Omwo­nenden beter beschermd tegen land­bouwgif

Op aandringen van de Partij voor de Dieren gaat het kabinet maatregelen treffen om omwonenden van bollenvelden, fruitpercelen en akkers beter te beschermen tegen landbouwgif. Dat schrijft staatssecretaris Mansveld in een brief aan de Tweede Kamer. Zo laat de regering onderzoek uitvoeren naar de mate waarin omwonenden en passanten worden blootgesteld aan chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw. In de tussentijd worden middelen beter getoetst op effecten voor de gezondheid en kijkt het kabinet naar de (juridische) mogelijkheden voor het instellen van spuitvrije zones. Esther Ouwehand is blij dat het kabinet eindelijk in actie komt.

Toxicologen en kinderartsen waarschuwen al langer dat het gebruik van gifstoffen in de landbouw gevaarlijk kan zijn voor omwonenden. Bestrijdingsmiddelen worden in verband gebracht met verminderde vruchtbaarheid, verschillende vormen van kanker en aandoeningen van het zenuwstelsel. Vooral voor de ziekte van Parkinson en kinderleukemie zijn de aanwijzingen sterk. In reactie op vragen van de Partij voor de Dieren heeft de regering de Gezondheidsraad in 2011 opdracht gegeven verkennend onderzoek te doen naar de noodzaak om omwonenden van landbouwpercelen beter te beschermen tegen bestrijdingsmiddelen. De maatregelen die het kabinet nu aankondigt vloeien voort uit dat onderzoek.

Het advies van de Gezondheidsraad om omwonenden te beschermen tegen bestrijdingsmiddelen verscheen in januari van dit jaar. In navolging van toxicologen wijst de raad wijst erop dat bij de beoordeling van de schadelijkheid van gifstoffen onvoldoende rekening is gehouden met omwonenden en passanten. Daarom is het belangrijk te meten hoeveel gif er precies terecht komt in het lichaam van mensen die in de buurt wonen van een bespoten landbouwperceel. Het kabinet neemt deze aanbeveling over en stelt hiertoe een langjarig blootstellingsonderzoek in.

In de tussentijd, zegt de Gezondheidsraad, moeten maatregelen worden genomen om de blootstelling te verminderen. Ook dit advies wordt opgevolgd door het kabinet. Zo worden bestrijdingsmiddelen die boeren nu mogen gebruiken opnieuw beoordeeld op de gevaren voor omwonenden. In Engeland en Duitsland gebeurt dat al. Voor de gevaarlijkste middelen gaan strengere gebruiksvoorschriften gelden. Nu ook de Gezondheidsraad heeft geoordeeld dat spuiten naast huizen en scholen onverantwoord is gaat het kabinet de juridische mogelijkheden verkennen voor het instellen van spuitvrije zones. De Partij voor de Dieren wil dat de regering hier haast mee maakt, zodat vlak naast tuinen, huizen, scholen en campings niet langer met de gifspuit mag worden gewerkt.

In haar brief belooft het kabinet strengere handhaving op het gebruik van illegale bestrijdingsmiddelen. Dat is hard nodig. Het gebruik van illegale middelen is wijdverbreid in de sector; maar liefst een derde van de fruittelers heeft –ook na eerdere waarschuwingen- nog steeds illegale gifstoffen in haar spuit. De Partij voor de Dieren wil dat het extra toezicht bekostigd wordt met een heffing op bestrijdingsmiddelen. Een bijkomend voordeel is dat intensieve teelten waarbij veel gif wordt gebruikt, minder winstgevend worden. Mogelijk stappen akkerbouwers hierdoor sneller over op kleinschalige biologische alternatieven.

De Gezondheidsraad adviseert ook een klachtenstructuur op te zetten, waar mensen terecht kunnen met hun zorgen over de effecten van landbouwgif. De raad wijst erop dat een loket als Gifklikker.nl -het meldpunt van de Partij voor de Dieren en Stichting Bollenboos- door de overheid had moeten worden ingesteld omdat mensen nergens terecht kunnen met hun zorgen en klachten over het gifgebruik in hun woonomgeving. Sinds de lancering van Gifklikker in april 2013 zijn honderden meldingen binnengekomen waarin omwonenden veel gezondheidsproblemen melden, zoals prikkende ogen, geïrriteerde luchtwegen en benauwdheid. Het kabinet neemt dit advies van de raad helaas niet over.

Esther Ouwehand: “Volksgezondheid gaat boven de economische belangen van de bollensector en andere grootverbruikers van landbouwgif. Het is de hoogste tijd om het gifgebruik in de landbouw aan banden te leggen en kinderen en volwassenen die in de buurt wonen van landbouwpercelen beter te beschermen tegen blootstelling aan deze troep. Dat het kabinet de adviezen van de Gezondheidsraad serieus neemt is een mooi begin. Jammer dat ze het advies niet overneemt om een loket in te richten voor klachten over gifgebruik. Maar niet getreurd, de Gifklikker.nl van de Partij voor de Dieren en Stichting Bollenboos gaat gewoon door.”