Voed­s­el­fraude maakt strikte hand­having urgent en nood­za­kelijk

Vandaag is er in de Tweede Kamer met minister Schippers van VWS en staatssecretaris Dijksma van EZ gesproken over de grootschalige voedselfraude die de afgelopen weken op nieuw aan het licht is gekomen. Marianne Thieme heeft er bij de beide bewindspersonen op aangedrongen dat de overheid streng moet controleren en handhaven op voedsel en dat we af moeten van de drang om steeds goedkoper te produceren.

De voedselschandalen van de afgelopen tijd zijn niet nieuw. EHEC, de gekke koeienziekte, salmonellazalm en Nederlandse legbatterijeieren die omgekat werden naar scharreleieren in de jaren 2005-2008 zijn slechts enkele voorbeelden. Voedselschandalen spelen al zeker 25 jaar en laten de structurele problemen in de voedsel- en vleesindustrie zien. Ze zijn gekoppeld aan de drang om zo goedkoop mogelijk te produceren. Die drang leidt tot opportunistisch gedrag. De handelaren willen vlees zo goedkoop mogelijk inkopen en zoeken naar de goedkoopste aanbieder, vaak op grote afstand en zonder dat ze die kennen.

Terwijl de partijen in de voedingsindustrie al jaren zoeken naar goedkope producten is het beleid van de overheid steeds gericht op zelfregulering. Maar zelfregulering werkt niet in een sector die nauwelijks zelfkritiek kent. Dit werd al duidelijk in 1996 toen voormalig staatssecretaris van volksgezondheid Terpstra dreigde met een verbod op Salmonella-kip te komen. De sector zou het binnen 5 jaar oplossen. Terpstra stelde 2,5 jaar als limiet, maar er is nog steeds niets van terecht gekomen. Ook met het nieuwe kwaliteitssysteem voor diertransporten gaat het fout. Controles worden niet of slecht uitgevoerd en fouten worden niet opgemerkt. Evaluatierapporten over de verschillende zelfregulerende systemen laten keer op keer zien dat het mis gaat en verbetering nauwelijks aan de orde is. Het moet nu anders. De overheid moet de controle weer primair in eigen hand nemen en er streng op toe zien dat fraudeleuze praktijken worden opgespoord en aangepakt. Dit kan door extra controleurs, betere handhaving en strengere straffen. Zelfregulering moet definitief tot het verleden gaan behoren.

Controle en handhaving kosten geld en dat geld heeft de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) niet. Door de dramatische bezuinigingen van het huidige kabinet en voorgaande kabinetten zijn er simpelweg niet genoeg mensen om deze taken uit te voeren. Welbewust is de NVWA door de overheid uitgekleed, zodat fraudeurs vrij spel kregen. Daarom moet de NVWA een fors groter budget krijgen én moeten kosten voor handhaving en controle rechtstreeks worden doorberekend aan de voedingsindustrie. Alleen dan krijgt deze sector de prikkel om zorgvuldig en transparant te gaan werken en betrouwbare langdurige contracten af te sluiten met leveranciers. Op die manier wordt ook de keten korter en overzichtelijker.

Marianne Thieme: “Tijdens het algemeen overleg over de voedselfraude werd duidelijk dat deze mening door meerdere partijen en de staatssecretaris van EZ werd gedeeld. Dit stemt hoopvol. Ik kijk positief uit naar de te nemen maatregelen en gat ervan uit dat het kabinet zal inzetten op een beleid dat voedselfraudeurs geen enkele kans meer biedt”.

Lees hier de bijdrage van Marianne Thieme.