gemanipuleerd gewas, toestemming vragen aan de fabrikant van dat gewas. Landen kunnen vervolgens een verbod afkondigen, maar dat verbod moet wel juridisch houdbaar zijn. De verantwoordelijkheid om dat goed te regelen ligt bij de lidstaten zelf, maar de Europese Commissie heeft de bevoegdheid om de redenen die een land aandraagt voor het afkondigen van een verbod af te wijzen. De Europese Commissie en haar adviesorgaan op het gebied van gentech, de EFSA, staan bekend als zeer pro-gentech. Er is dus alle reden om te vermoeden dat zij nationale gentechverboden zullen proberen te voorkomen.

Ook is er grote kans dat een land met een nationaal teeltverbod aangeklaagd zal worden bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO). De kans dat een verbod, onder de afgesproken regels, dan stand zal houden is nihil. En als dat al lukt geeft het vrijhandelsakkoord tussen de VS en de EU, waar momenteel over wordt onderhandeld (TTIP), de biotechgiganten de mogelijkheid om miljardenclaims in te dienen tegen lidstaten die hun gewas niet willen telen.

De Partij voor de Dieren dringt al sinds 2009 aan op verbetering van de voorstellen om lidstaten een eigen bevoegdheid te geven over de teelt van gengewassen op hun grondgebied. Esther Ouwehand heeft bij de verschillende versies van het voorstel gewezen op de juridische haken en ogen en aangedrongen op een gedegen juridische basis voor een nationaal teeltverbod. Een meerderheid van de Kamer schaarde zich in februari nog achter een motie waarin de regering werd opgedragen niet akkoord te gaan met de nieuwe regels totdat de juridische houdbaarheid van een nationaal teeltverbod voor gengewassen onomstotelijk vaststond, zonder dat het biotechbedrijf daarmee akkoord hoeft te gaan. Bovendien riep de motie op tot het voorop zetten van het voorzorgsbeginsel, een belangrijk principe dat volgens de Partij voor de Dieren het uitgangspunt zou moeten vormen bij beleid rond genetische manipulatie.

De Nederlandse regering heeft ondanks de aangenomen motie van de Partij voor de Dieren ingestemd met het akkoord. “Voor staatssecretaris Mansveld was het nú sluiten van een akkoord kennelijk belangrijker dan een nieuwe set van regels die daadwerkelijk bevoegdheden geeft aan lidstaten om de teelt van gentechgewassen te kunnen weigeren. De consequentie is dat we nu een golf aan nieuwe gentechgewassen kunnen verwachten in Europa, zonder dat lidstaten deze werkelijk van hun akkers kunnen weren”, aldus Ouwehand.