Europees Haai­en­ac­tieplan niet goed genoeg

De Europese Commissie heeft deze maand eindelijk maatregelen aangekondigd om het haaienbestand beter te beschermen. De vraag naar van haaien afkomstige producten is de afgelopen decennia sterk toegenomen, en daarmee ook de haaienvisserij. Vooral haaienvinnen, die in soep worden verwerkt, zijn geliefd.

Het werd de hoogste tijd dat Europa in actie kwam. De Verenigde Naties presenteerden in 1999 al een Internationaal Actieplan voor haaien. Het koste de Europese Unie vervolgens tien jaar om met voorstellen te komen om haaien in haar eigen territoriale wateren de bescherming te bieden die ze nodig hebben.

De Partij voor de Dieren vindt dat de Europese Commissie rijkelijk laat is met haar maatregelen en heeft eerder aangedrongen op een stevig actieplan voor de bescherming van de haai. De tijd dringt. De meeste haaien en roggen populaties in Europa worden al jaren overbevist. Een derde wordt zelfs met uitsterven bedreigd. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de haaien zelf, maar voor het hele mariene ecosysteem omdat haaien hierin –als toppredator- een sleutelrol vervullen. De vangst van de meeste haaiensoorten is tot nu toe echter niet gereguleerd en aan wetenschappelijk advies over vangstbeperkingen wordt binnen Europa zelden gehoor gegeven. Daarbij wordt het verbod op ontvinnen nauwelijks nageleefd: vooral Spaanse en Portugese vissers snijden vinnen van levende haaien af, waarna de dieren terug in zee worden gegooid waar ze alsnog sterven.

De Europese Commissie wil nu de overbevissing tegengaan met richtlijnen over de hoeveelheid haaien die gevangen mag worden. Daarbij wil de Commissie harder optreden tegen het ontvinnen van nog levende haaien. Ook zegt zij de bijvangst van haaien te gaan aanpakken en gebieden te gaan afschermen waar haaien paren.

De voorgestelde maatregelen hebben niet alleen betrekking op haaien, maar ook op aanverwante soorten, zoals roggen. Met name Spanje, Portugal, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk spelen in Europa een grote rol in de haaienvangst. Veel andere landen hebben een kleiner maar zeker ook een duidelijke visserij op haaien en roggen. In Nederland is geen gerichte visserij op haaien, het gaat hier vooral om de bijvangsten in de bodemvisserij.

De Partij voor de Dieren is blij dat er eindelijk een voorstel ligt voor de bescherming van haaien, maar vindt het nu gepresenteerde maatregelenpakket beneden de maat. Zo valt het merendeel van de haaienvisserij in de EU buiten de regels van het Haaienactieplan en is het ontvinnen van haaien onder bepaalde voorwaarden toch nog toegestaan. Daarnaast is het de vraag in hoeverre er daadwerkelijk scherpe controle zal plaatsvinden op naleving van de regels, en vreest de partij dat het lang zal duren voor de voorstellen in werking treden.

Binnenkort staat het plan op de agenda van de vaste Kamercommissie van LNV, voordat de Europese lidstaten het plan definitief vaststellen. De Partij voor de Dieren zal pleiten voor aanscherping en een snelle toepassing van het Haaienactieplan zodat de haaien daadwerkelijk beschermd kunnen gaan worden.