Opinie: Verpau­pering van ons plat­teland. Mogelijk gemaakt door Rabobank, ING, CDA en VVD

Gepubliceerd in NRC Handelsblad, 19 augustus

Onderzoeksbureau Alterra van Wageningen UR voorspelt dat de verpaupering van ons platteland dramatische vormen aan zal gaan nemen (Volkskrant 1208) In de komende 20 jaar zullen 24.000 agrarische bedrijven hun poorten sluiten. Een conservatieve schatting omdat nu al dagelijks 6 agrarische bedrijven stoppen bij gebrek aan perspectief. En de Rabobank, samen met het CDA de architect van het huidige landbouwbeleid, aangevuld met ING en VVD blijven zich hard maken voor de bouw van megastallen, intensivering van de landbouw en massale import van veevoer en even massale export van melk, vee, vlees en eieren.

Met name de Rabobank hangt een enorme strop boven het hoofd. Nu al worstelt de bank met de enorme leegstand in de kantorensector waarin de bank een groot deel van de financieringen verzorgt en als grootste hypotheekverstrekker van Nederland met het enorme aantal huizen waarvan de hypotheek onder water staat.
Maar met de voorspellingen van Alterra wordt het beeld nog aanzienlijk somberder. In 2030 staat naar verwachting 15 miljoen vierkante meter agrarisch onroerend goed leeg, 50% meer dan de nu al dramatische kantorenleegstand in Nederland.

Ooit voelden plattelandsbewoners zich veilig bij de Rabobank (AAA!) en het CDA als sterke vertegenwoordigers van agrarische belangen. Maar inmiddels wordt duidelijk wie de architecten zijn van de leegloop van het platteland. CDA, VVD en banken als Rabobank en ING zetten volop in op de bouw van megastallen. Voorzieningen zoals bankfilialen, winkels, scholen en ziekenhuizen verdwijnen, het agrarisch gezinsbedrijf kan niet mee in de ratrace van moordende prijsconcurrentie en jongeren zien het niet meer zitten om het bedrijf van hun ouders over te nemen.

De megamorfose van het platteland zorgt voor industriële complexen die op geen enkele manier passen in het beeld dat we ooit van het platteland hadden. De koe in de wei wordt geofferd aan cowmunities waarin duizenden koeien jaarrond op stal moeten staan en met kunstmatige vruchtbaarheidshormonen voortdurend drachtig gehouden worden om maar zo veel mogelijk melk te kunnen leveren.
Een megastal met 1 miljoen kippen, 35.000 varkens een eigen slachterij en een mestvergister lijkt de normaalste zaak van de wereld te worden. Boeren die hun kleinschalige varkenshouderij wilden omzetten in een geitenhouderij kregen in de afgelopen jaren van de bank alleen een financiering wanneer ze het aantal gehouden dieren (op dezelfde oppervlakte) fors uitbreidden.

Zoals zeevissers in het verleden voortdurend werden aangemoedigd steeds grotere kotters met steeds grotere motorvermogens te laten bouwen, waardoor er nu steeds meer vissers in problemen komen, zo zijn ook de landbouw en het platteland het directe slachtoffer van het megalomane denken van hun vermeende belangenbehartigers die blijk gaven van ernstige bijziendheid.

De bomen zouden tot in de hemel groeien, koeien met gouden horens werden er beloofd. En natuurlijk, de melkprijzen zijn ook hoog op dit moment door de toegenomen vraag uit opkomende economieën,hoewel de recente boycot door Poetin roet in het eten kan gooien.

De grootheidswaanzin heeft een prijs.De Nederlandse agrarische sector produceert jaarlijks meer dan 70 miljard kilo mest, 4000 kilo per Nederlander, en weet zich geen raad met dat enorme overschot. Volgens LTO bestuurders wordt een groot deel (in sommige streken wel tot 40% van de mest) frauduleus verwerkt.

Het CDA-beleid van de afgelopen decennia vormt de dood in de pot van ons platteland en de leefbaarheid ervan.

De agrarische sector kan de wereld voeden, zo berekende de Universiteit van Minnesota onlangs, door de akkerbouwproducten direct voor menselijke consumptie aan te wenden. Geen veevoer van maken, geen biobrandstof, dan kunnen we met het huidige akkerbouwareaal in de wereld al 10 miljard mensen voeden. Zeker wanneer we ook de rest van de landbouwgronden inzetten voor plantaardige eiwitproductie voor humane consumptie. Eerlijke prijzen voor een eerlijk product, dat zal het uitgangspunt moeten vormen. Weg met EU-subsidies. Bescherm de binnenlandse markt tegen prijsdumping met Braziliaanse kip. En zelf stoppen met prijsdumping in bijvoorbeeld Ghana.

Iedereen die zich zorgen maakt over de huidige leegloop van het platteland en de opmars van megastallen en andere ziekmakende vormen van bio-industrie zou nu in actie moeten komen. Inzetten op biologische landbouw, om met name mensen in de eigen regio te voeden. Dat biedt toekomst aan ons platteland. En de kennis daarvan kunnen we exporteren naar landen die met onze hulp – eveneens in de eigen regio- voedsel kunnen telen voor hun eigen bevolking.

De mondialisering van de eiwitproductie heeft geleid tot mondiale problemen als honger, verlies aan biodiversiteit, dierenwelzijnsproblemen, klimaatproblemen en een dreigende fosfaatcrisis.En verpaupering en ontreddering op het platteland, hier en elders.

Laten we leren van onze fouten uit het verleden en nu vorm geven aan een nieuw en duurzaam landbouwbeleid, in het belang van boeren, burgers en buitenlui. En van dieren, natuur en milieu.

Marianne Thieme, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren