Opinie: Hebzucht maakt meer kapot dan ons lief is

We hebben het ons allemaal afgevraagd: “wie betaalt al die Bentleys, Breitlings, Bollingers en Bonussen?”. We kregen een idee toen het miljardengesjoemel met aandelenleaseconstructies aan het licht kwam. En toen in de woekerpolisaffaire bleek dat consumenten hun oude dag reserves in de zakken van tussenpersonen zagen verdwijnen. En toen we lazen dat de mannen van Palm Invest en Easy Life waren opgepakt, waren we blij dat wij gewoon zaken deden met gerenommeerde bankinstellingen. Inmiddels bevinden we ons midden in een ongeëvenaarde kredietcrisis, waarin gerenommeerde banken de hoofdrol spelen. Nadat Amerikaanse banken omvielen als dominostenen zijn Europese banken aan de beurt. Duidelijk is wie de crisis betaalt. Wij.

De mensen die zich verwonderd hebben over de wonderboys van het beurscasino, krijgen nu de rekening gepresenteerd. Zondag besloot het kabinet 4 miljard (250€ per Nederlander) te pompen in een bank die het contact met de realiteit is kwijtgeraakt . Een dag later was een kwart daarvan in rook opgegaan.
Andere banken verkeren inmiddels in zwaar weer, ook hen is beloofd dat we ze uit de wind gaan houden. Omdat we niet anders kunnen. Ze zouden ons allemaal mee kunnen trekken in een diepe recessie. Is het toeval is dat we tegelijk kampen met een kredietcrisis, een klimaatcrisis, een voedselcrisis , een oliecrisis, een drinkwatercrisis en dierziektencrises?

Alle genoemde crises vloeien voort uit menselijke hebzucht en het gebrek aan duurzaam denken. De oorzaken worden nauwelijks benoemd. Terwijl die zeer aanwijsbaar zijn. Er is slechts één Nederlandse bank aan wie de kredietcrisis geheel voorbij gaat, Triodos bank, de enige bank die ervoor kiest alleen te investeren in reële economie. Zaken doen met aanwijsbare personen in aanwijsbare projecten. Géén financiële pyramideconstructies waarin slechte risico’s worden doorgeschoven. De problemen in de bankwereld zijn het gevolg van de ongebreidelde honger naar méér. Het WNF berekende dat de wereldvoedsel- en grondstoffenvoorraad voor 2008 al opgesoupeerd is, vroeger dan ooit. We consumeren in één jaar 30% meer dan wat de aarde te bieden heeft en teren in op een duurzame toekomst. Door regenwoud te kappen, zoetwatervoorraden uit te putten en onze graanoogst voor 50% op te laten slokken door de veehouderij. Projecteren we de overconsumptie op ons westerse aandeel, dan blijkt dat we 3x zoveel consumeren als gerechtvaardigd zou zijn. 1 Miljard mensen lijden aan obesitas, 1 miljard mensen gaan elke avond met honger naar bed.

We bestrijden de symptomen van ons handelen, maar nemen de oorzaken niet weg. Integendeel, Robeco en ABN zeggen dat voedsel en water schaars worden en dat we daar veel geld aan kunnen verdienen.
Regeringsleiders zeggen dat de kredietcrisis, klimaatcrisis, voedselcrisis, zoetwatercrisis, dierziektencrises en oliecrisis hen niet verbazen. Ze hadden het aan zien komen, maar niemand toonde zich capabel er preventief iets aan te doen. Zelfs een volgens de WHO ophanden zijnde pandemie wachten we gelaten af alsof het een voldongen feit is.

We worden geregeerd door het “voldongen-feit-denken”. Marktliberalisering is ‘onontkoombaar’, wereldhandelsakkoorden zijn ‘onontkoombaar’, overdracht van nationale bevoegdheden is ‘onontkoombaar’ het compenseren van uitwassen van de vrije markteconomie met belastinggeld is ‘onontkoombaar’, kortom het denken in onmogelijkheden is toonaangevend. Alleen als we bereid zijn het woord crisis in zijn letterlijke betekenis toe te passen, kunnen we de huidige rampspoed duurzaam aanwenden in ons voordeel. .
We zouden ons moeten realiseren dat in een wereld zonder mensen geen van de genoemde crises zou zijn ontstaan. Wat ons onderscheidt van de dieren, meer intelligentie en moreel besef, wenden we aan in ons eigen nadeel.

We hebben van het meest kostbare wat we hebben Kleingeld met een grote “K” gemaakt. Schoon water, schone lucht, een schone bodem, biodiversiteit. De kleingeldcrisis van dit moment maskeert een groter probleem dat debet is aan alle andere problemen. Hebzucht en daaruit voortvloeiende onbarmhartigheid. We zijn op een keerpunt aanbeland. We hebben de keuze tussen de doodlopende weg die ons tot hier bracht, of een radicale omslag maken door te kiezen voor mededogen en duurzaamheid. Zelfs als we als samenleving die keuze (nog ) niet maken, is het een keuze die we als individu kunnen maken. Weg van het klatergoud en de schone schijn en opkomen voor alles wat écht en de moeite waard is. Voor zover we dat nog herkennen.

Marianne Thieme, fractievoorzitter Tweede Kamer Partij voor de Dieren.

Geplaatst in het Financieel Dagblad op 7 oktober 2008 en in het Friesch Dagblad op 8 oktober 2008.