Opinie: Oud en Nieuw hoeft niet het meest onveilige feest van het jaar te zijn

Zondag wacht ons weer het meest onveilige feest van het jaar. Tijd om aan die onveiligheid een eind aan te maken, aldus Frank Wassenberg, Tweede Kamerlid voor de Partij voor de Dieren.

Nederland maakt zich op voor een nacht die het best te omschrijven is als een oorlogssituatie. Afgelopen jaarwisseling telde de politie 3500 vuurwerkincidenten en 1500 branden in de Nieuwjaarsnacht. Er moesten 472 slachtoffers worden geholpen op de spoedeisende hulp. Handen en vingers werden afgezet, verscheidene mensen raakten blind. Er viel één dode. Welkom in het nieuwe jaar!

Het meest onveilige feest van het jaar. Zo noemde de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) de jaarwisseling in een recent advies. Eerder werd die conclusie al getrokken door de politie, de brandweer, ambulancepersoneel, oogartsen en artsen bij de spoedeisende hulp.

Gewoon legaal
De oorzaak van alle ellende? Het afsteken van consumentenvuurwerk. In de meeste gevallen gewoon legaal vuurwerk. Driekwart van alle gewonden viel de afgelopen jaren door legaal vuurwerk, keurig aangeschaft bij de officiële verkooppunten. Natuurlijk maakt ook illegaal vuurwerk slachtoffers en moet dat streng worden aangepakt, maar op zijn best wordt daarmee 25 procent van de slachtoffers voorkomen.

En om nog een misverstand weg te nemen: we kunnen de honderden slachtoffers niet simpelweg afschuiven op de eigen verantwoordelijkheid van mensen. De helft van de gewonden stak zelf geen vuurwerk af, maar stond op straat met buren te praten of naar vuurwerk te kijken. Omstanders zijn net zo vaak slachtoffer van vuurwerk als de degenen die het vuurwerk zelf afsteken.

Niet alle slachtoffers van vuurwerk zijn even zichtbaar. Longpatiënten kijken al weken van tevoren met angst en beven naar de laatste dag op de kalender. Enkele jaren geleden heeft het meetbureau Sensornet de concentraties ultrafijnstof gemeten tijdens Oudejaarsnacht. Ultrafijnstof dringt diep door in de longen en heeft een vernietigend effect. Het wordt in verband gebracht met hartaanvallen en het ontstaan van kanker. Uit de metingen bleek de concentratie fijnstof door het vuurwerk 60 keer zo hoog te zijn als normaal. Een half uurtje buiten zijn op Nieuwjaarsnacht komt al gauw overeen met uren uitlaatgassen happen langs de snelweg. Longpatiënten worden door het afsteken van vuurwerk dan ook gedwongen om binnen te blijven.

Ook voor dieren zijn de gevolgen van vuurwerk groot. Veel honden en katten raken totaal in paniek van alle knallen. Veel huisdiereigenaren zijn uren bezig om hun dieren te kalmeren. Anderen zoeken hun heil elders en boeken een vakantiehuisje op een plek waar geen vuurwerk wordt afgestoken. Toch vluchten elk jaar tientallen dieren. Soms worden ze nooit teruggevonden.

Nieuwe verhoudingen
Lange tijd was er geen meerderheid in de Tweede Kamer om het afsteken van vuurwerk verder aan banden te leggen. Tien jaar geleden waren het de Partij voor de Dieren en de SGP die een verbod op consumentenvuurwerk bepleitten. In 2012 sloot GroenLinks zich daarbij aan, nadat het ledencongres de partij daartoe opriep.

Aan de andere kant staan partijen als het CDA en de VVD, die stellen dat enkele raddraaiers het niet mogen verpesten voor de meerderheid. Ze pleiten voor een strengere aanpak van illegaal vuurwerk, maar gaan voorbij aan het feit dat legaal vuurwerk voor de meeste slachtoffers zorgt en dat de helft van de slachtoffers zelf geen vuurwerk afstak.

Toch zou die Kamermeerderheid er nu wel kunnen komen. De game changer? Het genoemde onderzoeksrapport van de OVV, waarin de raad aanbeveelt om vuurpijlen en knalvuurwerk te verbieden. De adviezen van de raad worden doorgaans zeer serieus genomen door de Tweede Kamer. Het is te hopen dat dit ook hier gebeurt. Het zal voor politieke partijen lastig uit te leggen zijn als zij het advies van de OVV terzijde schuiven.

Vorige maand steunde de Kamer een debataanvraag van de Partij voor de Dieren over vuurwerk. Bij dat debat, dat waarschijnlijk snel in 2018 plaats zal vinden, zullen wij een motie indienen om de adviezen van de OVV integraal over te nemen en het afsteken van consumentenvuurwerk aan banden te leggen.

Zo zorgen we dat Nieuwjaarsnacht niet meer standaard afgesloten wordt met een nationale kater, als we op 2 januari moeten lezen over de honderden gewonden die te betreuren zijn.

Gepubliceerd in Trouw, 29-12-2017