Opinie: De mega­morfose van Sharon Dijksma

Gepubliceerd in Volkskrant Opinie, 6 augustus 2013

Megastallen zijn nodig om de wereld te voeden. Als we Louise Fresco, Aalt Dijkhuizen, Daan van Doorn en Sharon Dijksma mogen geloven. Toch zijn er goede redenen daar ernstig aan te twijfelen. De grootschaligheid van onze vee-industrie leidt niet tot voedselzekerheid, maar eerder tot voedsel-onzekerheid. Ruim 99 procent van alle kip in de supermarkten is besmet met de levensgevaarlijke ESBL-bacterie om van MRSA, Campylobacter en Salmonella maar te zwijgen. Al jaren belooft het kabinet dat het vlees in de supermarkten gegarandeerd vrij van pathogenen zal worden, maar de situatie wordt eerder slechter dan beter.

Kippen groeien op in donkere stallen en staan hun hele leven (dat overigens vaak niet langer dan 6 weken duurt) met hun poten in hun eigen uitwerpselen. En nu we het daar toch over hebben, volgens keurmeesters van de Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector (Zembla) zit er poep op ongeveer 60 procent van de karkassen in de Nederlandse slachthuizen.

Dat is de prijs van schaalvergroting. Daan van Doorn merkte bij de presentatie van het rapport over de intensieve veehouderij op dat voor ons consumptiepatroon naar de rest van de wereld vier aardbollen nodig zijn. Om vervolgens tot de onnavolgbare conclusie te komen dat we dus meer megastallen zullen moeten bouwen.

'Groen Rechtse koers'
Mark Rutte schreef in 2008 het 'Pamflet van een optimist', waarin hij aangaf dat zijn grootste ambitie was om een 'Groen Rechtse koers' te varen. Hij noemde de westerse afhankelijkheid van fossiele brandstoffen als één van de grote bedreigingen van deze tijd. Niet alleen vanwege de schaarste, ook vanuit geopolitieke overwegingen en het 'wassende water'. Groen Rechts is een manier van denken, zei de heer Rutte. Eén die uitgaat van kansen en de vaststelling dat economie en milieu niet tegengesteld zijn. De staat moest 'groot denken en visie' uitstralen.

Dat grote denken lijkt even weggezakt en zou niet moeten uitmonden in megastallen. In 2009 zei fractievoorzitter Rutte in de Kamer: 'Ik heb altijd grote moeite gehad met de bio-industrie, met dat stapelen van varkens op een mensonwaardige manier. Dierenwelzijn staat voor ons zeer hoog op de verlanglijst. Het is zeer belangrijk. U kunt daar altijd bij ons voor terecht.'

Men zou denken dat het wachten was op een vruchtbare combinatie van denkbeelden om de stekker definitief uit de megastallen te trekken.

Dromen
En die mogelijkheid is er nu. Een minister-president die zijn dromen kan waarmaken met hulp van een PvdA-staatssecretaris die toen zij zelf nog als Kamerlid in de oppositie zat, meerdere moties indiende tegen de komst van megastallen. In haar moties benadrukte Dijksma dat het van nationaal belang was om mensen te beschermen tegen de komst van megastallen. Ik heb om die reden nog overwogen de staatssecretaris te vragen om mee te schrijven aan dit artikel temeer daar minister Asscher voor andere prangende zaken van grote importantie ook niet schroomde aandacht te vragen via een opinieartikel.

Groot was mijn verbazing toen staatssecretaris Dijksma enkele maanden geleden een megadraai maakte en de deur wijd open zette voor de komst van megastallen. In een kabinet waarvan de premier de bio-industrie verafschuwt, benut ze de kans niet om mensen te beschermen tegen megastallen, laat staan dat ze het terugdringen ervan nog van nationaal belang acht. Integendeel, nu mogen provincies en gemeenten beslissen of megastallen gebouwd mogen worden. Lokale en provinciale overheden worden opgezadeld met keuzes die wereldwijd en nationaal desastreuze gevolgen kunnen hebben.

De veehouderij vormt één van de voornaamste bronnen van broeikasgasuitstoot en de waterfootprint is dramatisch: tot 20.000 liter water per kilo vlees. De grondgebonden landbouw wordt ingeruild voor megastallen, inmiddels slokt de veehouderij al de helft van de wereldgraanoogst en 80 procent van het wereldlandbouwareaal op voor de productie van veevoer.

Klimaatwapens
Het is prachtig om de verwarming een graadje lager te zetten, maar de echte klimaatwapens van consumenten zijn mes en vork. Overschakelen naar eerstehands (plantaardige) eiwitten vergroot de capaciteit van de aarde om de wereldbevolking te voeden met een factor 4. Door de voedselketen te verkorten en kostbare eiwitten niet meer voor het overgrote deel om te laten zetten in lichaamswarmte en poep van dieren in de bio-industrie. Exact waar Daan van Doorn naar op zoek was: terug naar de mogelijkheden van één aardbol.

Een landelijk verbod op megastallen. Daarin zouden Sharon Dijksma en Mark Rutte zich moeten kunnen vinden. Als ze hun beleid niet laten dicteren door kortetermijn belangen en bereid zijn weg te blijven van politiek opportunisme.

Marianne Thieme