Motie van wantrouwen tegen land­bouw­mi­nister Carola Schouten

De Partij voor de Dieren heeft vandaag een motie van wantrouwen ingediend tegen landbouwminister Carola Schouten. De minister en haar voorgangers hebben zich in Europese achterkamers jarenlang actief ingezet voor aanzienlijke afzwakking van een nieuw toetsingsmodel van landbouwgif, het zogenaamde bijenrichtsnoer, dat de risico’s van bestrijdingsmiddelen voor bijen en hommels veel beter in kaart brengt.

De minister en haar voorgangers handelden daarmee volledig in strijd met aangenomen moties van de Tweede Kamer. Sinds begin 2013 vraagt de meerderheid van de Tweede Kamer, via aangenomen moties van de Partij voor de Dieren, het kabinet om schadelijke pesticiden voor bijen van de markt te halen en zich in Brussel hard te maken voor een verbod op deze middelen. De regering beloofde zich daarvoor in te zetten, maar deed achter de schermen het tegenovergestelde.

“De Kamer werd met Ruttiaanse termen in de waan gelaten dat het kabinet zich inzette voor een goede bescherming van bijen en hommels, terwijl nu blijkt dat Nederlandse landbouwministers niet de bijen, maar de chemische industrie heeft gesteund”, stelt PvdD-Kamerlid Esther Ouwehand.

Op 24 januari 2013 nam de Tweede Kamer met een grote meerderheid van PvdA, GroenLinks, ChristenUnie, D66, SP en 50plus een motie van de Partij voor de Dieren aan die het kabinet opriep zich in te zetten voor een Europese stop op alle toepassingen van neonicotinoiden en fipronil, tenzij onomstotelijk bewezen is dat zij geen schadelijk effect hebben op de gezondheid van bijen. Hierna nam de Kamer nog zo’n vijf moties van de Partij voor de Dieren aan, met als doel schadelijke stoffen als neonicotinoiden, glyfosaat en fipronil, zowel nationaal als in Europa aan banden te leggen.

De moties voor een nationaal verbod werden niet uitgevoerd, maar de Kamer werd gerustgesteld met de toezegging dat Nederland zich in Europa zou inzetten voor een Europees verbod op deze middelen en voor een toelatingsproces dat zorgt voor goede bescherming van bijen en hommels. Staatssecretaris Dijksma beloofde in 2015 dat zij alle mogelijkheden hiervoor zou benutten. Staatssecretaris Van Dam zei in 2017 dat hij geen uitstel wilde van de besluitvorming.

Uitholling van 'BeeGuidance'
Eind 2018 kreeg de Partij voor de Dieren uitgelekte notulen in handen van het Europese overleg over het bijenrichtsnoer, waaruit bleek dat Nederland zich juist verzette tegen het bijenrichtsnoer, ook wel BeeGuidance. Op vragen hierover gaf minister Schouten onduidelijke, onjuiste en onvolledige informatie. Pas nadat journalistiek platform Follow the Money in april onthulde dat Nederland het bijenrichtsnoer probeerde uit te hollen, kwam de waarheid op tafel en stuurde de minister -op aandringen van de Partij voor de Dieren- een feitenrelaas naar de Kamer.
De stukken die naar buiten kwamen waren ontluisterend. Terwijl de Kamer steeds is verteld het kabinet zich inzette voor het nieuwe, strengere richtsnoer voor de bescherming van bijen en hommels, drong het ministerie van LNV in Brussel aan op het schrappen van veldstudies, het verlagen van drempelwaarden en het vervangen van wetenschappelijke methoden door een rekenmodel dat door de chemische industrie is ontwikkeld en wordt bepleit.

Nu was uitgekomen dat Nederland zich verzette tegen het bijenrichtsnoer, diende Esther Ouwehand een motie in die de regering opriep haar verzet te staken, en te pleiten voor invoering van het bijenrichtsnoer als geheel – dus zonder de uithollingen waar Nederland eerder voor had gepleit. Die motie werd met ruime meerderheid van stemmen aangenomen door de Tweede Kamer. "Geheel in lijn met de positie die de Kamer al jaren inneemt en die voor het kabinet leidend had moeten zijn: de huidige beoordeling van landbouwgif laat veel te veel risico’s toe voor bijen en hommels, en gevaarlijke pesticiden zoals thiacloprid moeten van de markt", aldus Ouwehand.

Met de aangenomen motie moet Nederland zich dus alsnog gaan inzetten voor het bijenrichtsnoer. Maar daarmee is de kous niet af. "Al die jaren heeft het kabinet geprobeerd strengere toetsing van landbouwgif tegen te houden, met alle gevolgen voor bijen, hommels en de rest van het ecosysteem van dien. Dat was regelrecht in strijd met Kameruitspraken, wat al een doodzonde zou moeten zijn voor een bewindspersoon. Maar daarbij is de Kamer ook nog onjuist en onvolledig geïnformeerd", licht Ouwehand verder toe. "De minister van LNV bleef echter volhouden dat er niets onoorbaars is gebeurd. Dat betekent dat de Kamer haar er niet op kan vertrouwen dat ze de Kamer in het vervolg wel goed zal informeren, en dat is in strijd met de Grondwet."