Export­kre­diet­ver­ze­ke­ringen zijn staats­steun voor uitbuiting

Vorige week konden we bij het tv-programma Frontlinie zien hoe het Nederlandse bedrijf Boskalis lak heeft aan mens en milieu in de Filipijnen bij de bouw van een vliegveld. En dat met steun van de Nederlandse staat, een zogenaamde exportkredietverzekering. Maak een einde aan de VOC-mentaliteit bij Nederlandse bedrijven, schaf deze exportsteun per direct af en gebruik het geld voor een fonds waar mens en milieu echt wat aan hebben.

Eigenlijk was de VOC, de eerste multinational en ooit het grootste handelshuis ter wereld de eerste vorm van exportkredietverzekering. Stroppen van individuele handelaars in specerijen, tot slaaf gemaakten en andere ‘koopwaar’, werden gezamenlijk gedragen door de ondernemers die binnen de VOC actief waren.

Een rapport van Global Witness over de activiteiten van Boskalis in de Filipijnen laten zien dat er weinig veranderd is. De risico’s worden nu niet gezamenlijk gedragen door ondernemers maar door alle Nederlanders samen. Het mechanisme van exportkredietverzekeringen waarbij de Nederlandse staat garant staat voor de roofbouw die Nederlandse bedrijven wereldwijd plegen wijkt niet af van alles waar de Nederlandse handelsgeest berucht om geworden is.

Boskalis schaadt de natuur en mensenrechten op de Filippijnen en wordt daarbij door de Nederlandse overheid uit de wind gehouden. Bij het eerste vermoeden van mogelijke regulering daarvan zoals via een nieuwe wet Maatschappelijk Ondernemen dreigt Boskalis topman Peter Berdowski met een vertrek van de onderneming uit Nederland, voor het tweede jaar op rij.

Het Global Witness rapport staat niet op zichzelf, maar is een nieuwe zwarte bladzijde uit de historie van de exportkredietverzekering. Neem het gasproject in Mozambique. Aanleiding voor een bloedig conflict inclusief ontvoeringen en onthoofdingen. Maar de Nederlandse overheid sloot er zijn ogen voor en verstrekte toch weer exportsteun aan betrokken bedrijven. Mozambikanen betaalden de prijs.

Ontwikkelingslanden worden via onze exportkredietverzekeringen beroofd van hun grondstoffen en als ze al economisch kunnen meeprofiteren, maakt het hen vooral fossielverslaafd. De impliciete boodschap van het kabinet aan het bedrijfsleven: bij een groot aantal grensoverschrijdende activiteiten kunt u rekenen op steun van de Nederlandse staat.

Alle reden om de exportkredietverzekering te vervangen door een meer eigentijdse vorm van overheidsstimulering. Het instrumentarium werkt als een fossiele subsidie en is daarmee niet in lijn met het klimaatakkoord van Parijs. Het afschaffen van fossiele subsidies is een afspraak waar Nederland zich vanaf de G20 in Pittsburgh van 2009 al aan heeft gebonden.

Het is bovendien één van de makkelijkst af te schaffen fossiele subsidies, omdat er geen enkele verplichting is voor de staat om dit soort steun te verlenen. Het instrument kan met een relatief eenvoudige wetswijziging omgezet worden in een klimaat- en ontwikkelingsfonds dat Nederlandse activiteiten in het buitenland alleen stimuleert als milieu, klimaat, mensen- en diererechten ermee bevorderd worden.

Op die manier kunnen we afrekenen met het imago van Nederlandse gelukzoekers die grondstoffen roven, bijdragen aan de vernietiging van het regenwoud, buitenlandse markten verstoren, mensenrechten schenden en roofbouw plegen. In plaats daarvan bouwen we aan een mooiere, schonere en eerlijker planeet. We hebben daar voldoende kennis voor, maar tussen droom en daad staan exportkredietverzekeringen en hebzucht in de weg.

Met exportkredietverzekeringen bevorderen we tot nu toe vooral het onleefbaar worden van onze planeet waarop wij ons als Nederlanders al zo lang zeer onbescheiden opstellen.

Aan de roep vanuit de samenleving om ons leven te beteren is het makkelijkst tegemoet te komen door direct te stoppen met deze staatssteun voor export en iets beters en constructievers te bedenken voor de vrijkomende middelen.

Lammer van Raan, Tweede Kamerlid voor de Partij voor de Dieren