Opinie: Overheid moet zich aan haar eigen regels houden

Gepubliceerd in NRC, oktober 2008

Actiegroepen zijn nuttig, beroepsklagers niet, zo stelt NRC in aansluiting op de recent ontvouwde visie van de Raad van State: wie ervoor kiest zich te specialiseren in de controle van de milieubeslissingen van de overheid, is geen belanghebbende in milieuzaken. Dat ben je alleen als je ook flyers uitdeelt op straat. Dat je gelijk had, doet niet langer ter zake.

De Raad van State meent aan milieuorganisties voor te kunnen schrijven hoe zij actie moeten voeren. De aanval op de milieubeweging, door die andere belangenorganisaties (werkgevers, boerenlobby) én door politici die knarsetandend moesten toezien dat de rechter gehakt maakte van hun ‘democratisch genomen besluiten’, heeft zijn uitwerking kennelijk niet gemist. Want het is niet aan de Raad om op eigen houtje het begrip ‘belanghebbende’ in te perken aan de hand van arbitraire criteria.

Om de geloofwaardigheid van onze democratische rechtsstaat ook maar enigszins overeind te kunnen houden, is maatschappelijke tegenmacht ten opzichte van de overheid broodnodig. Die ‘democratisch genomen besluiten’ waar je in de ogen van VVD en CDA geen bezwaar meer tegen moet kunnen inbrengen, zijn in veel gevallen strijdig met de wet. De bestaande, eveneens ‘democratisch tot stand gekomen’ regels voor de bescherming van natuur en milieu bevallen deze partijen niet. En dus zoeken zij welbewust de grenzen van de wet op, met als doel daar overheen te gaan.

Vooral de Kamercommissie landbouw lapt in ruime meerderheid de regels aan haar laars. Europese afspraken over de bescherming van unieke natuurwaarden zoals de Waddenzee, regels voor de toegestane ammoniakbelasting op natuurgebieden… Ze worden structureel genegeerd. In plaats daarvan worden op grote schaal milieuvergunningen –ontrecht- verleend.

De overheid heeft zich aan haar eigen regels te houden. Als het vermoeden bestaat dat zij dat niet doet, en dat is bij milieuzaken vaak het geval, is het een zegen als er oplettende organisaties zijn die de rechter om een oordeel vragen. In veel gevallen blijkt zo’n club gelijk te krijgen, en moet de overheid haar beleid aanpassen. Zou het niet veel zinniger zijn wanneer de overheid haar werk in één keer goed zou doen? Door bestaande wetgeving voor de bescherming van natuur en milieuwet gewoon te respecteren? Kunnen die zogenaamde ‘beroepsklagers’ zich alsnog storten op de flyers.

Esther Ouwehand, Tweede Kamerlid Partij voor de Dieren