Kamer­vragen aan de ministers van Justitie en Buiten­landse Zaken over het in hechtenis nemen van dieren­be­schermer zonder aanklacht


Indiendatum: sep. 2008

Vragen van het lid Thieme (Partij voor de Dieren) aan de ministers van Justitie en Buitenlandse Zaken over het in hechtenis nemen van dierenbeschermer zonder aanklacht

  1. Kent u het bericht “Kampf der zehn Tierschützer: Justizopfer oder Straftäter?1
  2. Is het waar dat Oostenrijkse dierenrechtenactivisten 104 dagen in hechtenis hebben gezeten zonder dat een concrete aanklacht of concrete verdenking tegen hen was ingebracht? Zo ja, kunnen soortgelijke situaties ook in Nederland voorkomen en welke voorwaarden worden daar aan verbonden? Zo neen, waarom niet en welke concrete aanklacht en/of verdenking is ingebracht?
  3. Is het waar dat deze dierenrechtenactivisten inmiddels weer in vrijheid gesteld zijn, opnieuw zonder dat duidelijk geworden is van welke strafbare feiten ze concreet verdacht werden? Zo ja, hoe beoordeelt u dit optreden van het Oostenrijkse justitiële apparaat? Zo neen, welke strafbare feiten hebben zij gepleegd en waarom zijn zij vrijgelaten zonder proces?
  4. Kunt u opheldering vragen van uw ambtsgenoten in Oostenrijk met betrekking tot deze werkwijze van de Oostenrijkse justitie en dan in het bijzonder over juridische grondslag van inhechtenisneming en de langdurige hechtenis?
  5. Kunt u aangeven of in Nederland soortgelijke aanhoudingen en inhechtenisnemingen op vergelijkbare bewijsgronden ook tot de mogelijkheden behoort? Zo ja, acht u dit correct? Zo neen, waarin verschilt dan het Nederlandse rechtssysteem en de werkwijze van politie en justitie van dat van Oostenrijk?

    1 DIEPRESSE.COM dd. 01-09-08 http://diepresse.com/home/politik/innenpolitik/410670/index.do?_vl_backlink=/home/index.do

    Kampf der zehn Tierschützer: Justizopfer oder Straftäter?
    01.09.2008 | 18:53 | MANFRED SEEH (Die Presse)
    Der in U-Haft sitzende Grünen-Kandidat Martin Balluch soll Brandstiftungen begangen haben. Klare Beweise fehlen aber.

    WIEN/ WIENER NEUSTADT. Warum sitzen neun Tierschützer (ursprünglich waren es zehn) – darunter der Grünen-Kandidat Martin Balluch, Obmann des Vereins gegen Tierfabriken – seit 21. Mai 2008 in U-Haft? Die Verdächtigen sehen sich (im Verbund mit den Grünen) als Opfer von Polizei und Justiz: Nach diversen Anti-Pelz-Demos vor „Kleiderbauer“-Filialen habe das Textilunternehmen seinen Einfluss auf die Behörden geltend gemacht. Diese seien dann mit ungerechtfertigter Härte gegen die Aktivisten vorgegangen.
    Für die Staatsanwaltschaft Wiener Neustadt (dort ist das umfassende Vorverfahren anhängig) handelt es sich um „ganz normale“ Verdächtige. Die U-Haft, heißt es, sei wegen Wiederholungsgefahr völlig berechtigt. Anfang und Mitte Oktober gebe es von amtswegen die nächsten Haftprüfungs-Verhandlungen, erklärte am Montag der Sprecher der Anklagebehörde Erich Habitzl.
    Der nun vorgebrachte Generalverdacht gegen die Tierschützer mutet eigenartig an: Sie sollen allesamt Mitglieder einer kriminellen Organisation (§ 278 a Strafgesetzbuch) sein. Auf diesen Tatbestand stehen sechs Monate bis fünf Jahre Haft.
    Das Fatale an diesem Delikt, das eigentlich als Anti-Mafia-Paragraf gilt (so könnte man damit zum Beispiel international agierende Zigaretten-Schmuggler verfolgen): Es genügt, dass man sich an einer „unternehmensähnlichen Verbindung“ beteiligt, die auf die Begehung „schwer wiegender, strafbarer Handlungen“ ausgerichtet ist. Zudem muss „Bereicherung in großem Umfang oder erheblicher Einfluss auf Politik oder Wirtschaft“ angestrebt werden.
    Lapidarer Verweis auf die Polizei
    Ob Stinkbomben gegen Pelztierläden oder das Verkleben von Türschlössern darunter fallen, scheint fraglich. Doch das Oberlandesgericht Wien (OLG) bedient sich in seiner jüngsten Entscheidung auf Fortsetzung der U-Haft „polizeilicher Ermittlungsergebnisse“. Demnach habe etwa Martin Balluch im „Fadinger-Forum“ (Internet) unter anderem „Brandanschläge für Tierrechte gutgeheißen, Anschläge auf jagdliche Einrichtungen (etwa durch Hochstand-Schneiden) ebenso wie ,offene Lagerfeuer‘ gebilligt, Buttersäure-Anschläge verharmlost“.
    Weiters habe er ausgeführt: „Unser Job scheint mir daher im Wesentlichen zu sein, derartigen Aktionen und Aktivistinnen Deckung zu geben. (...) Ihre Aktionen sollen in der Masse unserer Friedlich-Aktionen untergehen (...).“
    Ferner besteht gegen Balluch laut OLG „folgende Verdachtslage“: Er soll für zwei Brandstiftungen im Jahr 2000 verantwortlich sein (auf eine Hühnerfarm und einen Zirkus). Auch soll er sich 2007 zweimal der schweren Sachbeschädigung schuldig gemacht haben (Hochstand, Fasan-Voliere). Klare Beweise dürften aber nicht am Tisch liegen. So weist Verteidiger Stefan Traxler daraufhin, dass der Brandstiftungsverdacht lediglich auf der Auswertung eines bei Balluch gefundenen USB-Sticks aufgebaut sei. Darauf seien Bekennerbriefe zu den Anschlägen gespeichert. Nur, so der Anwalt: „Neben vielen anderen Daten enthält dieser USB-Stick ausnahmslos alle mit Tierschutz im Zusammenhang stehenden, öffentlich bekannt gewordenen Kriminalfallberichte der Jahre 1999 bis 2005. Insgesamt betrifft das 128 Fälle.“ Auf ähnliche Art zerpflückt die Verteidigung die Sachbeschädigungsvorwürfe.
    In einem Fall ist Traxler eine Freilassung aus der U-Haft gelungen: Das Landesgericht Wiener Neustadt schickte, wie berichtet, Anfang August einen der zehn jungen Tierschutz-Aktivisten zu seiner Familie nach Tirol. Begründung: Beim Beschuldigten habe ein „Erkenntnis- und Umdenkprozess stattgefunden.“ Es bedürfe nicht mehr der U-Haft, um „den Beschuldigten von weiteren Taten (...) abzuhalten“. Diese Entscheidung sei „unabhängig von direkten und indirekten Beeinflussungsversuchen von Beteiligten und Dritten“ erfolgt.
    Allerdings: Die Staatsanwaltschaft hat gegen die Enthaftung Beschwerde erhoben. Geht diese durch, sitzen wieder – so wie früher – alle zehn Tierschützer in U-Haft.

Indiendatum: sep. 2008
Antwoorddatum: 15 okt. 2008

Antwoorden van de heer Hirsch Ballin, minister van Justitie, en de heer Verhagen, minister van Buitenlandse Zaken, op vragen van het lid Thieme (PvdD) over het in hechtenis nemen van dierenbeschermers zonder aanklacht. 2080900480

  1. Kent u het bericht “Kampf der zehn Tierschützer: Justizopfer oder Straftäter”?1

    Ja.
  2. Is het waar dat Oostenrijkse dierenrechtenactivisten 104 dagen in hechtenis hebben gezeten zonder dat een concrete aanklacht of concrete verdenking tegen hen was ingebracht? Zo ja, kunnen soortgelijke situaties ook in Nederland voorkomen en welke voorwaarden worden daar aan verbonden? Zo neen, waarom niet en welke concrete aanklacht en/of verdenking is ingebracht?

    De vraagstelling lijkt te suggereren dat het mogelijk is in Oostenrijk personen zonder aanklacht of verdenking in hechtenis te nemen. Uit informatie verkregen van de Nederlandse ambassade in Oostenrijk blijkt dat niet aan de orde te zijn. Er bestond er wel degelijk een concrete verdenking tegen de dierenrechtactivisten, zo is mijn ambtgenoot van Buitenlandse Zaken door de ambassade bericht. Ook in Nederland is een verdenking één van de voorwaarden voor voorlopige hechtenis. Op dit punt is het Oostenrijkse rechtssysteem derhalve vergelijkbaar met het Nederlandse systeem.

    Uit de van de ambassade verkregen informatie blijkt het volgende. Op 21 mei 2008 werden tien leden van de "Verein gegen Tierfabriken" door de Oostenrijkse politie gearresteerd en in voorlopige hechtenis genomen. De tien verdachten werden in hechtenis genomen op grond van artikel 278a van het Oostenrijkse Wetboek van strafrecht. Dit artikel is in de eerste plaats bedoeld om het lidmaatschap van criminele organisaties strafbaar te stellen. Zij worden onder meer verdacht van brandstichting bij kledingbedrijven. In totaal zou hiermee een schade van EUR 600.000,- gemoeid zijn. Er was dus wel een concrete verdenking tegen deze personen, alhoewel het tot een formele aanklacht nog niet is gekomen.

    De Minister van Justitie van Oostenrijk gaf eind juli jongstleden aan dat het opstellen van de formele aanklacht zo lang duurde omdat verscheidene gerechten bij de zaak betrokken zijn, namelijk het Landesgericht Wiener Neustadt en het Oberlandesgericht Wien.

    Op 13 augustus werd één van de arrestanten vrijgelaten. Het voorarrest van de anderen werd met 2 maanden verlengd. De Staatsanwalt Wiener Neustadt (Officier van Justitie/OM) vond de verlenging van het voorarrest gerechtvaardigd vanwege herhalingsgevaar. Op 2 september besloot de Wiener Oberstaatsanwaltschaft (Hoofdofficier van Justitie) dat een verdere verlenging van de voorlopige hechtenis, zoals door de Staatsanwalt Wiener Neustadt verlangd, onevenredig zou zijn met de te verwachten straf. In afwachting van het verdere proces werden de negen overgebleven arrestanten per direct in vrijheid gesteld. Het strafrechtelijk onderzoek en het voorbereiden van een formele aanklacht wordt voortgezet.
  3. Is het waar dat deze dierenrechtenactivisten inmiddels weer in vrijheid gesteld zijn, opnieuw zonder dat duidelijk geworden is van welke strafbare feiten ze concreet verdacht werden? Zo ja, hoe beoordeelt u dit optreden van het Oostenrijkse justitiële apparaat? Zo neen, welke strafbare feiten hebben zij gepleegd en waarom zijn zij vrijgelaten zonder proces?

    Zie 2.
  4. Kunt u opheldering vragen van uw ambtsgenoten in Oostenrijk met betrekking tot deze werkwijze van de Oostenrijkse justitie en dan in het bijzonder over juridische grondslag van inhechtenisneming en de langdurige hechtenis?

    Er is informatie ingewonnen via de Nederlandse ambassade in Oostenrijk (zie het antwoord op de vragen 2 en 3). Deze geeft ons geen aanleiding over deze kwestie nader in contact te treden met onze ambtgenoten in Oostenrijk.
  5. Kunt u aangeven of in Nederland soortgelijke aanhoudingen en inhechtenisnemingen op vergelijkbare bewijsgronden ook tot de mogelijkheden behoort? Zo ja, acht u dit correct? Zo neen, waarin verschilt dan het Nederlandse rechtssysteem en de werkwijze van politie en justitie van dat van Oostenrijk?

    Op dit punt zijn het Nederlandse en Oostenrijkse rechtssysteem vergelijkbaar. Iedere zaak zal echter op eigen merites worden beoordeeld. Er is daarom niet in zijn algemeenheid een voorspelling te doen over wat in dit verband in Nederland al dan niet mogelijk is.

1 DIEPRESSE.COM, 1 september 2008, http://diepresse.com/home/politik/innenpolitik/410670/index.do?_vl_backlink=/home/index.do

Interessant voor jou

Kamervragen aan de minister van LNV over legbatterijeieren in scharreleisalade

Lees verder

Kamervragen aan de ministers van LNV en VWS over gevolgen van de melaminecrisis in China voor Nederland, d.d. 22 september 2008

Lees verder

Help mee aan een betere wereld

    Word lid Doneer